Geçtiğimiz günlerde İngiltere basınında ilginç bir haber vardı. Kraliyet Hava Kuvvetleri (RAF) Tornado GR4 tipi savaş uçaklarında üç boyutlu yazıcıyla (3D printer) üretilen parçalar kullanmaya başlamış. Üç boyutlu yazıcı teknolojisi bir süreden beri kullanılıyordu. Savaş uçaklarına parça üretecek konuma gelmiş olması, bu alanda devrimin çok yaklaştığının habercisi. Başkan Obama, “Ulusa Sesleniş” konuşmasında 3D yazıcı teknolojisi için “Hemen hemen her şeyi nasıl ürettiğimizi değiştirecek bir potansiyele sahiptir” demişti. Nasıl üretim yaptığımızı, buna bağlı olarak dünya ticaretini kökten değiştirebilecek, yeni bir “endüstri devrimi” başlatabilecek bir teknoloji olduğunu düşünenler var. İnsanlık, daha doğrusu insanlığın bir bölümü, bilim ve teknolojide büyük çaplı yeni hamleler yapma eşiğinde. Çok uzak bir gelecekten söz etmiyoruz. 40-60 yıl sonra insanlar dahil, bir çok şey çok değişmiş olacak. 100-200 yıl sonra yaşanacakları tasavvur etmek zor. 100-200 yıl insanlık tarihinde hiçbir şey.
3D yazıcı “ekleyerek üretim” (additive manufacturing) sürecine verilen isimdir. Dijital bir dosya makineye gönderilir ve plastik, seramik, metal veya başka materyaller kat kat basılarak ürün üretilir. Örneğin makineye bir sandalye tasarımı vermişseniz makine sandalyeyi üretiyor. RAF, metal ve plastik kullanarak savaş uçaklarına parça üretiyor. Bu şekilde uçak bakım giderlerinde büyük tasarruf yapacak. Bu teknoloji otomotiv ve uzay sektöründe, tıpta kullanılıyordu. Şimdi hızla gelişiyor, çeşitleniyor ve fiyatlar düşüyor. Bilgisayarların gelişmesini andıran bir süreç. Önceleri çok büyük kurumlar, üniversiteler bilgisayara sahipti. Şimdi neredeyse herkesin bilgisayarı var. Basit 3D yazıcıların fiyatı şimdi 1000 dolara kadar düşmüş. Daha gelişmişleri 20 bin dolardan 100 bin dolara ulaşabiliyor. RAF’in savaş uçakları için kullandığı 3D yazıcılar çok gelişmiş ve pahalı. 3D üretiminin 2016’da 3.1 milyar, 2020’de 5.2 milyar dolar değeri olacağı tahmin ediliyor.
Bu teknoloji ile her ev, okul, işyeri küçük bir fabrikaya dönüşebilir. Her evde 3D yazıcı olabilir. Aynı kişi hem üretici, hem tüketici olabilir. Örneğin bir tornavidaya veya arabanız için bir parçaya ihtiyacınız var. Dükkana gidip almak yerine evinizde üretebilirsiniz. 3D yazıcılar özellikle tıp alanında çok kullanılacak. Bu teknoloji ile suni kemik üretme çalışmaları devam ediyor. Organik materyaller üretimi de düşünülüyor. Tıpta yeni çığır açabilir. İnşaat alanında, yiyecek maddeleri üretme alanında bu teknoloji kullanılacak. Kısacası çok farklı alanlarda uygulanabilir, yaşamın hemen hemen her alanını etkileyebilir. Ürünlere ve tüketime bakışımız değişebilir.
Tüm teknolojiler gibi bu teknoloji de insanlara yarar veya zarar getirecek şekilde kullanılabilir. 3D yazıcıların medyanın dikkatini çekmesi ABD’de bir gencin bu teknoloji ile tabanca üretmesi ile olmuştu. Yani bu teknoloji ile silah da üretebiliriz, bacağını kaybetmiş insanlar için protez de üretebiliriz. Sanayi devriminde esas olan büyük fabrikalarda yığınsal üretim yapmak ve bu ürünleri pazarlamaktı. Şimdi, bu durum değişebilir. Yığınsal üretimin yerini bireysel üretim alabilir. Büyük firmaların bu duruma ayak uydurması gerekecek. Her yeni teknolojide olduğu gibi bu gelişmelerden kazananlar ve kaybedenler olacak. Bazı insanlar işlerini kaybedecek. Yeni işler oluşacak. Çok geniş olanaklar gündeme gelecek.
3D üretimi dünyadaki dengeleri nasıl etkileyecek? Batı, Çin’e kaptırdıklarını bu teknoloji ile geri alabilecek mi? İktisatçı George Magnus, 3D ile rekabette dengenin ABD, Batı Avrupa, Japonya lehine değişebileceğini düşünüyor. Araştırma-geliştirmeye, bilime, üniversitelere büyük yatırım yapanlar bunun meyvelerini toplayacaklar. Yapmayanlar ise geriden gelecekler. Çin de araştırmaya, bilime büyük yatırımlar yapıyor. Çin üniversiteleri hızla gelişiyor. Bunun unutmamak lazım.
Bilim ve teknolojideki gelişmeler sadece 3D yazıcılarla sınırlı değil. Lazer silahlar, akıllı robotlar vs. gündemde. Bilim ve teknoloji bir çok alanda başdöndürücü hızla ilerliyor. Bu gelişmeler insanlığı nasıl etkileyecek? Ortaya çıkmakta olan ciddi ahlaki sorunları nasıl çözümleyeceğiz? Bu teknolojileri nasıl kontrol edeceğiz? Bu sorular yanıt bekliyor. Umarız Aldous Huxley’in “Brave New World” romanında anlattığı gibi bir dünya oluşmaz.
Vardığımız aşamada sadece kullandığımız teknolojileri değil, insanlar olarak kendi türümüzü değiştirebilecek noktaya doğru hızla ilerliyoruz. Hebrew Üniversitesi öğretim görevlisi Yuval Harari’ye göre uzak olmayan bir gelecekte kendimizi “upgrade” yapabileceğiz. Yaşamımızı uzatabileceğiz. Sadece ekonomimiz, siyasi ve toplumsal yapımız değil Homo Sapiens olarak bizler değişeceğiz. Harari’ye göre biyolojik mühendislik, cyborg mühendislik ve organik olmayan hayat mühendisliği ile kendimizi “upgrade” yapabileceğiz. Bunlar fütüroloji gibi görünebilir ama konuyu yakından izleyenler bu tür gelişmelerin çok uzak olmadığını biliyor ve gerekli hazırlıkları yapıyorlar. Geleceği bu hazırlıkları yapanlar yönlendirecek.
