Yunanistan konusu kolay kolay gündemimizden düşmeyecek. Başbakan Tsipras’ın sonuçta kredi verenlerin taleplerine boyun eğmesi bir çok tartışmayı beraberinde getiriyor. Bu yazıda Tsipras’ın teslim olması karşısında solda duyulan hayal kırıklığına kısaca değinmek istiyorum. Syriza’nın seçimleri kazanması Avrupa ve dünya solu tarafından sevinçle karşılanmıştı. Euro bölgesi ve Uluslararası Para Fonu’nun kemer sıkma politikalarını reddederek iktidara gelen, sadece Yunanistan’ı değil Avrupa’yı değiştirme iddiasında olan Syriza’nın solda umutlar doğurması doğaldı. Kendi payıma Syriza’nın vaadlerini yerine getirebileceğine hiç inanmadım. Söylemlerini gerçekçi bulmadım. Ama konumuz bu değil. Konumuz Syriza’ya büyük umutlar bağlayan sol kesimlerin son gelişmeler karşısındaki tepkileri. Bunu görmek için dünya solunun önde gelen isimlerinden Tarık Ali’nin London Review of Books’ta çıkan “Diary” başlıklı yazısına bakmak yeter.
Tarık Ali, Atina’ya yaptığı ziyaret sırasında yoğun olarak Syriza’ya oy veren, referandumda “hayır” kampanyası yürüten gençler arasında gözlemlediği hayal kırıklığını aktarıyor. Tsipras’ın AB koşullarını kabul ettiği 12 Temmuz tarihinin Yunan siyasetinde bir dönüm noktası olduğunu yazıyor. Belli ki Tsipras ve Syriza’ya büyük umutlar bağlayan insanlar umutlarının boşa çıktığını gördüler. Umutların yerini acı gerçekler aldı. Başka türlü olması mümkün müydü? Bence mümkün değildi ama Syriza’ya umut bağlayanlar mümkün olduğuna inanmıştı.
Tarık Ali’nin yazısının ilginç bir bölümü Yunanistan’ın geçmişte yürüttüğü silahlanma politikası ve bunun yarattığı ekonomik sonuçlarla ilgili. 21. yüzyılın ilk on yılında Yunanistan dünyada en çok silah satın alan 5 ülke arasında yer alıyordu. Peki bu silahları satanlar kimlerdi? Ağırlıklı olarak Alman ve Fransız silah firmaları. Tarık Ali, Yunanistan’a silah satan Alman firmalarının Ferrostaal, Rheinmetall ve Daimler-Benz olduğunu hatırlatıyor. 2009 yılında, yani 2008 uluslararası mali krizinin başlamasından bir yıl sonra, Yunanistan silahlanma için 8 milyar Euro harcamıştı. Dönemin Savunma Bakanı Akis Tsohazopulos, silah firmalarından rüşvet almaktan hapse mahkum oldu. Alman ve Fransız silah firmaları büyük gelirler elde ettiler. Geçmiş hükümetlerin izlediği silahlanma politikalarının Yunan halkına faturası ise ağır oldu.
Tarık Ali’nin üzerinde durduğu bir diğer konu Tsipras’ın kısa süre önce düzenlediği referandum. Haklı olarak “Referandum niçin düzenlenmişti?” sorusunu soruyor. Syriza hükümetinin referandum kararı alarak halka AB’nin taleplerine “hayır” deme çağrısı yapması ve halkın yüzde 61’inin bu çağrıya uyarak “hayır” oyu vermesi sol kesimlerde kredi verenlere rest çekme olarak okunmuş ve memnuniyetle karşılanmıştı. Referandum sonucunun Kıbrıs Türk solunda da memnuniyet ve umut yarattığını hatırlayalım. “Syriza haysiyetin önemini hatırlattı” diye bir açıklama vardı. 12 Temmuz’da Başbakan Tsipras’ın AB’nin taleplerini kabul ederek havlu atması ile “haysiyet” buharlaştı. Madem ki sonuçta AB’nin talepleri kabul edilecekti, referandum niçin düzenlenmişti? Bu durum bize Aziz Nesin’in meşhur “Biz o b. niye yedik?” hikayesini veya “Tükürdüğümüzü niye yaladık?” sorusunu hatırlatıyor. Seçim vaatlerine ne oldu? Tarık Ali, Tsipras ve yakın çevresinin referandumdan “evet” veya az farkla “hayır” sonucu beklediklerini, yüzde 61 “hayır” karşısında paniğe kapıldıklarını ileri sürüyor. Bunun doğru olup olmadığını bilmiyoruz ama halkın referandum kararının tam aksine işler yaptıkları ortada.
Politikacılar politika oyununu oynarken Yunan halkı gerçekten çok zor koşullar altında yaşıyor. Yeni kemer sıkma programı bu koşulları daha da zorlaştıracak. İşin en kötü yanı insanların umutlarını yitirmesi. Umudun adı Syriza’ydı. Umut söndü. Tarık Ali’nin aktardığı verilere göre gençler arasında işsizlik yüzde 50 civarında. 2008’de yoksulluk içinde olan çocukların oranı yüzde 23’tü, 2014’te yüzde 40.5’e ulaştı. Prolepsis Institute of Preventive Medicine, Yunanlıların yüzde 54’ünün yeterli beslenmediğini ortaya koydu. Emekli maaşları 2011’den 2014’e yüzde 27 oranında azaldı. Bu verileri çoğaltmak mümkün ama gereksiz. Durumun vahim olduğu ortada.
Yunanistan halkının acıları uzun süre devam edecek. Şimdi uygulamaya konacak programın sosyal faturası ağır olacak. Yunan siyasetinin bundan nasıl etkileneceğini tahmin etmek zor. Solun yarattığı umutsuzluk Altın Şafak lehine çalışır mı? Syriza uzun süre iktidarda kalabilir mi? Olası erken seçimleri kazabilir mi? Bunları tartışmaya devam edeceğiz. Ama, Tsipras ve Syriza’nın solda yarattığı beklentilerin boşa çıktığı ortada. Şimdi umudun adı yok. Tüm bunlar bize siyasette gerçekçi olmanın, popülizm yapmamanın, tecrübe ve bilginin önemini hatırlatıyor.
