ABD’nin İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleymani’yi öldürmesi bir deprem niteliğindedir. Bölge uzun süre bu olayın sonuçlarını yaşayacak. Artçı depremler olacak. Herkesin umudu büyük bir savaşın patlak vermemesi. “Ortadoğu’da savaş tetiklenecek mi?” sorusu herkesin aklında. Kasım Süleymani’nin öldürülmesi sonrasında neler yaşanacağını tahmin etmek mümkün değil. Suikast taraflar arasında herhangi bir diyalog, uzlaşı olasılığını ortadan kaldırdı. İstikrarsızlığın artacağı kesin. Pandora’nın Kutusu açıldı. Cin şişeden çıktı. İran’daki, İrak’taki süreçler bu olayın etkisi altıda şekillenecek. Suriye, Lübnan, Yemen bu gelişmelerden etkilenecek.
Kasım Süleymani kendi ülkesinin çıkarları doğrultusunda savaşan bir askerdi. Suriye’de eli kanlı Beşar Esad rejiminin ayakta kalması, halk ayaklanmasının boğulması için elinden geleni yaptı. Sivillere hiç acıması. Eli kanlı biriydi. Halep katilidir. “Sema için” (For Sama) dökümanterini izlerseniz Halep’te yaptıklarını anlarsınız. İran’daki muhafazakar güçlerin parçasıydı. Muhafazakarlar arasında çok popülerdi. İran’daki reformculara karşı da acımasızdı. İran’ın Ortadoğu’daki kılıcıydı. Dolayısıyla ölümü üzüntü yaratacak, gözyaşı akıtacak bir olay değildir. Su testisi su yolunda kırıldı. Ancak İran devletinin en önemli yöneticilerinden biri olarak öldürülmesi İran-ABD kavgasını yeni br seviyeye yükseltecek. ABD, Süleymani’yi öldürerek İran’a “Hodri meydan” dedi. Şimdi sıra İran’da. Savaş çıktı, çıkıyor tahminlerinin aksine İran herhalde aceleci davranmayacak. Herşeyi ölçüp tartarak hareket edecek. Tepkisinin zamanını ve yerini kendisi seçecek. Elinde çeşitli alternatifler var. Büyük olasılıkla tepkisini farklı coğrafyalara ve zamana yayacak, savaş başlatacak olaylardan kaçınacak. Nitekim İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi “Kasım Süleymani’nin intikamı doğru zamanda, doğru yerde alınacak” açıklaması yaptı. Süleymani’nin yerine hemen yardımcısı İsmail Gani atandı. Genel beklenti bu yönde. Bekleyip göreceğiz. Zor bir döneme giriyoruz. Kemerleri bağlayalım.
ABD, Kasım Süleymani’yi öldürerek İran’a “Ortadoğu’dan çekil” mesajı verdi. “Burası benim çöplüğüm, burada benim borum öter” dedi. Peki, İran geri çekilecek mi? Kesinlikle çekilmeyecek. İran, ABD’nin hatalarından da yararlanarak bölgede çok güçlü mevziler elde etti. Bunun mimarı Kasım Süleymani idi. Bölgede zorda olan İran değil, ABD’dir. Lübnan ve Irak’ta İran karşıtı gösteriler yapıldı ama esas istenmeyen güç ABD’dir. ABD Kasım Süleymani’yi ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Mehdi el Mühendis’i Bağdat havaalanında öldürerek Irak’ın egemenliğine hiç önem vermediğini ortaya koydu. Washington Irak’ı bağımsız bir ülke olarak değil, sömürgesi olarak görüyor. İran da Irak’ın kendi yörüngesinde olmasını, İran’ın politikalarına hizmet etmesini istiyor. Ancak Mehdi el Mühendis ve Kasım Süleymani’nin öldürülmesi sonrasında Irak’ta kalmakta zorlanacak olan ABD’dir. Iraklıların ABD’yi ülkeden kovma çabaları artacak. İran buna destek verecek. ABD’nin Suriye’den tamamen çekilmesi için de çabalar olacak.
Başkan Donald Trump Kasım Süleymani’yi öldürme kararı verirken bu büyük olayın doğurabileceği sonuçları iyi hesapladı mı? Yoksa seçim kazanma hesapları da yaparak aceleci bir karar mı verdi? Büyük bir risk aldı. Kriz yarattı. Trump’ın uluslararası ilişkilerde iyi hesaplar yapabilen biri olmadığını biliyoruz. Demokrat Parti’nin önde gelen isimleri Trump’ın kararını sorguluyorlar. Joe Biden, “Başkan Trump kav kutusuna dinamit attı ve ABD halkına bir açıklama borçlu”, “Ortadoğu’da büyük bir çatışma başlatmanın kıyısında olabiliriz” dedi. ABD vatandaşlarını Irak’tan uzaklaştırmaya ve bölgeye asker göndermeye başladı. Son haberlere göre Ortadoğu’ya 3500 takviye ABD askeri gönderiliyor.
Dünya Kasım Süleymani’nin öldürülmesi sonrasındaki gelişmeleri kaygıyla izliyor. Türkiye Dışişleri Bakanlığı Kasım Süleymani ve beraberindeki konvoya yapılan saldırının bölgedeki güvensizlik ve istikrarsızlığı artıracağını açıkladı. Açıklamada “Türkiye bölgede dış müdahalelere, suikastlara ve mezhepçi çatışmalara her zaman karşı olmuştur” denildi. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın “Irak’ın bir gerilim, istikrarsızlık ve nüfuz elde etme alanı haline gelmesinden büyük endişe duyuyoruz” dedi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Dünya Körfez’de yeni bir savaşı daha kaldıramaz” açıklamasını yaptı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, gelişmeleri Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefonda görüştü. Rusya Dışişleri Bakanlığı, Süleymani’nin öldürülmesinin bölgedeki gerilimi artıracağını açıkladı. AB şiddete son verilmesi çağrısı yaptı. Süleymani’nin öldürülmesi dünyayı alarm durumuna geçirdi.
