365 kilometre karelik Gazze Şeridi’nde 2 milyona yakın Filistinli yaşıyor. Bölge 2006 yılından beri İslamcı Hamas örgütünün yönetiminde. Gazze şu anda saatli bir bombayı andırıyor. Son İsrail-Gazze savaşı 2014’te yaşanmış, İsrail’in saldırıları sonucu bölge harabeye çevrilmişti. Şimdi devam eden ve ağırlaşan İsrail ablukası, Filistin İdaresi’nin rakibi Hamas’a yönelik düşmanca politikaları bölgeyi insani krize sürükledi. Faturayı bölge halkı ödüyor. Halen bölgeye günde 4-6 saat, bazen 2 saat elektrik veriliyor. Elektrik olmaması bir çok sorunu beraberinde getiriyor. Uluslararası Kızıl Haç Örgütü elektrik olmamasının başta sağlık hizmetleri olmak üzere bir çok elzem hizmeti tehlikeye soktuğunu açıkladı. Filistin İdaresi bölgeye ekonomik baskılar da uyguluyor. Bölgede işsizlik oranı yüzde 44. Gazze nüfusunun yüzde 80’i insani yardıma muhtaç. Baskıların had safhaya ulaşması yeni bir savaş tehlikesini doğurabilir. Akıllarda “Acaba bu yaz İsrail’le Hamas arasında yeni bir savaş yaşanır mı?” sorusu var. Ne yazık ki dünya başka sorunlarla meşgul. Gazze’deki insani krize gereken duyarlılık yok.
Bilindiği gibi Ortadoğu’da Türkiye’nin az sayıdaki müttefikinden biri Hamas’tır. AK Parti iktidarı Müslüman Kardeşler kökenli Hamas’la yakın ilişkilere sahip. Geçmişte bu konuda iddialı söylemler geliştirilmişti. Gazze’ye en üst düzeyde ziyaret yapılacaktı. İsrail’le diplomatik ilişkilerin kopmasına varan Mavi Marmara krizi Gazze bölgesi nedeniyle yaşanmıştı. Türkiye elinden geldiğince Gazze halkına yardım etmeye çalışıyor ama şimdilerde Katar krizi ön planda. Ülkenin gündeminde başka önemli konular var. Gazze’deki insani kriz büyürken Ankara’nın diplomatik, ekonomik olanaklarını kullanarak bölgedeki insanlara yardımcı olmaya, uluslararası duyarlılığı artırmaya çalışması lazım. Filistinliler arası kavgaya taraf olmadan yapılabilecek çok şey var.
Bu küçük toprak parçası 1918’e kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun, 1918-1948 döneminde İngiltere’nin, 1948-1967 döneminde Mısır’ın, 1967-2005 döneminde İsrail’in idaresi altındaydı. İsrail 2005’te kendi kararıyla bölgeden çekildi. 2006’da yapılan Filistin seçimlerini Hamas kazandı. Seçimler sonrasında El Fetih’le yaşanan iktidar kavgasında Batı Şeria Bölgesi El Fetih’e, Gazze bölgesi de Hamas’a kalmıştı. İsrail, Hamas yönetimindeki bölgeye abluka uygulamaya başladı. 2008 ve 2014’te İsrail ordusu bölgeye saldırılar düzenledi ve halk için korkunç sonuçlar doğuran savaşlar yaşandı. Böylesi bir savaşın yeniden yaşanmaması ilgili tüm tarafların çıkarınadır. Gazze halkı üzerindeki ağır baskıların kaldırılması, bölgenin altyapısının, ekonomisinin ayakları üzerinde durması için uluslararası topluluğun zaman kaybetmeden harekete geçmesi gerekiyor.
Foreign Affairs dergisi sitesinde yer alan “Gaza on the brink” başlıklı yazısında Benedetta Berti elektrik krizinden hareketle oluşan risklere dikkat çekiyor. Hamas’ın tamamen köşeye şıkıştırılmasının doğurabileceği tehlikelere işaret ediyor. 2016 yılından beri İsrail Gazze’ye uyguladığı ablukayı ağırlaştırdı. Filistin İdaresi elektrik konusunu Hamas’a karşı siyasi silah olarak kullanıyor. Bölgede tek bir elektrik santralı var. Kriz öncesinde bile bölgenin elektrik ihtiyacının yarısını karşılıyordu. Filistin İdaresi, Gazze’nin elektrik faturasını üstlenmeyeceğini açıkladı ve İsrail de bu kararı uyguladı. Böylece kriz tırmandı. Mısır elektrik santralına bir miktar yakıt veriyor ve bununla günde kısa süre elektrik sağlanıyor. Filistin İdaresi, Gazze’deki memurların maaşlarını azalttı, bazılarını erken emekliliğe sevketti. Gazze’ye ilaç ve sağlık cihazları sevkiyatını azalttı. Kısacası bölge uçurumun eşiğinde ve bunda İsrail’le birlikte Filistin İdaresi’nin sorumluluğu var.
Gazze’ye uygulanan abluka ile Katar’a uygulanan abluka arasında benzerlik olduğu gözden kaçmıyor. İkisinde de izolasyonla dize getirme taktiği uygulanıyor. Katar, Hamas ve diğer Müslüman Kardeşler örgütlerine yakınlığıyla biliniyor. Katar ve Hamas karşısında aynı cephe var. Filistin İdaresi, Suudi Arabistan ve müttefiklerinin yanında yer alıyor. İsrail bu cepheye destek veriyor. Suudi Arabistan, BAE ve İsrail’in adı yolsuzluklara karışmış eski El Fetih yetkilisi Muhammed Dahlan’ı Gazze’ye lider yapmayı planladıkları haberleri var. Dahlan’ın Hamas’la işbirliği yaptığı iddiaları da var. Acaba hangisi doğru?
Benedetta Berti, Gazze bölgesindeki insani krizin aşılması ve yeni bir yaz savaşının önüne geçilmesi için su, elektrik gibi insani konuların siyasi silah olarak kullanılmaması, bu konularda İsrail, Filistin İdaresi ve Hamas arasında işbirliği sağlanması gerektiğini yazıyor. Birleşmiş Milletler (BM) durumun değişmemesi halinde 2020’de bölgenin yaşanılamaz hale geleceğini açıkladı. Filistin İdaresi’nin acil olarak elektrikle ilgili kararını gözden geçirmesi lazım ama bu zayıf bir olasılık. Bu kavga uzayacak gibi. Türkiye sadece Katar’da değil, Gazze’de de zor durumda.
