Kıbrıs müzakereleri başlıyor. Uzun bir aradan sonra taraflar yeniden müzakere masasına oturarak çözüme ulaşmak için çaba harcayacaklar. Müzakerelerin başlaması ile çok önemli ve hassas bir sürece giriyoruz. Önümüzde hepimizin sorumluluğunun arttığı bir dönem var. Küçük siyasi hesapları, hazımsızlıkları, iç politika kavgalarını, ideolojik takıntıları, kıskançlıkları, çekememezlikleri, siyasi ihtirasları, ucuz dayılanmaları bir kenara bırakarak işin özüne yoğunlaşmamız gerekiyor. Her fırsatta siyasi rakipleri taşlama, gelişmeleri soğukkanlılıkla, objektif olarak incelemek yerine kavgacı dil kullanma kültürünün, müzakere tekniklerine dikkat etmemenin örneklerini son günlerde yine yaşadık. Müzakereler başlayınca aynı tavırları sürdürecek miyiz? Yoksa herkes sorumluluğunu üstlenecek mi? Sonuçta hepimiz aynı gemideyiz. Ülkenin ve gelecek kuşakların kaderinin belirleneceği bir döneme giriyoruz. Bunun bilincine varalım.
Müzakerelerin başlaması konusunda başta ABD olmak üzere uluslararası aktörlerin devrede olduğu ortada. Keşke taraflar müzakereleri başlatma konusunda kendileri anlaşsa ve 5 ay heba edilmeseydi. Anastasiadis zamana oynadı ama gelen uluslararası baskılar karşısında tavrını sürdürmesi mümkün değildi. AB de müzakerelerin başlamasını istiyor. Ve sonuçta çarklar dönmeye başladı. Anastasiadis’in seçimleri kazanmasından bir yıl sonra müzakereler başlıyor. Geç olsun da güç olmasın.
Beş ay gecikmeye neden olan ve şimdi üzerinde uzlaşıya varılan ortak açıklama durumu değiştiriyor mu? Anastasiadis elbette “değiştiriyor” diyecek ve diyor. Ama, metni dikkatli bir şekilde okuduğunuzda şimdiye dek çok kez okuduğumuz formüllerin dışında bir şey göremiyoruz. Bunlar Kıbrıs sorununun bilinen çerçevesi. Sn. Anastasiadis, Atina’da, ortak açıklama metninin çözüm olmadığını, çözümün parametrelerini ortaya koyduğunu söyledi. Bu doğrudur. Bu parametreler şimdi ortaya çıkmadı. Ama artık geçmişe değil önümüzdeki zor ve sorumluluğu yüksek döneme yoğunlaşmalıyız.
Tarafların durumuna baktığımızda iç siyasi gelişmeler açısından Rum tarafının daha fazla sıkıntı yaşayacağını görüyoruz. Kıbrıs Türk tarafı çok zorlanmadan görüş birliği oluşturmayı başardı. Hem sağ, hem sol partiler ortak açıklama zemininde müzakerelerin başlamasına destek verdiler. Önümüzdeki süreçte durumun değişeceğini sanmıyorum. Genelde Kıbrıs Türk siyasi partileri arasında uzlaşı sağlamak daha kolay olacak. Kıbrıs Rum siyasi partileri için aynı şeyi söylemek mümkün değil. Ortak açıklama metninin Filelefteros internet sitesi aracılığı ile sızdırılması bomba etkisi yaptı. Bildiğimiz cepheleşme hemen ortaya çıktı. İktidar partisi DİSİ ve AKEL müzakere sürecine destek verirken geriye kalan siyasi güçler ortak açıklamayı yerden yere vuruyorlar. Müzakerelerin bu zeminde başlamasına karşı çıkıyorlar. Anastasiadis’in Yunanistan hükümetinden aldığı güçlü destek bu tepkiyi hafifletir mi? Sanmıyorum. Büyük olasılıkla DİKO hükümetten ayrılır. Müzakerelerin başlaması durumunda içte bu zorlukların yaşanacağını Anastasiadis biliyordu. Zamana oynamasının bir nedeni de buydu. Ama, Amerikalıların bastırması ile durum değişti. Şimdi AKEL’in tavrı çok önemli. AKEL, müzakere sürecine destek vereceğini ortaya koydu.
Şimdi başlayacak olan müzakere süreci geçmişteki süreçlerden farklı olacak. Uluslararası topluluk işi sıkı tutacak. Müzakereleri başlatma konusunda sergiledikleri kararlılığı müzakerelerin başarıyla sonuçlanması konusunda da sürdürecekler. Müzakerelerin makul bir süre içinde sonuçlanması ve referanduma gidilmesi için tüm ağırlıklarını ortaya koyacaklar. Dünya artık Kıbrıs sorunundan usandı. Büyük güçlerin bölgesel çıkarları bu anlaşmazlığa çözüm bulunması yönünde. Bölgeye yönelik bir strateji var. Türkiye, Kıbrıs sorununa makul bir çözüm bulunmasına destek veriyor. Yunanistan’ın çıkarları da bu yönde. Dolayısıyla müzakerelerde oyalama taktikleri uygulamak bu kez kolay olmayacak. Ayak sürüyen taraf bedel ödeyecek. Bu çerçevede 2014 yılının Kıbrıs müzakere süreci açısından kritik bir yıl olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. 50 yıllık sorunun çözümü için büyük bir çaba harcanacak.
Uluslararası aktörler müzakerelerin başlamasında belirleyici rol oynadılar. Ama, çözümü üretmek tarafların işi olacak. Bu noktada müzakere becerisi, ustalığı, bilgisi, tecrübesi çok önemlidir. Çıkacak sonucun dengeli olması, tarafların, müzakerecilerinin ve müzakere heyetlerinin müzakere becerilerine, maharetine, tecrübesine bağlı olacak. En iyi oyuncularla sahaya inmek gerek. Taraflardan birinin haklarını iyi savunamaması Amerikalıları fazla ilgilendirmez. Onlar sonuç istiyor. Haklarını savunmak taraflara ve müzakere becerilerine kalmıştır. Uluslararası ilişkilerde kimse kimseye hak vermez. Kimse kimsenin göz yaşına bakmaz. Filistinlilerin göz yaşına bakan var mı? Dolayısıyla, çözümü yaşayacak olan iki tarafın karşılıklı kabul edilebilir ve kalıcı bir ortaklık oluşturmayı başarmaları gerekir. Sürece karşı çıkmak mümkün değil. Süreçten en iyi sonucu elde etmek için çaba harcamak mümkün. Özgüven çok önemlidir.
Çözümü mümkün kılacak olan adanın insanlarıdır. Ortak açıklama zemini belirliyor. Şimdi görev bunun üzerine kalıcı bir yapı inşa etmek. Sınav başlıyor.
