Küresel ısınmanın ülkelerin güvenliği açısından ciddi sorunlar yaratacağı, riskleri ve tehlikeleri artıracağı bilinen bir şey. Küresel ısınma ve bu konuda alınması gereken önlemler tüm insanlığın önünde en büyük sorun olarak duruyor. Fazla zamanımız kalmadı. Global düzeyde çok daha ciddi önemler alma yoluna gitmezsek ısınmayı 2 derece ile sınırlamamız mümkün olmayacak. Isınma 4 derece, hatta onun üzerine çıkabilir. Bunun doğuracağı sonuçları düşünmek dahi ürkütücüdür. Ne yazık ki, felaketleri önleme yönünde gerekli adımları atmıyoruz. İnsanlık olarak bu büyük sorun karşısında kapsamlı bir uluslararası eylem planı geliştirmeyi henüz başaramadık.
Küresel ısınma uzak gelecekte başlayacak bir şey değildir. Başlamış durumdadır. Dünyanın çeşitli bölgelerinde etkileri görülüyor. Katrina Kasırgası’nı, Avustralya, Rusya, Çin, Avrupa’da çıkan büyük yangınları hatırlayalım. Su, gıda, enerji alanlarında sorunlar ve bunlara bağlı olarak siyasi istikrarsızlık bazı ülkeleri etkiliyor. Afrika, Asya ve Ortadoğu’da uzun kuraklıklar, bazen de sel felaketleri yaşanıyor. Bunun sonucunda gıda maddeleri sıkıntısı, çölleşme, yığınsal göç, hızlı nüfus artışı bazı ülkelerin güvenliği ve istikrarını sarsıyor. Bu süreçler karşılıklı ekonomik ve mali bağımlılığın arttığı bir dünyada meydana geliyor. Dolayısıyla bir bölgede yaşanan sorunlar kısa sürede dünyanın diğer bölgelerini etkileyebilir. Uluslararası ticareti, ekonomiyi, mali sektörleri vurabilir. Artık felaketler bizden “çok uzak” değildir. Küresel ısınmanın sonuçları devlet sınırları ve bölge tanımaz.
ABD’de küresel ısınma konusunda 2014 yılı için yapılan değerlendirmede (2014 U.S. National Climate Assessment) “Bu alanda çalışan bilim insanlarının yüzde 97’den fazlası dünyanın ısınmakta olduğunu, son 50 yılda yaşanan ısınmanın esas nedeninin insan faaliyetleri olduğunu kabul ediyorlar” deniyor. Demek ki, küresel ısınmanın nedeni biziz, çözümü de biz bulmalıyız. ABD’de “CNA Corporation” isimli kuruluş “National Security and the Accelerating Risks of Climate Change” (Ulusal Güvenlik ve Küresel Isınmanın Artan Riskleri) başlıklı bir rapor açıkladı. (Aynı kuruluş 2007’de de benzeri bir rapor hazırlamıştı.) Rapor, üst düzey askeri uzmanlar tarafından hazırlandı. ABD, global güç olarak küresel ısınmanın kendi ulusal güvenliğini nasıl etkileyeceğini hesaplıyor. Aslında tüm ülkelerin bu konuyu kendi açılarından incelemeleri ve uluslararası işbirliğini artırmaları gerekir. Küresel ısınmanın en çok etkileyeceği bölgelerden biri de Kıbrıs’ın bulunduğu bölgedir. Doğu Akdeniz ve Ortadoğu ülkelerinin bu konuyu iyi incelemeleri şarttır.
CNA raporunda küresel ısınmadan kaynaklanan risklerin kabulünün önemi vurgulanıyor. Bu uyarının hedefi küresel ısınma tehlikesini inkarda ısrar eden ABD’deki muhafazakar kesimlerdir. Rapora göre küresel ısınma sadece güvenlik tehditlerini artırmakla kalmayacak, ihtilaflarda katalizör rolü oynayabilecek. Raporda yağışların daha düzensiz ve bazen çok şiddetli olabilmesi, kuraklığın artması, içme suyu kaynaklarının azalması, deniz seviyesinin daha hızlı yükselmesi, bulaşıcı hastalıkların yaygınlaşması, yangın mevsimlerinin uzaması gibi konulara parmak basılıyor. İnsanlığın üçte ikisi kıyılarda yaşıyor. Büyük şehirlerin çoğu kıyılardadır. Bu şehirlere büyük göç var. Deniz seviyesinin yükselmesi dünya nüfusunun önemli kısmını etkileyebilir. Seviyesi alçak olan Bangladeş’in önemli kesimleri ve bazı adalar uzak olmayan gelecekte sular altında kalacak.
Kürel ısınmanın güvenlik risklerini ve anlaşmazlıkları artırmasında özellikle su, gıda maddeleri ve enerji kaynakları gibi konular ön planda olacak. Yapılan tahminlere göre Avustralya, Hindistan ve Çin’in bazı bölgeleri uzun süreli kuraklıklar yaşayacak. 2025’te dünya nüfusunun 8 milyara ulaşması bekleniyor. Bu nüfusu beslemek için gıda maddeleri üretiminin yüzde 35, içilebilir su kaynaklarını yüzde 40, enerji kaynaklarını yüzde 50 oranında artırılması gerekecek. Kuzey Kutbu’nda buzulların erimesinin yaratacağı riskleri ve devletler arası rekabeti unutmamalıyız. Küresel ısınma ülkelerin altyapısı açısından da önemli riskler ve baskılar gündeme getirecek. CNA raporuna göre ABD’nin kıyı bölgelerindeki askeri altyapı tesisleri deniz seviyesinin yükselmesinden etkilenecek. Sadece askeri altyapılar değil, sivil altyapılar da etkilenecek.
Raporda küresel ısınma ile mücadelede ABD’nin liderlik rolü üstlenmesi gerektiği vurgulanıyor. Buna ABD-Çin işbirliğinin önemi eklenmelidir. Tüm devletlerin, uluslararası kuruluşların, büyük özel şirketlerin, sivil toplum örgütlerinin bu konuda çaba harcamaları, işbirliği yapmaları gerekiyor. Global bir sorunla global düzeyde mücadele edilebilir. Kaybedecek vaktimiz kalmadı. Riskler ve tehlikeler artıyor.
