12 Mart Salı günü Avrupa’nın ve dünyanın gözleri yine İngiltere Avam Kamarası üzerinde olacak. İki yıllık süreç artık sona yaklaşıyor. Salı günü parlamento ikinci kez Başbakan Theresa May’in Avrupa Birliği’nden ayrılma anlaşmasını oylayacak. Bu konuda 15 Ocak’ta yapılan oylamada Başbakan May büyük bir yenilgi almıştı. Salı günü ikinci bir yenilgi ile karşılaşabilir. İlk yenilgiden sonra Başbakan May anlaşmada Muhafazakar Parti içindeki sertlik yanlılarını tatmin edecek ve çoğunluk sağlamasını sağlayacak değişiklikler için AB ile pazarlık yürüttü. İşçi Partisi tabanına mavi boncuk dağıtmaya çalıştı. AB ile pazarlıklarda en önemli konu İrlanda (Irish backstop) konusuydu. May, AB’den İrlanda konusunda istediklerini alamadı. Son haberlere göre AB müzakerecisi Michel Barnier May’in taviz taleplerini kabul etmedi. Pazarlıklar son ana kadar devam edecek. Salı gününe kadar bir değişiklik olmazsa Başbakan May’in parlamentoda çoğunluk sağlaması imkansız gibi görünüyor.
Brexit konusunda bir dönemece yaklaştık. Salı günü sonrasında İngiltere için yeni bir dönem başlayacak. Başbakanın anlaşması onaylanırsa 29 Mart’ta ülke anlaşmalı olarak AB’den ayrılacak. Onaylanmazsa farklı senaryolar gündeme gelecek. Bunlardan biri İngiltere’nin anlaşmasız AB’den ayrılması olacak. Bunun ülke için felaket olacağını herkes kabul ediyor. Salı günkü maglubiyet az farkla olursa üçüncü bir oylama, AB’den ayrılma takvimini uzatma, ikinci referandum, erken seçimler gibi senaryolar gündemde olacak. Parlamentonun çoğunluğu anlaşmasız bir ayrılma istemiyor. Bunun önlemek için kararlar almaları gerekecek.
Başbakan Theresa May, 15 Ocak yenilgisinden sonra Brüksel’in “anlamlı tavizler” vermesinden söz etmişti. Bunun gerçekleşmediğini biliyoruz. Bu durumda 15 Ocak’ta anlaşmayı reddeden milletvekilleri Salı günü onay verirler mi? Çok zor. İkinci yenilgi durumunda parlamento 13 Mart’ta AB’den anlaşmasız ayrılmayı engelleyecek karar alabilir. 14 Mart’ta da AB’den ayrılma tarihini uzatacak karar alabilirler. İngiltere’de son söz parlamentoya ait olduğu için bu kararlar alınabilir. İşte bu nedenle gelecek hafta Brexit konusu açısından gerçekten kritik. Ne olacağını tahmin etmek kolay değil.
Salı gününden sonra İşçi Partisi’nin Brexit konusundaki tavrı daha büyük önem kazanacak. Parti lideri Jeremy Corbyn tutarlı tavırlar geliştirebilirse İşçi Partisi bu süreçte katalizör rolü oynayabilir. Muhafazakar Parti ve lideri yapabileceklerini yaptılar. Ortada başarısızlık var. Sıra İşçi Partisi’nde. Özellikle anlaşmasız bir Brexit felaketini önleme konusunda İşçi Partisi’ne büyük görevler düşüyor. Aklı başında Muhafazakarlarla birlikte parlamentodan anlaşmasız Brexit’i engelleyecek karar çıkarabilirler. Sonra Brexit’i erteleme kararının çıkarılması gerekecek. Bunlar başarılırsa ikinci referandum konusu ciddi olarak gündeme girecek. İşçi Partisi içinde önemli bir çoğunluk ikinci referandum talebini destekliyor ve Jeremy Corbyn’e bu yönde baskı yapıyor. İngiltere’nin yapacağı en akıllı iş ikinci referandum olacak. Özellikle gençlere bu fırsatın tanınması gerekiyor. Ağırlıklı olarak yaşlı seçmenlerin aldığı Brexit kararı gençlerin hayatını olumsuz yönde etkileyecek. Gençlere ikinci referandum hakkı verilmelidir. Tabii böylesi bir kararı parlamentodan geçirmek lazım. Bu kolay değil.
Erken seçim senaryosunu unutmamak lazım. Tabii Muhafazakar Parti milletvekilleri buna sıcak bakmıyor. Son seçimlerde partileri hayal kırıklığı yaşamıştı. Erken seçime sıcak bakan parti İşçi Partisi’dir. Seçimleri kazanarak iktidara gelmeyi hesaplıyor. Erken seçim konusunda da net bir şey söylemek zor. Gelecek hafta yaşanacak kritik gelişmeler sonrasında durum açıklık kazanabilir.
İngiltere Brexit konusunda “kendim ettim, kendim buldum” konumunda olsa da ne Avrupa, ne de dünya bu önemli konuyu göz ardı edebilir. “Çıktığı ağaçtan inebilmesi için” dış dünyanın, özellikle de Avrupa’nın İngiltere’ye yardımcı olmaya çalışmasında yarar var. 29 Mart hızla yaklaşıyor. O zamana kadar bir formül bulunmazsa İngiltere kendini anlaşmasız olarak AB’nin dışında bulacak. Uzatma olsa dahi anlaşmasız Brexit tehlikesi ortadan kalkmayacak. Tarihsel olarak Avrupa ile ilişkileri git-gelli olan İngiltere’nin karar alma zamanı geldi. Avrupa ile nasıl ilişkiler istiyor? Özellikle parlamentonun bu konuda karar vermesi gerekiyor. Umarız gelecek hafta yaşanacak siyasi gelişmeler sonrasında çıkış yolunun ikinci referandum olduğu anlaşılır ve bu yönde adımlar atılır.
