Medyada başlıklar “S-400 füzelerinin teslimatı başladı” şeklinde. Füzeler Türkiye topraklarına varmaya başladı. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, “Planlı üç uçak geldi ve bugünkü faaliyetler tamamlandı. Önümüzdeki günlerde süreç devam edecek” dedi. Kremlin bunu doğruladı. Böylece eşik aşıldı. Türkiye “Rubicon’u geçti”. Artık geri dönüşü olmayan noktadan ileri gidiyor. 12 Temmuz 2019 Türkiye güvenlik politikaları açısından önemli bir tarih olarak hatırlanacak.
Füzelerin teslimatının başlaması gözleri ABD-Türkiye ilişkilerine çeviriyor. Bu ilişkilerde kriz başlayacak mı? Bundan sonra ne gibi gelişmeler yaşanacağı merak konusu. ABD bu füzeleri almaması içn Türkiye’yi defalarca uyarmış, yaptırım uygulama tehdidinde bulunmuştu. Şimdi Washington ne yapacak? Büyük olasılıkla Türkiye resmen F-35 savaş uçakları programı dışına itilecek. CAATSA (ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele) çerçevesinde yaptırımlar uygulayacak mı? Büyük olasılıkla uygulayacak. Peki, bu yaptırımlar kırılgan Türkiye ekonomisini ve Türk Lirası’nı nasıl etkileyecek? S-400’lerin Türkiye’ye teslimatının başlamasından sonra açıklama yapan ABD Savunma Bakan Vekili Mark Esper, F-35 savaş uçakları konusundaki duruşlarının değişmediğini söyledi ve Hulusi Akar’la telefon görüşmesi yaptı. ABD’li dört senatör Trump’a yaptırım çağrısında bulundu. New York Times’ın İstanbul büro şefi Carlotta Gall bir NATO sözcüsünün “Türkiye’nin S-400 alımının sonuçlarından endişe duyuyoruz” dediğini aktardı. Türkiye, Patriot füzeleri almak için de görüşmeler yaptığını açıklayarak gelecek tepkileri yumuşatmaya çalışıyor. Ancak bunun başarılı olması zor.
Türkiye’nin acil olarak füze savunma sistemleri ihtiyacı olduğunu kimse inkar etmiyor. Bu konuda geç kalındığı da biliniyor. Bu ihtiyacın çok önceleri karşılanması gerekiyordu. Sorun füzelerin nereden alınacağında. Türkiye NATO üyesi. Batı savunma ittifakının bir parçası. Normalde NATO üyesi bir ülkenin füze ihtiyacını Batı’dan karşılaması gerekir. Türkiye, ABD’den Patriot füzeleri almaya çalıştığını, Obama yönetiminin bunu reddettiğini söylüyor. 2016 yılında Rusya ile S-400 füzeleri alma pazarlığı başladı. Halbuki 2015’te iki ülke savaşın eşiğine gelmişti. Rusya ve Türkiye 2017’de S-400 füzeleri konusunda 2.5 milyar dolarlık anlaşmaya vardılar. Türkiye kaparo ödedi. 4 bataryadan oluşan iki S-400 füze sistemi satın aldı. Bunun üzerine ABD Türkiye’yi kararından vazgeçirmek için çalışmaya başladı. Çok çaba harcadı ama sonuçta bu çabalar başarısız kaldı. Füzelerin teslimatı başladı.
S-400 füzeleri NATO silah sistemleri ve radar sistemleri ile uyumlu değil. NATO sistemine entegre edilmeyen füzeler yarar getirebilir mi? Bunun yaratacağı ciddi sorunlar olacak. Bu füzeler hangi “düşmanları” görecek, hangilerini görmeyecek? Bu, Türkiye’nin savunması açısından ne anlama gelecek? S-400 anlaşması teknoloji transferi öngörmüyor. F-35 savaş uçakları programı dışına itilmek teknolojik açıdan Türkiye’nin çıkarına mı? Türkiye savunma sanayii açısından Rusya ile işbirliği mi, yoksa Batılı müttefikler ile işbirliği mi daha yararlı? S-400 füzeleri alımı Türkiye’yi yönetenlerin iddia ettiği gibi bir “egemenlik” konusu mu? Cumhurbaşkanı Erdoğan “Mesele doğrudan egemenlik haklarımızla ilgilidir” diyor. Bu doğru mu? S-400’ler Türkiye’nin Rusya’ya bağımlılığını artırmayacak mı? Bu soruları çoğaltabiliriz. Bunlar iyice düşünüldü mü? Neden Türkiye çok zor bir duruma sokuldu? Ana muhalefet partisi CHP, ABD yaptırımları konusunda “Bu yaptırımlara karşı ekonomiyi tahkim ettik mi, gerekli önlemleri aldık mı?” sorularını soruyor. Sorular cevap bekliyor.
Belli ki Washington-Ankara hattında S-400 krizi tırmanacak. Türkiye’nin NATO ile ilişkileri sınavdan geçecek. BBC, Ankara ve Washington arasındaki ilişkilerin büyük bir testten geçmek üzere olduğu yorumunu yaptı. Türkiye giderek Rusya-Çin eksenine mi kayacak? Türkiye’de bunu savunanlar var. Bu olasılıktan endişe duyanlar da var. S-400 füzeleri sadece füze konusu olmaktan çıktı. Türkiye’nin dünyadaki yeri konusu haline geldi. Rusya gelişmelerden gayet memnun. Füzelerini bir NATO üyesine sattı. Bu bir ilk. Bu üye ile NATO arasında soğumaya, sorunlara neden oldu. Bunlar Putin için başarı. Peki Türkiye’nin çıkarları bu yönde mi? Türkiye’nin çıkarları Batı ittifakı içindeki yerini koruyarak güçlendirme yönündedir. Komşu Rusya ile iyi ilişkiler içinde olmak, işbirliğini güçlendirmek doğrudur ama Rusya Türkiye’nin müttefiki değildir. Bir çok konuda rakibidir. Türkiye enerji alanında zaten Rusya’ya bağımlıdır. Bu bağımlılığı savunma alanına da yaymak hatalı olur. Türkiye’de ideolojik nedenlerle Batı düşmanlığı kışkırtanlar kendi bindikleri dalı kesiyorlar. NATO ile Rusya arasında dans etmek çekici görünebilir ama ülke için sonuçları çekici olmayabilir.
