İsmail Kemal
Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin 1 Mart’ta Federal Meclis’e hitaben yaptığı yıllık konuşmada yeni nükleer silahlardan söz etti. “Bu silahların arasında hava savunma sistemleri tarafından engellenemeyen, sınırsız menzilli, güdümlü nükleer füzeler ve nükleer başlıklı su altı drone’ları da var” dedi. Putin niçin böyle bir konuşma yaptı? Niçin “yeni silahlardan” söz etme ihtiyacını hissetti? Brookings internet sitesinde yer alan “Putin on the nukes” başlıklı yazısında Steven Pifer konuyu irdeledi. Pifer’e göre Putin’in konuşmasını Rusya’da 18 Mart’ta yapılacak seçimler çerçevesinde değerlendirmek lazım. Seçimleri Putin’in kazanacağından hiç kimsenin kuşkusu yok. Otoriter bir sistemde, demokratik olmayan bir ortamda seçimleri iktidarda olan kazanır. Seçimlerin görevi iktidarda olana meşruiyet sağlamaktır. Karşısında güçlü bir aday olmayan Putin seçimleri kazanacağını biliyor. Tek korkusu “Nasıl olsa Putin kazanacak” diye düşünen seçmenlerin sandığa gitmemesi. Katılım oranı düşük olursa seçimlerin meşruiyet sağlama görevi zayıflar. Bu nedenle normalde Aralık ayı başlarında yapılan yıllık parlamento konuşması 1 Mart’a alındı ve Putin’in seçim kampanyasına dönüştürüldü. Seçim kampanyası sırasında rakipleri ile tartışmayı kabul etmeyen Putin parlamento konuşması ile seçmenleri etkilemeyi amaçladı. Normalde yeniden seçilmek isteyen bir lider ekonomideki başarılarını anlatır ve bu başarıları sürdürmek için bir dönem daha talep eder. Ancak Putin’in ekonomi konusunda başarı hikayesi yok. Pifer’in aktardığı gibi Rusya ekonomisi 2015 ve 2016’da daraldı. 2017’de küçük bir büyüme kaydetti. Ekonomi konusunda yapılan tahminler bu durumun yakında değişmeyeceği yönünde. Ekonomide vaad edecek fazla bir şey olmayınca “yeni silah” propagandası yapmak çıkış yolu oluyor.
Unutmayalım Putin’in Rusya seçmenleri arasında popüler olmasının temel nedeni ordu ve silahlarla bağlantılıdır, “askeri açıdan güçlü Rusya” söylemidir. Hakkını yemeyelim. İktidarının ilk dönemlerinde uluslararası piyasalarda petrol ve doğal gaz fiyatlarının artması ile de Yeltsin döneminin kaosunu ortadan kaldırarak belirli bir ekonomik başarı yakalamıştı. Ama onu esas popüler kılan önce Çeçenistan’da uyguladığı taş taş üstünde kalmayıncaya kadar bombalama taktikleri, sonra Gürcistan’a “ders verme”, Kırım’ı ilhak etme, Ukrayna’nın doğusunda silahlarla Rus milliyetçiliği kartını oynama ve nihayet Suriye’de askeri güç kullanma oldu. Belli ki Rusya kamuoyu bunlardan hoşlanıyor. Ekonomik durumu iyi olmasa da, sağlık, eğitim gibi temel hizmetler problemli olsa da, yönetenlerin yolsuzluklarını bilse de, özgürlük ve demokrasiden yoksun olsa da askeri açıdan güçlü olma söylemleri ile tatmin oluyor.
Tüm otoriter rejimler halka “dış düşmanlarla çevriliyiz. Bu güçler bizim aleyhimize çalışıyorlar, komplolar kuruyorlar. Askeri açıdan güçlü olmamız lazım” mesajını verirler. Ülkenin çıkarlarını sadece “yüce liderin” koruyabileceği teması işlenir. Fırsat olduğunda sınırlı bazı askeri operasyonlar, güç gösterileri ile halktan destek alınır. Kontrollerindeki medya buna yardımcı olur. Milliyetçilik kamçılanır ve seçim kazanılır. Putin de bunu yapıyor. Bu söylemlerden etkilenen sadece Rusya seçmenleri değildir. Bunun örnekleri çok. Yani Putin’in seçimler öncesinde “yeni silahlarla” övünmesi sürpriz olmamalı.
Steven Pifer’in de belirttiği gibi Putin bu konuşma ile esas olarak seçmenlere seslendi. Tabii konuşmayı Washington’un izleyeceğini de biliyordu. Donald Trump nükleer silahları geliştirmekten söz ederken Putin niçin geri kalsın? Peki, ABD ve Rusya’nın yeni nükleer silahlara ihtiyacı var mı? Rusya’nın elinde ABD’yi çok kez yok edecek kadar nükleer silah var. Aynı şekilde ABD’nin elinde Rusya’yı çok kez yok edecek nükleer silahlar var. Bunlara yenilerini eklemek bir şeyi değiştirir mi? Değiştirmez. Yeni silahlar olsun veya olmasın bir birlerini yok etme kapasitesine sahip iki ülkeden söz ediyoruz. Nükleer silahların caydırıcılığı buradan kaynaklanıyor. Umarız bu caydırıcılık nedeniyle ABD ve Rusya nükleer çılgınlık yapmaz çünkü böyle bir şey dünyanın sonu olur. Yeni bir silahlanma yarışı kimsenin yararına olmaz. Dünyamızın yeni nükleer silahlara değil nükleer silahsızlanmaya ihtiyacı var. Rusya halkının esas ihtiyacı ise refahtır, kaliteli yaşamdır, demokrasidir.
Kontrollerindeki medyayı da arkalarına alarak popülist, otoriter liderlerin “dış düşmanlar” söylemini, militarizmi güçlendirdikleri bir dönemden geçiyoruz. Belli ki bu politikalar oy getiriyor. Ne var ki ciddi riskleri de beraberinde taşıyor. Güvenlikçi yaklaşımlar kulağa hoş gelebilir ama bunlara hemen kanmamak, iyi incelemek, nedenlerini anlamaya çalışmak lazım. Tüm halklar liderlerinin bu tür söylemlerini eleştiri, tartışma süzgecinden geçirmeli. Kolay kanan halklar bunun faturasını öder.
