Avrupa Birliği’nin kendi ordusunu kurması fikri yeni değil. Zaman zaman tartışılır sonra geri plana itilir. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron konuyu yeniden gündeme getirdi. Macron, kısa süre önce “gerçek bir Avrupa ordusu” kurulması çağrısı yaptı. Fransa Cumhurbaşkanı, Rusya’dan kaynaklanan tehdidi ve artık ABD’ye güvenilemeyeceğini buna gerekçe olarak gösterdi. ABD’ye bağımlılıktan kurtulmak gerektiğini söyledi. Avrupa’nın gerçek patronu Almanya olduğuna göre Angela Merkel’in bu konuda ne düşündüğü çok önemli. Başbakanı Merkel, Macron’un çağrısına tam destek verdi. Avrupa Parlamentosu’nda “Avrupa’nın Geleceği” konulu konuşmasında o da “gerçek bir Avrupa ordusu” çağrısı yaptı. Yani AB’nin motor gücü olan Fransa ve Almanya bu fikre sıcak bakıyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker de Avrupa ordusu fikrine destek verdi. Macron’un çağrısına en büyük tepki ABD Başkanı Donald Trump’tan geldi. Trump’ın bu konudaki sert Tweetleri Macron’la tartışmaya neden oldu. Avrupa ile ABD arasındaki tartışmayı memnuniyetle izleyen Rusya ateşi körüklemek için Macron’un fikrini desteklediğini açıkladı. Avrupalılar Rus tehdidi nedeniyle kendi ordularını kurmak isterken Rusya’nın buna destek vermesi ilginç bir ironiydi.
Peki Macron ve Merkel’in açıklamaları nedeniyle yakın bir gelecekte “gerçek bir Avrupa ordusu” kurulması bekleniyor mu? Hayır beklenmiyor. Avrupa Birliği için şu anda en acil konular gelecek yılın Mayıs ayında yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimleri ve İngiltere’nin Brexit macerasını bir şekilde sonuçlandırmaktır. Avrupa Parlamentosu seçimleri popülist, aşırı sağcı, Eurosceptic diye bilinen güçlerin gücünü artırıp artırmayacağı açısından çok kritik. Bu güçlerin Avrupa Parlamentosu’nda ağırlık kazanması AB projesini zora sokacak. AB’yi yönetenler bu tehlikenin farkında ve böylesi bir sonucu önlemek için çaba harcıyorlar. Belli ki aşırı sağcı, popülist güçler AP’de daha fazla temsil edilecekler.Bunun oranı önemli. Brexit konusunda Başbakan May ile anlaşmaya varıldı ama Muhafazakar Parti içindeki Brexit yanlıları kazan kaldırdı. Bazı bakanlar istifa etti. Şimdi top Başbakan Theresa May’de. Anlaşmayı parlamentodan geçirebilir mi? Bu zor görünüyor. Erken seçim olasılığı güçleniyor. Erken bir seçimi İşçi Partisi kazanabilir. Bu durumda Brexit işi ne olur? AB İngiltere’nin ayrılmasını istemiyor ve bu konuda yardımcı olmaya hazır. İngiltere’nin askeri gücü bu tercihte önemli rol oynuyor. İngiltere, Avrupa savunmasında çok önemli bir ülke. Sonuçta Brexit konusunda kararı İngiltere verecek. İkinci bir referandumla AB içinde kalmayı tercih ederse sorunlar çözümlenir. Bu olmayacaksa AB İngiltere’nin Mart’ta ayrılmasını istiyor. AP seçimlerinde bir de Brexit konusu ile uğraşmak istemiyorlar.
Avrupa ordusu konusunda en önemli itiraz NATO’ya alternatif bir güç olacağı, NATO varken ikinci bir orduya gerek olmadığı argümanıdır. Trump’ın eleştirilerinde bu argüman vardı. Almanya Başbakanı Merkel, Avrupa’da kurulacak bir ordunun, NATO’ya karşı değil, NATO içindeki transatlantik işbirliğine paralel bir oluşum olabileceğini söyleyerek bu kaygıları gidermeye çalıştı. Merkel, “Sadece daha güçlü bir Avrupa, Avrupa’yı savunacak” diyerek “Eğer toplumumuzu korumak istiyorsak Avrupa kaderini kendi eline almalıdır” görüşünü tekrarladı ve başkanlığı rotasyon ile değişecek bir Avrupa Güvenlik Konseyi kurulmasını önerdi. Merkel “Hemen Avrupa ordusu kuralım” demiyor “Gerçek bir Avrupa ordusunun kurulması vizyonu için çalışmamız lazım” diyor.
AB’nin kendi gerçek ordusunu kurması Avrupa entegrasyonu sürecinin bir üst aşamaya geçmesi anlamına gelecek. Ordusuna sahip federal bir yapı ortaya çıkacak. Avrupa’daki federalist güçler buna destek verir ama entegrasyonun fazla derinleşmesini istemeyen güçler karşı çıkar. Avrupa Parlamentosu’nda aşırı sağcı, popülist güçler ağırlık kazanırsa bu proje ciddi zorluklarla karşılaşır. Belli ki AB savunma konusunda Donald Trump’a güvenmiyor. Bu güvensizlik yüksek sesle dile getiriliyor. Trump’ın iki yılı kaldı. İkinci kez seçilmez ve yerine Demokrat Parti’den bir Başkan gelirse ABD-AB ilişkileri yeniden düzelebilir. Dolayısıyla beklemek bir alternatif. Trump ikinci kez seçilirse Avrupalılar kendi başlarının çaresine bakmak zorunda kalabilirler. Önümüzdeki süreçte Rusya’nın meydan okumasına karşı esas savunma aktörü NATO olmaya devam edecek.
Gerçek bir Avrupa ordusu kurulması konusu daha çok tartışılacak. Kolay bir proje değil. NATO meselesi önemli. Ama gündemden kalkmayacak. Avrupalılar çok zorlanırsa bu adımı atmaya karar verebilirler. Konu uzun vadeli.
