Bugün İngiltere’de parlamento seçimleri yapılıyor. Yakın tarihin en önemli seçimlerinden biri olduğunu söylemek abartma olmaz. 30 milyon seçmenin oy kullanma hakkı var ve bugün söz hakkı seçmenin. Seçmenler İngiltere’nin bundan sonra izleyeceği yönü, ülkenin Avrupa ve dünyadaki yerini belirleyecekler. Tek bir ulus mu, yoksa özellikle İskoçlar ve İngilizlerden oluşan çok parçalı bir yapı mı? Buna karar verecekler. Dışta AB ile ilişkiler ve içte İskoçya ile ilişkiler en önemli konular. Elbette ekonomi ve sosyal konular da çok önemli. Kısacası bugünkü seçimler hem iç, hem dış politika açısından son derece kritik. Chatham House’dan Richard G. Whitman “Bu genel seçimler, geçmişteki genel seçimlerden hiç birinde olmadığı kadar Britanya’nın dünyadaki yerini belirleyecek” diyor.
İngiltere’nin siyasi sistemi (seçim sistemine de bağlı olarak) iki partili olmakla tanınır. Muhafazakar Parti ve İşçi Partisi İngiliz siyasetinin temel taşlarını oluşturuyordu. Hatırı sayılır oranda oy alsalar bile küçük partilerin parlamentoda temsiliyeti zayıf olurdu. Geçen seçimlerden sonra koalisyon hükümeti kurulması iki parti sisteminde çatlaklar olduğunu göstermişti. Artık seçim sistemi tek parti iktidarı değil “hung Parliament” veriyor. Bugünkü seçimlerde de tek partinin 650 sandalyeli parlamentoda çoğunluk sağlaması beklenmiyor. Anketler Muhafazakar Parti ile İşçi Partisi arasında başa baş bir yarış gösteriyor. Ne Muhafazakarlar, ne de İşçi Partisi rakibine büyük fark atmayı başardı. İki parti de yüzde 33 civarlarında görünüyor. İki büyük parti oyların önemli kısmını yine alacak ama İngiliz milliyetçiliği adına UKIP (Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi), İskoç milliyetçiliği adına SNP (İskoç Ulusal Partisi) ve Yeşiller Partisi gibi küçük partiler ön plana çıkıyor. Geçen seçimlerde 56 sandalye ile üçüncü parti olan ve Muhafazakar Parti ile hükümet ortaklığı yapan Liberal Demokrat Parti’nin ise ciddi oy kaybına uğraması bekleniyor.
İşçi Partisi’nin en önemli sorunu İskoçya’da oylarını büyük oranda SNP’ye kaptırmış olması. Bunun ağır bir faturası olacak gibi. İskoçya’da birçok sandalyeyi kaybedecek. Kısacası ufukta koalisyon hükümeti görünüyor. Elbette azınlık hükümeti kurmak mümkündür. Ancak bu uzun ömürlü bir hükümet olmaz. Sonuçta erken seçim gündeme gelir. Koalisyon hükümeti olasılığı daha güçlü görünüyor. Anahtar parti SNP olursa hangi büyük partiyi tercih eder? Muhafazakar Parti AB karşıtı, SNP AB yanlısı olduğu için AB yanlısı İşçi Partisi’ni tercih etmesi olasılığı güçlü.
Bugünkü İngiltere seçimlerinin dış politika açısından en önemli konusu AB üyeliği konusudur. Hatırlanacağı gibi Başbakan David Cameron, seçimleri kazanması durumunda 2017 yılında AB üyeliği konusunda referandum vaadinde bulunmuştu. Bunun kötü bir karar olduğu tartışma götürmez ama Muhafazakar Parti içinde AB karşıtlığı güçlü ve Cameron bu kararı almaya zorlandı. İngiltere’nin bir ayağı ile AB içinde, bir ayağı ile AB dışında olma görünümü ülkeye fayda sağlamıyor. İşçi Partisi lideri Ed Miliband’ın da belirttiği gibi ülkenin AB içindeki etkisini zayıflatıyor. Konuyu yakından bilenler yarın İşçi Partisi iktidara gelse bile AB üyeliği tartışmalarının ortadan kalkmayacağını, sadece erteleneceğini belirtiyorlar. İngiltere’nin AB içinde kalıp kalmayacağı bizi de yakından ilgilendiriyor. Bu konuda İşçi Partisi’nin politikalarını desteklemek gerektiğini düşünüyorum.
Hiçbir parti parlamentoda çoğunluk sağlayamazsa yarın ne olacak? İngiltere’nin yazılı bir anayasası yok. Kuralları belirlemek daha zor. Kendisi ve hükümeti istifa kararı vermediği sürece Başbakan David Cameron yeni hükümet kuruluncaya kadar görevde kalabilir. Yeni parlamentoda çoğunluğun desteğine sahip olmadığı ortaya çıktığı zaman istifa etmesi gerekir. Yeni parlamento 18 Mayıs’ta toplanacak ve siyasi süreç başlayacak. Oluşacak dengelere göre azınlık hükümeti, koalisyon hükümeti ve erken seçim alternatifleri arasında tercih yapılacak. Hemen erken seçim olasılığı gerçekçi görünmüyor. Güçlü olasılık koalisyon hükümeti olasılığıdır. Nasıl bir koalisyon hükümeti sorusunun yanıtını yarın sabah öğrenmiş olacağız.
İngiltere’de yaşayan insanlarımızın seçimlere gereken ilgiyi göstermesini, kendi tercihleri doğrultusunda oylarını kullanarak siyasette söz sahibi olmalarını dileriz. Bu kritik seçimlerde tek oyun bile önemi olacak. Herkes gidip oyunu kullansın. Seçimlerin sonucunun İngiltere’nin AB içinde kalmasına, ekonomik durumunun iyileşmesine, sosyal haklara yapılan saldırıların durdurulmasına katkı koyacak bir sonuç olmasını diliyoruz.
