Page 34 - Londra Gazete Gida 2022

34 LG GIDA 2022

OXFORD ÜNIVERSITESI’NIN ARAŞTIRMASI:

Veganlarda kemik kırılması riski yüzde 40 daha fazla

ayvan kökenli gıdaları 1 milyar sterlinlik maliyet getiriyor. kemiklerin daha da güçlenmesi
ve diğer hayvansal Kadınlar, menopoza girmelerinin sayılıyor.
ürünleri tüketmeyen ardından ostrojen hormonu düzeyle- Dr. Tong “Bu çalışma, ortalama
Hveganlarda, kalsiyum rinin azalması yüzünden kemikleri- daha az vücut kitle endeksi bulu-
ve protein eksikliği nedeniyle, et nin doğal olarak gücünü kaybetmesi nan ve daha az kalsiyum ve protein
yiyenlere kıyasla kemik kırılma yüzünden daha büyük risk altında. tüketen veganlarda, vücudun belirli
riskinin yüzde 40 daha fazla olduğu yerlerindeki kırık riskinin daha yük-
belirtildi. İngiltere’de Oxford Üniver- ORTALAMA sek olduğunu gösterdi.” dedi.
sitesi tarafından 50 bin kişi üzerinde 18 YIL IZLENDILER Dengeli ve büyük ölçüde bitki te-
yapılan ve 20 yıl süren araştırmada, Araştırmanın başında, deneklerin melli yeme alışkanlıkları beslenmeyi
et yemeyi bırakmanın kemikleri beslenme alışkanlıkları incelendi. geliştirebiliyor ve kalp ve şeker has-
zayıflattığı ve hatta ostoeporosis Daha sonra 2010’da benzer bir ince- talığı gibi hastalıklarda riski azalta-
(kemik erimesi) hastalığını tetikledi- leme daha yapıldı. 2016’ya dek de, biliyor. Dr. Tong “Bireyler beslenme
ği saptandı. ortalama 18 yıl boyunca deneklerde- alışkanlıklarının yararlarını ve riskle-
Araştırmacılar, daha az kalsiyum ki kırıklar değerlendirildi. Kırık riski, rini hesaba katmalı, yeterli kalsiyum
ve protein alan veganların, kalça, Vücüt Kitle Endeksi (BMI) beslenme ve protein aldıklarından ve ayrıca
bacak ve omuriliğinde kırılmalara alışkanlıklarındaki kalsiyum ve pro- ne çok zayıf ne de çok şişman bir
daha yatkın olduğunu belirledi. tein tüketimi hesaba katıldığında, vücut kitle endeksini korumalılar”
Ayrıca veganlarda, herhangi bir kısmen düştü. diye konuştu. Çalışmada 1993-2001
yerdeki, özellikle de bacak, omur Dr Tong bu durumu “Vejeteryanlar arasında doğan denekler incelendi.
ve omuriliğindeki kırık ihtimalinin ve veganların vücut kitle endeksi, et Deneklerin 29.400’ü et yiyenler,
yüzde 43 arttığı kaydedildi. Araştır- yiyenlere göre genelde daha düşük. 17.500’ü vejeteryanlar ve 8 bini et
maya liderlik eden Oxford Üniversi- Bu da daha yüksek kalça kırığı riskiy- olarak sadece balık ve deniz ürünleri
tesi’nden Beslenme Epidemiyolojisi le ilişkili ve hem az kalsiyum hem de yiyen peskateryanlardı. Çalışma
uzmanı Dr. Tammy Tong “En büyük protein daha kötü kemik sağlığıy- sırasında 3 bin 941 denekte yaklaşık
fark kalça kırıklarında. Veganlardaki la bağlantılı” dedi. Bu durumun 1000’i kalça olmak üzere, bilek, kol,
risk, et yiyenlere kıyasla 2,3 kat faz- muhtemel açıklamaları arasında, bacak ve ayak bileği kırıkları görüldü.
la” dedi. Kalça kırığı ileri yaşlardaki düşme sırasında darbenin etkisinin Uzmanlar, vücut kitle endeksi
en sık görülen ciddi yaralanma. İngil- yumuşaması, yağ oranının artma- hesaba katıldığında kol, bilek ve ayak
tere’de her yıl 76 bin vaka görülüyor sıyla östrojen üretiminin artması ve bileği kırığı riskinde önemli bir fark
ve Ulusal Sağlık Sistemi NHS’e yıllık daha çok ağırlık taşıması nedeniyle tespit etmedi.

