ABD Başkanı Donald Trump’ın Suriye’den askerlerini geri çekme kararı bir çok tartışmayı, soru işaretini beraberinde getirdi. “ABD Ortadoğu’dan çekiliyor mu?” sorusu gündeme geldi. Trump’ın politika yapma tarzı hem ABD içinde, hem de dünyada kafa karışıklığı yaratıyor. Peki, Suriye’den asker çekme kararı temelinde ABD’nin Ortadoğu stratejisi ne olacak? Trump yönetiminden üst düzey iki yetkilinin bugünlerde bölgeye yapacağı ziyaretler bize bazı ipuçları verecek. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo 8-15 Ocak tarihleri arasında sıra ile Ürdün, Mısır, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Katar, Umman ve Kuveyt’i ziyaret edecek. Irak’ı da ziyaret etme olasılığı var. Pompeo’nun bu geniş Ortadoğu turu herhalde müttefik ülkelere güvence vermeyi, Suriye kararı sonrasında ABD’nin pozisyonlarını aktarmayı ve İran’a karşı cepheyi güçlendirmeyi amaçlayacak. Trump’ın açıklamalarının oluşturduğu kafa karışıklığını gidermeye çalışacak. Pompeo’dan önce Donald Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton İsrail ve Türkiye’yi ziyaret edecek. Bolton’a ABD Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey ve Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford da eşlik edecek. Bolton’un yarın Ankara’ya varması bekleniyor. Bu ziyaretlere baktığımızda ABD diplomasisinin Ortadoğu bölgesinde ciddi bir çaba içinde olduğunu görüyoruz.
Diplomatik hareketliliğin merkezinde kuşkusuz Trump’ın 19 Aralık’ta açıkladığı Suriye’den çekilme kararı var. Türkiye, Rusya, İran gibi aktörler Trump’ın kararını memnuniyetle karşıladıklarını açıklamıştı. ABD’nin bölgedeki esas müttefiki İsrail ise karardan memnun değil. Bolton’un İsrail ve Türkiye ziyaretleri bu açıdan önemli. İsrail’e güvenceler verilecek. Türkiye ile ise atılacak adımları koordine etmek için çaba harcanacak. Bolton’un Ankara ziyaretinde ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi olmasının yanısıra görevinden istifa eden Brett McGurk’un yerine IŞİD’le Mücadele Özel temsilcisi atanan James Jeffrey’nin de yer alacak olması Suriye’de atılacak adımlar konusunun önemine işaret ediyor. Şunu hatırlamakta yarar var. ABD’nin askerlerini Suriye’den geri çekme konusunda takvim henüz netleşmiş değil. Geri çekilmenin zamana yayılması olsılığı güçlü. Yani ABD ilk başta sanıldığı gibi apar topar çekilmiyor. Hem ABD güvenlik bürokrasisinin, hem de İsrail’in geri çekilmenin zamana yayılması yönünde baskıları var. Dört aydan söz ediliyor ama ortada kesin bir şey yok. ABD geri çekilmenin müttefiklerle koordinasyon içinde yapılacağını vurguluyor. John Bolton ve Mike Pompeo’nun yapacakları temaslar herhalde bu koordinasyonu amaçlayacak.
Al Monitor sitesinde yer alan Laura Rozen imzalı “Pompeo heads to Mideast to stress ‘US not going anywhere’” başlıklı yazıda aktarıldığı gibi üst düzey ABD yetkilileri Suriye’den askerleri çekerken bölge ile ilgili amaçlarının değişmediğini vurguluyorlar. IŞİD’le mücadele ve İran’a yönelik baskıları artırma hedeflerinin ortadan kalkmadığını söylüyorlar. İsrail, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler için en önemli konu İran’dır. Bolton ve Pompeo temaslarında İran karşıtı cepheyi güçlendirmeye çalışacaklar. Bolton, herhalde Türkiye’nin de bu cephede yer alması için uğraşacak. Laura Rozen’in yazısında aktarılan esas mesaj “ABD Ortadoğu’dan çekilmiyor” mesajıdır.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Mısır ziyareti sırasında ABD’nin Ortadoğu politikasını ortaya koyacak bir konuşma yapacak. ABD yetkilileri Arap dünyasına mesaj nitelikli konuşmaları genellikle Mısır’da yaparlar. Pompeo bu geleneği sürdürecek. Konuşmanın esas olarak “bölgeden çekilmiyoruz, İran’a yönelik politikalarımız yoğunlaşarak devam edecek” mesajlarını içermesi bekleniyor. Katar’la Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkeleri arasında devam etmekte olan gerginlik ABD için önemli bir sorun. Washington tüm Körfez ülkelerinin İran’a karşı birlik içinde olmalarını istiyor. Pompeo’nun yapacağı temaslarda bu konuya çözüm üretmeye çalışması bekleniyor. Yemen’de devam eden savaş bir diğer önemli konu. Yemen savaşı konusunda ABD hep Suudi Arabistan’ın yanında durdu ama şimdi savaşın sona erdirilmesi için diplomatik çabalar var. ABD Kongresi’nde bu yönde Trump yönetimine baskılar var. Herhalde Pompeo Yemen konusunu da ele alacak.
Suriye’den çekilme açıklaması sonrasında ABD-Türkiye ilişkilerinde yumuşama görüldü. Trump’ın özellikle IŞİD’le mücadele konusunda Türkiye’ye görevler üstleyen açıklamaları oldu. Halbuki Türkiye’nin üzerinde durduğu esas konu bu değil. ABD-Türkiye ilişkileri açısından kritik bir döneme girildiği ortada.
