22 Mayıs Pazar günü Kıbrıslı Rumlar parlamento seçimleri için sandık başına gitmişti. Kıbrıslı Rumlarla birlikte Kıbrıslı Türklerin de dikkatleri bu seçimler üzerindeydi. Seçim sonuçları belli olunca sürprizlerden biri aşırı sağ ELAM’ın iki sandalye kazanarak parlamentoya girmesi oldu. Bu gelişme özellikle Kıbrıslı Türkler arasında yankı uyandırdı. 22 Mayıs günü bir başka Avrupa ülkesinde, Avusturya’da, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turu yapılıyordu. Yarışan iki aday aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) adayı Norbert Hofer ve Yeşiller eski Başkanı Alexander Van der Bellen’di. Aşırı sağ adayın seçimleri kazanması olasılığı güçlüydü. İkinci Dünya Savaşı’nın sona erdiği, faşizmin yenilgiye uğratıldığı 1945 yılından bu yana ilk kez bir Avrupa ülkesinde aşırı sağ bir devlet başkanı olabilirdi. Sonuçta 31 bin oy farkla Yeşiller eski Başkanı Alexander Van der Bellen seçimleri kazandı. Avusturya uçurumun kenarından döndü. Ama sonuç farklı olabilirdi. Kıbrıs’ta Avusturya seçimlerine gereken önem verilmedi. Halbuki hem ELAM’ın seçim başarısı, hem de Avusturya’da aşırı sağın cumhurbaşkanlığını kazanmaya bu kadar yaklaşması Avrupa’daki genel bir eğilimin parçası. Genel eğilim aşırı sağın tüm Avrupa’daki yükselişidir. The Economist dergisinin aktardığı istatistiklere göre son üç yıl içerisinde bir çok Avrupa ülkesinde aşırı sağ partilere oy verme niyetinde olan seçmenlerin oranında artış var. Almanya, Fransa gibi AB’nin belkemiğini oluşturan ülkeler buna dahildir.
İkinci Dünya Savaşı’nın korkunç sonuçlarını yaşamış olan Avrupalılar niçin aşırı sağ partilere yöneliyorlar? Bunun çeşitli nedenleri var. Avrupa genelinde 2008 mali krizi ve sonuçları, çeşitli nedenlerle kitlelerin geleneksel partilerden uzaklaşma eğilimi, mülteci krizi ve radikal İslamcı terör örgütlerinin Avrupa kentlerinde gerçekleştirdiği saldırılar hemen akla gelen nedenler. Aşırı sağ örgütler bu sorunları ustaca istismar ederek, insanların korkularına, endişelerine hitap ederek desteklerini artırabiliyorlar. Avrupa genelindeki sorunlara ek olarak her ülke özelinden kaynaklanan nedenler de vardır. Fransa’da aşırı sağın yükselişinin Fransa’nın kendi sorunlarından, yapısından kaynaklanan nedenleri de vardır. Avusturya için de aynı şey geçerlidir.
Avusturya’nın İkinci Dünya Savaşı’ndaki rolünü, sorumluluklarını ve bunlarla gerçek anlamda yüzleşmemiş olmasını hesaba katmak gerek. Unutmayalım 1986-1992 yılları arasında Avusturya’nın 9. Cumhurbaşkanı ve daha sonra BM Genel Sekreteri olan Kurt Waldheim, Hitler ordusundaki rolünü, Nazilerle ilişkisini gizlemekle suçlanmıştı. Hofner ise görüşlerini gizlemiyor. Aşırı sağ görüşleri ile oy topluyor. Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) SS subayları tarafından kurulmuş bir partidir. Partinin ilk lideri Anton Reinthaller, Nazi Tarım Bakanlığı yapmış bir SS subayıydı. 22 Mayıs seçimlerini az farkla kaybeden Norbert Hofer, “mültecilere karşı” tabanca taşıyan, “Müslümanların Avrupa’yı istilasından” söz eden bir kişi. Avusturyalıların yarısı bu adama oy verdi. Nazizm anti-semitizmi kullanıyordu. Şimdiki aşırı sağ, Hofner gibiler İslamofobi’yi kullanıyor.
Aşırı sağ 22 Mayıs Avusturya seçimlerini kazanamamış, top direkten dönmüş olsa da sonuçlar Avrupa’da aşırı sağın vardığı noktayı yansıtması bakımından önemlidir. Aşırı sağ güçleniyor. Yüzüklerin Efendisi benzetmesi kullanacak olursak “Sauron güç topluyor”. Yükselişteki Avrupa aşırı sağ partilerini kendi içlerinde sınıflandırmak da mümkündür. The Economist dergisi, Polonya ve Macaristan’da seçimleri kazanarak iktidar olan partileri “post-Sovyet milliyetçiler”, Almanya için Alternatif, Danimarka Halk Partisi, Hollanda’da Özgürlük için Parti, İngiltere’de UKIP gibi partilerin ana sağ partilerden kopan aşırı sağ partiler, Macaristan’da Jobbik, Yunanistan’da Altın Şafak’ın ırkçılıklarını gizlemeyen partiler olduğunu yazıyor. Avusturya’daki Özgürlük Partisi (FPÖ) ve Fransa’da Marie Le Pen’in Ulusal Cephesi’ni dördüncü kategoriye koyar. Geleneksel partiler bu aşırı sağ partiler karşısında etkili stratejiler geliştiremiyorlar. Avusturya seçimlerinin sonuçları tüm Avrupa için uyarı olmalıdır. Uyanma zamanı gelmiştir. Aksi takdirde hoşgörüye, demokrasi ve insan haklarına dayalı Avrupa yerine “farklı” bir Avrupa karşımıza çıkabilir.
