Türkiye’de seçimler yaklaşıyor. 7 Haziran’dan beri parlamentoda çoğunluğa dayalı bir hükümete sahip olmayan ülke çok ciddi iç ve dış sorunlarla karşı karşıya. İçte neredeyse her gün şehit haberlerinin geldiği, iç huzurun sarsıldığı, ekonominin teklediği, gazete ve gazetecilere baskı ve saldırıların arttığı bir dönem yaşanıyor. Dışta durum daha vahim. İzlenen hatalı dış politika nedeniyle ne Batı’ya, ne de Doğu’ya yaranabilmiş, yalnızlaşmış bir Türkiye var. Güney sınırları yangın yeri. Rusya’nın askeri güç gösterisi karşısında NATO hatırlandı ama Batı’nın Türkiye’ye güveni çoktan sarsıldı. Güvenilir bir müttefik olarak görülmüyor. Rusya’nın Hazar Denizi’nden fırlattığı füzeler, Türkiye savunması için yeni bir meydan okuma. Yıllardır devam eden “Füze savunma sistemini Çin’den mi, Batı’dan mı alalım?” tartışmalarının vardığı nokta Rusya’nın sergilediği füze kapasitesidir. Erdoğan-Davutoğlu ikilisinin “Ortadoğu’da oyun kurucu aktör olma” hedefinin yerinde yeller eserken Putin kendi ülkesini Ortadoğu’da oyun kurucu aktör yaptı. Bu olumsuz iç ve dış tablo karşısında seçimlere giderken kamuoyu ne düşünüyor? Türkiye’nin müttefikleri de, rakipleri de bunu bilmek istiyor. Konu özellikle Amerikalılar için önemli. “The German Marshall Fund of the US” isimli Amerikan düşünce kuruluşu, 4-13 Temmuz 2015 tarihleri arasında, 1018 kişi ile yüz yüze mülakat yoluyla “Türkiye’nin Algıları” başlıklı bir araştırma yaptı. Araştırmanın sonuçlarına kısaca bakalım.
Araştırma, “ekonomi ve iç konular” ve “uluslararası ilişkiler” diye iki bölüme ayrılmış. Ülkenin genel gidişatı ile ilgili soruya “yanlış yönde” diyenlerin oranı yüzde 55, “doğru yönde” diyenlerin oranı yüzde 42. Araştırmanın giriş bölümünde Türkiye ekonomisinin karşılaştığı zorluklar hatırlatılıyor. Ekonomik büyüme yüzde 2.5’e düştü. Türk Lirası değer kaybediyor. Ekonomi konusunda kamuoyunda karamsarlık var. Ekonomik gelişmelerden olumsuz etkilendiğini söyleyenlerin oranı yüzde 67, olumlu etkilendiğini söyleyenlerin oranı yüzde 30. “Son 5 yılda ekonomi iyiye mi, kötüye mi gitti?” sorusuna yüzde 47 “kötüye”, yüzde 39 “iyiye” cevabını verdi. Kendi ailelerinin ekonomik durumu ile ilgili soruya yüzde 43 “kötüye gitti”, yüzde 29 “iyiye gitti” cevabını verdi. Ekonomik açıdan gelecek 12 ay konusundaki beklentiler sorulduğunda yüzde 44 durumun daha kötü olmasını, yüzde 28 daha iyi olmasını beklediği cevabını verdi. “Türkiye’nin karşı karşıya olduğu en önemli sorun nedir?” sorusuna yüzde 28 ekonomi, yüzde 23 işsizlik, yüzde 16 terörizm, yüzde 7 eğitim ve yüzde 7 mülteciler cevabını vermiş.
Türkiye seçimlerinde ekonomiye bakışın önemli rol oynadığı bilinir. Peki, yukarıdaki rakamlar bu açıdan bize ne söylüyor? Ekonomik gidişattan memnun olmayanlar çoğunlukta. AKP’nin ekonomiyi büyüttüğü ve bunun sonucunda arka arkaya seçim kazandığı dönem geride kaldı. Ancak, “memnunum” diyenlerin oranı çok düşük değil. Memnun olmayanların oylarının muhalefet partileri arasında bölüneceğini, memnun olanlarınsa AKP’ye gideceğini varsayarsak net tahmin yapmak zorlaşır.
Peki dış politika konusunda insanlar ne düşünüyor? Türkiye insanının dış dünyaya güvenmeme eğilimi araştırma sonuçlarına yansıyor. “Türkiye’nin en önemli ortağı kimdir?” sorusuna yüzde 50 kesin bir cevap verememiş, yüzde 41 “Bilmiyorum” demiş, yüzde 9 ise “Ortağımız yok” cevabını vermiş. Yalnızlık dış politikada başarısızlığın göstergesidir. Yönetenlerin hataları nedeniyle Türkiye şu anda gerçekten dünyada büyük oranda yalnızdır. “Hangi ülkelere olumlu bakıyorsunuz?” sorusuna cevaplarda Azerbaycan yüzde 63 ile birinci sırada, Avrupa Birliği yüzde 41’le ikinci, Almanya yüzde 38’le üçüncü sırada. Suudi Arabistan da yüzde 38 destek almış. Rusya’ya olumlu bakanların oranı yüzde 26, müttefik ABD’ye olumlu bakanların oranı ise yüzde 23. İsrail, yüzde 8’le listenin sonunda yer alıyor. Uluslararası kuruluşlara bakış nasıl? Olumlu bakış açısından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yüzde 44’le birinci sırada. İslam İşbirliği Örgütü yüzde 39 ve Avrupa Birliği de yüzde 39 oranında olumlu bakış alıyor. “Türkiye’nin dostu yoktur” görüşü yaygın olmakla birlikte “Türkiye’nin stratejik ortağı kimdir?” sorusuna yüzde 27 ABD, yüzde 21 Azerbaycan, yüzde 17 Almanya, yüzde 13 Rusya cevabını vermiş. “Uluslararası arenada Türkiye hangi ülke ile işbirliği yapmalı?” sorusuna yüzde 29 “Türkiye tek başına davranmalı” cevabını vermiş. Avrupa Birliği ile işbirliğine destek yüzde 25, ABD ile işbirliğini destekleyenlerin oranı yüzde 14. “NATO hala önemli mi?” sorusuna yüzde 38 “önemli”, yüzde 35 “artık önemli değil” diye cevap vermiş. AB üyeliğinin Türkiye için iyi olup olmayacağı sorusuna yüzde 44 “iyi olacak”, yüzde 23 “kötü olacak” cevabını vermiş. Ankete göre büyük çoğunluk Türkiye’nin öncelikle iç sorunları ile uğraşmasını istiyor. Ortadoğu, Balkanlar ve Orta Asya’da aktif dış politika yürütülmesini isteyenlerin oranı sadece yüzde 20. AKP iktidarının şimdi yürüttüğü dış politikayı onaylamayanların oranı yüzde 51, onaylayanların oranı yüzde 41.
Seçimlere giderken Türkiye kamuoyunun iç ve dış konulara bakışı böyle. Bunun sandığa nasıl yansıyacağını 1 Kasım akşamı göreceğiz.
Not: Bu yazı Ankara’daki terör saldırısı öncesinde yazıldı. Terörü şiddetle lanetler, derin üzüntülerimizi dile getiririz. Terör başarıya ulaşamaz. Gün teröre karşı kenetlenme günü.