Deli bal yapmak Magnus) çağdaşlarında hayranlık ve (yerel dilde ‘vızıldatma’ deniyor) atışları ile tansiyon normale dönene
korku yaratan bir liderdi fakat şu an
etkisi yapmaya yetiyor. Hipertan-
kadar kontrol altında tutuluyormuş.
için hayatlarını Trabzon’un bulunduğu bölgede bir siyon, iktidarsızlık ve birçok başka Paksoy ‘Burada çok seviliyor. Ben
daha denemedim’ diyor.”
deli bal macerası yüzünden nere-
rahatsızlığın tedavisi için genellikle
deyse erkenden tarihin karanlıkla-
kahvaltıdan önce alınıyor.”
tehlikeye atan Türk arıcıları rına gömülecekti. Romalı general BIRAYA KARIŞTIRILIYORDU “Deli balın toplaması da tehlikeli
TOPLANMASI DA TEHLIKELI
Pompey, MÖ97’de, Pontus ordusu
karşısında ilerleyişini sürdürürken, “18. yüzyılda Avrupalılar ‘miel olabiliyor. 48 yaşındaki Hasan Kut-
Kral 6. Mithridates askeri bir deha fou’ dedikleri bu balı Osmanlılardan luata Karadeniz’in çay üretimi için
1000 Roma askerini muhabiri Bethan MacKernan ‘deli sergileyerek, ilerleyen Roma ordu- ithal ediyor ve ekstra bir etki elde olduğu kadar, deli bal için gerekli
saf dışı bırakan madde- bal’ı anlatmaya, ve tarihin deli sunun yoluna çanaklar dolusu deli etmek için biraya karıştırıyorlardı. orman gülleri açısından da mükem-
nin bin yıldır insanları balın cazibesi ve tehlikeleri üzerine
“ cezbetmesini anlamak hikayelerle dolu olduğunu söylüyor: bal konulmasını emretti. Bu baldan Deli bal batı popüler kültüründe mel koşullara sahip dağ eteklerinde
zor değil” diye başlıyor Guardian “Büyük Pompey (Gnaeus Pempeius yiyen Pompey’in üç müfreze askeri yakın zamanlarda Matt Groening’in büyümüş. Babası ona ıhlamur ağa-
hayaller görüp kendinden geçince, Futurama filmi ve 2009’da çekilen cından geleneksel kovan yapımını,
geri dönen Pontus askerleri tarafın- Sherlock Holmes filminde de ortaya bunları ağaçların yüksek dallarına
dan katledildiler.” çıktı.” yerleştirmeyi -ki bu bile çok tehlikeli
“Ne var ki bu balın fazla miktar- -öğretmiş. 30 yıldır sayısız kere
BIR KÜÇÜK KAŞIK YETERLI da alınması tansiyonun tehlikeli ağaçlara tırmanan Kutluata gururla
“Karadeniz’e bakan Kaçkar düzeylere inmesine, mide bulantısı şimdiye kadar hiç düşmediğini an-
dağlarında hâlâ arıcılar tarafından ve bayılmaya, nöbetlere, kalp atış- latıyor. Fakat bir ayının saldırısına
az miktarda deli bal üretiliyor. Gra- larında düzensizliğe ve nadiren de uğramış. ‘Kolumu gırtlağına kadar
yanotoksin adlı zehirli bir madde ölüme yol açabiliyor. Türkiye’de her sokup nefes almasını engelledim
içeren endemik bir rododendron yıl onlarca kişi deli bal zehirlenme- ve imdat çığlıkları attım’ diyor, el-
(orman gülü) türünün yetiştiği Hi- sinden hastaneye kaldırılıyor.” lerinde ve sol bacağında hala duran
malaya dağlarının etekleri dışında, “27 yaşındaki doktor Abdullah pençe izlerini gösteriyor.”
dünyada deli bal üretilebilen tek yer Paksoy üç ay önce Karadeniz’in “Kutluata’nın deli bal hasadı
burası. Fındıklı ilçesine tayin olmuş. bütün bunlara değiyor. Bölgede
Eğer arılar bu orman gülünden Daha önce deli balın toksik etkileri üretilen balın yalnızca çok küçük bir
yeterince beslenirse, rengi kırmı- hakkında hiçbir bilgisi olmadığını, kısmı saf deli bal kategorisinde ve
zıya yakın, tadı acımsı ve keskin, burada meslektaşlarının kendisine iyi kalite bir deli balın kilosu 2 bin
ve insanları çok güçlü bir şekilde semptomlar ve tedavi konusunda liraya (260 sterlin) kadar çıkabi-
etkileyen bir bal üretiyorlar.” bilgi verdiklerini anlatıyor. liyor. Bölgedeki birçok dükkanda
“Bu baldan bir küçük tatlı kaşığı- Deli bal etkisine karşı genellik- kavanozlarla deli bal sayıları giderek
nın ılık süt ya da suyla karıştırarak le hastaya serum veriliyor ya da artan turistlere satılsa da, hepsinin
içilmesi hayal görme ve “yükselme” adrenalin enjekte ediliyor, ve kalp kalitesi aynı değil.”