Ukrayna ile ilgili gelişmeler belki manşet olmuyor ama Avrupa ve dünyanın geleceği için son derece önemli. Ukrayna’nın doğusunda bir savaş devam ediyor. Bu savaşta insanlar ölüyor, yaralanıyor, göç ediyor. BM’ye göre geçen ay bölgede 200 kişi hayatını kaybetti. Rusya’nın bu savaşın parçası olduğunu herkes biliyor. Putin, Kırım’a el koyduğu gibi, Ukrayna’nın doğu bölgelerine de bir şekilde el koymak istiyor. Ukrayna’nın askeri gücü Putin’i durdurmak için yeterli değil. Rus ordusu çok daha üstün. Bu durum karşısında ABD ve Batı Ukrayna’ya silah yardımı yapıp yapmama konusunu tartışıyor. Burada meselenin özü Avrupa’nın Rusya’ya “dur” deme kararlılığını gösterip göstermeyeceği. Putin, kararlı. Avrupa ve Batı kararlı mı? Bu belli değil.
Almanya eski Dışişleri Bakanı Joschka Fisher ve akademisyen Henrik Enderlein, bu konuyu ele aldıları makalede “Avrupa’nın Ukrayna’da savaşı” başlığını kullandılar. Yani Ukraynalıların Rusya ile savaşı Avrupa’nın da savaşıdır. Fisher ve Enderlein’e göre Ukrayna’nın kaderi, oradaki mücadelenin sonucu, 21. yüzyılda Avrupalıların içinde yaşayacağı kural ve ilkeleri belirleyecek. Avrupa düzeninin temelinde Rusya’nın sergilediği kuvvet kullanarak istediğini elde etme, nüfuz alanları oluşturma ilkesi mi, yoksa devletlerin bağımsızlığına, uluslararası antlaşmalara saygı, hukukun üstünlüğü, demokrasi, insan hakları ilkeleri mi etkili olacak? Kısacası, Avrupa’nın geleceği büyük oranda Ukrayna’da belirlenecek. Fiscer ve Enderlein’e göre Ukrayna’nın bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü Avrupa düzeninin köşe taşıdır.
Ukrayna savaşında ateşkes sağlanması ve diplomatik çözüm çabalarının önünün açılması için AB’nin büyükleri Almanya ve Fransa ile Rusya masaya oturdu. Almanya Başbakanı Angela Merkel, Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande ve Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin arasında Moskova’da yapılan ve 5 saat süren görüşmeden sonuç alınamadı. Taraflar daha önceki Minsk Anlaşması’nın nasıl hayata geçirilebileceğini tartışıyorlar. Putin, Rusya yanlısı güçlerin Minsk Anlaşması’ndan sonra ele geçirdikleri toprakların onlarda kalması koşulu ile ateşkes kabul ediyor. Yani daha çok toprak istiyor. Ukrayna hükümeti bunu kabul etmiyor. Moskova zirvesi sonrasında diplomatik çabalar devam edecek ama askeri açıdan güçlü olan Rusya’dır. Acelesi yok. Nasıl olsa Rus ordusundan aldıkları destekle Rusya yanlısı güçler ilerliyorlar. Zorda olan Ukrayna hükümeti ve Avrupa’dır. Merkel ve Hollande’ın apar topar Moskova’ya gitmeleri durumun ne kadar kritik olduğunu yansıtıyor.
Ukrayna “Kendimizi savunmak için Batı bize silah versin” diyor. Bu konuda Batı içinde ciddi görüş ayrılıkları var. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry “konuyu değerlendiriyoruz” derken, Fransa ve Almanya buna karşı çıkıyor. Almanya Savunma Bakanı Ursula von der Leyen, Rusya’ya ekonomik yaptırımların artırılmasının daha akıllı bir tavır olacağını savunuyor. Tabii yeni ekonomik yaptırımlar konusunda da Avrupa içinde görüş birliği yok. Konuya askeri açıdan yaklaşan İngiliz General Sir Richard Shirreff ise daha büyük bir savaştan kaçınmak için Putin’e sert mesaj verilmesi gerektiğini savundu. Putin, Batı içindeki çatlaklardan iyi yararlanıyor. Rusya’nın ne yapmak istediği konusunda Avrupa’da korkular var. Ukranya ile yetinmeyeceği değerlendirmesi yapanlar arasında kısa süre öncesine kadar NATO Genel Sekreteri olan Anders Fogh Rasmussen var. ABD Başkan Yardımcısı Joe Biden, Rusya’nın Avrupa haritasını yeniden çizmek istediğini söyledi. Karşımızda Rusya ile savaşmak istemeyen, kendi içinde ortak görüşe sahip olmayan bir Avrupa ve istediklerini savaşarak elde etmekte kararlı bir Rusya var.
Ukrayna’nın zayıflıkları sadece askeri alanla sınırlı değil. Ekonomisi de çok zor durumda. Rusya ile savaşı sürdürebilmesi için ekonomik yardıma ihtiyacı var. George Soros’a göre ülkenin acil ihtiyacı 15 milyar dolar. Batı’nın ekonomik yardım konusunda da karar vermesi gerekiyor. Fatura ödenecek mi? Avrupa zaten ekonomik sorunlar yaşıyor. Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle ekonomik kayıpları var. Joschka Fisher ve Henrik Enderlein, Ukrayna’ya ekonomik yardım sağlamanın Rusya’ya yeni yaptırımlar uygulamaktan daha önemli olduğuna inanıyorlar.
Almanya Başbakanı Merkel yarın Washington’da Başkan Obama ile görüşecek. Batı’nın acil olarak Ukrayna konusunda ne yapacağına karar vermesi gerekiyor. Avrupa Ukrayna sınavından başarı ile çıkacak mı? Bekleyip göreceğiz.
