Şimdiye dek tek tek AB üyesi güney Avrupa ülkeleri farklı oranlarda kemer sıkıyordu. En fazla kemer sıkan ülke Yunanistan oldu. İrlanda, Portekiz, İspanya, İtalya kemer sıkanlar arasında. Kıbrıslı Rumlar kemer sıkmaya devam ediyorlar. Memorandum henüz imzalanmadığı için daha ne kadar kemer sıkacakları belli değil. Kemer sıkmak işsizlik, geniş kesimlerin gelir düzeyinin düşmesi, sosyal uçurumların artması ve daha birçok olumsuzluğu beraberinde getiriyor. Üç yıldır ekonomik krizle boğuşan AB’nin ve özellikle geleceği sorgulanan Euro bölgesinin bu sürecin dışında kalması zordu. Sonuçta, AB bir bütün olarak da kemer sıkma dönemine girdi. AB tarihinde ilk kez 7 yıllık bütçede kesinti yapıldı. AB liderleri, iki gün süren maraton toplantıdan sonra Cuma günü, 2014-2020 bütçesinde yüzde 3.3 oranında (32 milyar Euro) azaltma yapılması kararını açıkladılar. 2007-2013 bütçesi 992 milyar Euro idi. 2014-2020 bütçesi 960 milyar Euro olacak. Bu kararla AB kemer sıkma dönemine girmiş oldu. AB tarihinde bir ilk olan bu karar, AB projesinin içinden geçmekte olduğu derin ekonomik krizi ve zorlukları yansıtıyor.
AB bütçesi, önümüzdeki 7 yıl boyunca AB’nin yapacağı harcamaları belirliyor. Bir anlamda AB’nin gücünü yansıtır. Bütçesini daraltma kararı almakla AB eski ihtişamlı günlerin geride kaldığını kabul etmiş oluyor. Bütçe, AB üyesi ülkeler için en önemli konulardan biri. AB’ye ne kadar katkı yapacaklarını ve AB’den ne kadar para alacaklarını belirliyor. Bu nedenle her zaman bütçe konusunda çok çetin pazarlıklar yapılır. Bazı ülkeler AB’ye net katkıda bulunuyor, bazıları ise verdiklerinden fazlasını geri alıyorlar. Bu nedenle İngiltere gibi net katkıda bulunan kuzey Avrupa ülkeleri bütçenin kısılmasını desteklediler ve başarılı oldular. Fransa, özellikle Ortak Tarım Politikası çerçevesinde AB bütçesinden yüklü para alıyor. Bilindiği gibi AB bütçesinin aslan payı Ortak Tarım Politikası’na gider. Bu çerçevede Fransız çiftçilere büyük paralar aktarılır. 2014-2020 bütçesinde kesinti yapılıyor ama Fransız çiftçilerin alacağı para azalmıyor, artıyor. Fransa CumhurbaşkanıFrançois Hollande, sıkı bir pazarlık sonucu Fransız çiftçilerin payını 1 milyar Euro artırdı. Yeni bütçede Ortak Tarım Politikası’nın payı yüzde 39 olacak. Tarım sübvansiyonları ve harcamalarında 50 milyar Euro azaltma öngörülüyor. AB bütçe zirvesinde İngiltere ile Fransa arasında sert pazarlıklar yaşandı. İş paraya gelince Avrupalılar bir birinin gözünün yaşına bakmıyor.
AB bürokrasisinin giderleri de tartışılan konular arasındaydı. Ekonomik kriz içinde olan AB ülkeleri devlet memurlarının maaşlarını, emeklilik haklarını kırparken, AB bürokratlarının maaşlarına, emeklilik haklarına dokunulmayacak mıydı? Bu konunun şampiyonluğunu da İngiltere yaptı. Başbakan David Cameron, AB bürokrasisi giderlerinde 7 milyar Euro tasarruf talep etti. Sonuçta, bu kalemde 1 milyar Euro azaltma yapıldı.
Gelişmekte olan ülkelere verilen yardım dış politikanın önemli araçlarından biridir. AB, sağladığı dış yardımlarla uluslararası ilişkilerde belirli bir ağırlığa sahiptir. Bütçe kesintileri çerçevesinde dış yardımların da azaltılacağı korkuları vardı. AB’den aldıkları yardım bazı yoksul ülkeler için çok önemli. Sonuçta dış yardımlar kesilmedi ama artış da yapılmadı. Bu karar yardım alan ülkelere rahat nefes aldırdı.
AB bütçesi görüşmeleri ulusal çıkarları koruma kavgası şeklinde geçtiği için önümüzdeki 7 yıl içinde AB’nin dünya ekonomisi ve siyaseti içindeki rolünü güçlendirme konusu fazla ön plana çıkmıyor. Dünya ekonomisinin merkezi Asya’ya kayıyor. AB rekabet gücünü kaybediyor. Ekonomik büyüme çok düşük düzeyde veya negatif. Bu tablo ışığında bütçe tartışmaları stratejik hedefler temelinde yapılabilirdi. AB ekonomilerinin rekabet güçlerini artırmak, hızlı ekonomik büyüme sağlamak, nüfusun hızla yaşlanmasından kaynaklanan sorunları aşmak, enerji güvenliğini sağlamak için hangi alanlara yatırım yapılmalı? Uluslararası ilişkilerde AB’nin rolünü artırmak için neler yapılmalı? Bütçe bu sorulara cevap arayabilirdi.
AB liderleri bütçe konusunda nihayet uzlaşmaya vardılar. Ama bütçe konusu gündemde olmaya devam edecek. Yeni bütçesinin Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanması gerekiyor. AP Başkanı Martin Schultz, parlamentonun bütçeye onay vermeyebileceği uyarısında bulundu. Bütçe kavgaları Avrupa Parlamentosu’nda devam edecek gibi.
