Bu yılki Nobel Barış Ödülü Avrupa Birliği’ne verildi. Karar sürpriz oldu. Sanırım Başkan Obama’ya Nobel Barış Ödülü verme kararı gibi bu karar da epey tartışılacak. Obama göreve geldikten bir yıl sonra Nobel ödülü almıştı. Barışa katkılarının ne olduğu pek anlaşılamamıştı. Nobel ödülleri arasında en siyasi ödül Barış Ödülü’dür. Nobel Komitesi genellikle bu ödül aracılığı ile siyasi mesajlar verir. AB ile ilgili kararın da siyasi mesaj içerdiğine kuşku yok. Nobel Komitesi’nin açıklamasında "Avrupa Birliği 60 yıldan fazla süredir, Avrupa'da barış ve uzlaşmanın, demokrasi ve insan haklarının gelişimine katkıda bulunmuştur" denildi. Avrupa’da yükselmekte olan aşırı milliyetçi, yabancı düşmanı eğilimler ve ırkçılığa karşı, AB’nin bir barış ve işbirliği projesi olduğu hatırlatılmış oldu. Sadece bu mesajla Avrupa’daki ırkçılık ve yabancı düşmanlığı ortadan kalkmayacak. Ne var ki Nobel Ödülü’nün ahlaki gücü küçümsenemez.
Nobel Komitesi’nin kararı Brüksel’de büyük sevince neden oldu. Son zamanlarda moralleri hep bozuk olan AB yöneticilerinin yüzleri güldü.Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, "Sabah kalktığımda böyle güzel bir gün beklemediğimi belirtmek zorundayım" sözleri ile bu duyguları dile getirdi.
AB, Nobel Barış Ödülünü hak etti mi? Tarih boyunca birbiri ile savaşmış Avrupa devletlerini, özellikle de Almanya ve Fransa’yı barıştırarak yaşlı kıtada barış sağlanmasına katkıda bulunması bu ödülü hak etmesi için yeterli neden değil mi? Avrupa’da barışın tek nedeni AB değil elbette. Ama, AB’nin barış, istikrar ve refah sağlanmasına önemli katkıları oldu. Financial gazetesinde yer alan bir değerlendirmede AB’ye Nobel Ödülü verme kararının “tartışmalı ama absürd olmayan bir karar” olduğu belirtildi.
Nobel Barış Ödülü alan AB hasta. Ekonomik kriz bir türlü aşılamıyor. Euro bölgesi içinde kuzey ve güney bölgeleri arasında zıtlaşma yaşanıyor. Bazı ülkelerden ayrılmak isteyen bölgeler var. AB dayanışması sözde kalıyor. Ulusal politikalara, ulusal çıkarlara ağırlık verme ön planda. Yunanlılar, İspanyollar, İtalyanlar Nobel ödülüne sevinecek mi? Milyonlarca işsiz genç acaba bu ödül konusunda ne düşünüyor? Yunanistan’da ana muhalefet SYRİZA sözcüsü, kararı sert bir dille eleştirdi ve bu kararla Nobel Ödülü’nün değer kaybettiğini savundu. Yunanlılar, Nobel Barış Ödülü’nün yanlış yere verildiğinden eminler. Ülkelerinde barış değil, neredeyse savaş hali olduğunu hatırlatıyorlar.
AB, sorunlarını aşıp eski günlerine geri dönebilecek mi? Yoksa, parçalanma sürecine mi girecek? Bunu bilmiyoruz. Bildiğimiz tek şey durumun parlak olmadığı. İşte bu noktada Council on Foreign Relations web sitesindeki yazısında Stewart M. Patrick’in yaptığı benzetme çok hoşuma gitti. Hollywood’da Oscar ödülleri verilirken bir de “Lifetime Achievement Award” (Ömür Boyu Başarı Ödülü) verilir. Ödül, yaşamı boyunca sinamaya emeği geçmiş kişilere verilir. Onlara saygı gösterilir. Teşekkür edilir. “Lifetime Achievement Award” alan aktörler genellikle yaşı ilerlemiş, saçlarına ak düşmüş, hayatının sonbaharında olan kişilerdir.Stewart M. Patrick, AB’nin de bir tür “Ömür Boyu Başarı Ödülü” aldığını yazıyor. Ödülü hak ettiğini vurguladıktan sonra, şimdiki hali ile AB’nin de yaşlanmış, enerjisini, ruhunu, dinamizmini yitirmiş bir görünümde olduğunu hatırlatıyor. AB kendini toparlayamazsa, tıpkı insanlar gibi kaçınılmaz sona doğru gidecek. Elbette, örgütler insanlardan farklıdır. Ölmeleri kaçınılmaz değil. Yeniden güçlenebilirler. Bakalım Nobel Barış Ödüllü AB bunu başarabilecek mi?
AB, Avrupa’da barışa önemli katkılarda bulundu. Ama, barış konusunda sınıfta kaldığı durumlar da oldu. Yugoslavya’nın parçalanması sürecinde etkisiz kaldı, sivil insanları koruyamadı. AB, Saraybosna kuşatması sırasında yaşanan trajedilere, Srebrenitsa katliamına seyirci kalmıştı. Srebrenitsa katliamı konusunda Hollandalıların büyük sorumluluğu var. Yani AB hikayesi sadece başarı hikayesi değil. Önemli başarılara imza atıldığı ise doğru.
AB’nin bu ödülü hak ettiğini ama zamanlamasının yanlış olduğunu vurgulayanlar da var. “Euro bölgesinde kriz devam ederken niçin ödül verildi?” sorusu soruluyor. The Guardian gazetesinde Michael White, konunun zamanlama yönüne dikkat çekti. “AB liderlerinin ekonomik kriz karşısında başarısız olduğu bir dönemde ödül verilmemeliydi” görüşünü savundu
AB’nin geleceği konusunda tahminde bulunmak zor. Şimdilik havada kara bulutlar dolaşıyor. Nobel Ödülü moralleri biraz düzeltecek ama ekonomik sorunlar ortadan kalkmayacak. Nobel Barış Ödül nedeniyle AB’yi kutlarız.
