BM Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) 2 Kasım’da açıklanan iklim raporunun ardından Dünya Bankası’nın aynı konulu raporu açıklandı. “Turn Down the Heat: Confranting the New Climate Normal” (Isıyı Azaltın) başlıklı 320 sayfalık rapor Almanya’daki Potsdam Institute for Climate Impact Research tarafından hazırlandı. Dünya Bankası, 2012 ve 2013’te de aynı konuda iki rapor hazırlatmıştı. Son raporun açıklanmasından sonra Dünya Bankası Başkanı Jim Yong Kim, hükümetlerin gerekli önlemleri almaması durumunda küresel istikrarsızlıkların yaşandığı “korkutan bir dünya” uyarısında bulundu ve raporun bulgularını “alarm verici” olarak niteledi. Umarız küresel ısınma konusunda IPCC’den sonra Dünya Bankası’nın yaptığı uyarılar, hazırlattığı rapor, uluslararası topluluğu harekete geçirir. Kaybedecek zamanımız yok.
Dünya Bankası raporunda önce global durum aktarılıyor, sonra Latin Amerika ve Karaibler, Ortadoğu ve Kuzey Afrika, Avrupa ve Orta Asya bölgeleri inceleniyor. Raporun girişinde halihazırda dünyada dramatik iklim değişiklikleri meydana geldiği, milyonlarca insanın bundan etkilendiği, tarım hasadının ve kıyıların zarar gördüğü, su güvenliği açısından riskler oluştuğu hatırlatılıyor. Raporda incelenen üç bölgede rekor hava sıcaklıkları daha sık yaşanıyor, bazı bölgelerde yağışlar yoğunlaştı, Akdeniz bölgesi gibi bazı bölgelerde ise yağışlar azaldı ve kuraklık arttı.
Gezegenimiz ısındıkça, geçmişte çok ender yaşanan aşırı sıcaklar, aşırı hava koşulları “yeni normal” haline gelecek. Küresel ısınmada 4 derecelik bir artış, küresel istikrarsızlık ve artan risklerle “korkutan bir dünya” oluşturacak. Halen Endüstri Devrimi öncesine göre 0.8 derecelik bir ısı artışı gerçekleşti. İnsanlık olarak ısınmayı 2 derece ile sınırlama hedefini koyduk. Ama, şimdiki gibi davranmaya ve yaşamaya devam edersek 4 dereceye ulaşacağız. Rapora göre şimdiki durumun devam etmesi halinde 2100’e kadar 4 dereceye ulaşma olasılığı yüzde 40, 5 dereceyi aşma olasılığı yüzde 10’dur. Peki, 4 derecelik bir artış ne anlama geliyor? Dünya Bankası raporu bu soruya cevap arıyor. Bulgular bizi alarma geçirmeli.
Latin Amerika ve Karaibler’de 2 derecelik ısı artışı tarım üretimini, su durumunu, bio-çeşitliliği derinden etkileyecek. Brezilya’da soya rekoltesi yüzde 70, buğday rekoltesi yüzde 50 oranında azalacak. Okyanuslardaki asitlenme, deniz seviyesindeki yükseliş, tropikal siklonlar kıyı bölgelerindeki yaşamı, turizm, sağlık, su ve gıda güvenliğini etkileyecek. And Dağları’ndaki şehirler buzulların erimesinden etkilenecek.
Coğrafi olarak Kıbrıs’ın da dahil olduğu Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesinde hava ısısındaki artış ve sıcak dalgaları zaten kısıtlı olan su kaynaklarını daha da zora sokacak. 2 derecelik ısı artışı bu bölgede yağışların yüzde 20-40, 4 derecelik artış yüzde 60 oranında azalmasına yol açacak. Bu durum gıda güvenliği açısından büyük riskler oluşturacak. Halen gıda maddelerinin bir kısmını ithal eden (buğday ve arpanın yüzde 50’si, pirincin yüzde 40’ı ve mısırın yüzde 70’i) bu bölgede nüfusun 2050’ye kadar iki katına çıkacağını unutmamalıyız. 1.5-2 derece ısı artışı tarım rekoltesini yüzde 30, 3- 4 derecelik artış yüzde 60 oranında azaltacak. Gıda fiyatlarındaki artış sosyal istikrarsızlığa yol açabilecek. Sağlık sorunları çoğalacak. Büyük şehirlerde arka arkaya aşırı sıcak günlerin sayısı ciddi olarak artacak. Örneğin 2 derece ısı artışı Amman’da arka arkaya aşırı sıcak günlerin sayısını 4’ten 2 aya, Bağdat’ta 8 günden 3 aya, Şam’da 1 günden 2 aya çıkaracak. Böylesi aşırı sıcaklarda insanların dışarıda çalışması mümkün olmayacak, üretim bundan etkilenecek. Bölgeden göç artacak, kaynak paylaşımı bağlantılı anlaşmazlık ve çatışma riskleri ortaya çıkacak. Mısır, Tunus, Fas, Libya gibi ülkeler nüfus bağlamında deniz seviyesinin yükselmesinden fazla etkilenecek. Fas nüfusunun yüzde 60’ı ve endüstrisinin yüzde 90’ı kıyı bölgelerindedir.
Batı Balkanlar ve Orta Asya’da 4 derecelik ısı artışı bazı bölgelerde büyük su sorununa neden olacak. Buzulların erimesi Orta Asya su sistemlerini olumsuz yönde etkileyecek. Balkanlarda kuraklık riski artacak.
Dünya Bankası raporuna göre büyük felaketlere yol açabilecek 4 derecelik artışın önüne geçmek ve ısı artışını 2 derece ile sınırlamak için teknolojik, ekonomik, kurumsal ve yaşam tarzı bağlamında ciddi değişilikler yapmamız gerekiyor. Şimdiki emisyon düzeyleri ile yola devam etmemiz mümkün değil. Önce Lima, sonra da Paris’te yapılacak iklim değişikliği müzakerelerinde somut kararlar alınması, uluslararası bir anlaşmaya varılması gerekiyor. Unutmayalım tehlike çanları bizim için çalıyor.
