Kuzey Kıbrıs’ta 1974’ten beri yerleşim ve iskana kapalı tutulan Maraş’ın kamuya ait olan sahil bölümünün bir kısmı ve Demokrasi Caddesi halkın kullanımına açıldı. Resmi tören yapılıp yapılmayacağı henüz belli değil. Kuzey Kıbrıs Yüksek Seçim Kurulu daha önce “kapalı Maraş bölgesinde ve/veya civarında herhangi bir törenin yapılmasını, demeç verilmesini” yasaklamıştı.
Kuzey Kıbrıs’taki Türk yönetimine ait Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı, “Kapalı Maraş’ın bir kısmının bugünden itibaren, belirli kurallarla 09.00-17.00 arasında halkın yaya ziyaretine açıldığını” duyurdu. Bölgeye girişlerde kimlikler güvenlik görevlilerine teslim ediliyor ve numeratör eşliğinde geçiş sağlanıyor. Drone kullanımı yasak olmakla birlikte bölgede fotoğraf çekmek serbest.
İlk aşamada halkın ve basın mensuplarının asker ve polis eşliğinde girişine izin verilen bölgede broşür dağıtılarak kurallara dikkat edilmesi uyarısı yapılıyor. Girişin yasak olduğu bölgelerde polis bekliyor.
Dikenli tellerin kaldırıldığı sahilde, bugüne kadar yasağın başladığı bölgeden yaklaşık 2,5 kilometre ilerideki Golden Sands otele kadar olan bölge açıldı. Denize girmek için ise bu alanın ortasındaki, Türk ordusunun kullandığı Orduevi ile Golden Sands Otel arasındaki yaklaşık 1,5 kilometrelik sahil şeridi halka açıldı.
Maraş, Ada’da Türkiye’nin 1974’teki Barış Harekatı’nın ardından kuzey ile güneyi ayıran, Birleşmiş Milletler (BM) kontrolü altındaki Yeşil Hat’ın üzerinde yer alıyor. Ancak, Türkiye’nin askeri bölge ilan ettiği Maraş, Yeşil Hat üzerinde olmasına karşın BM kontrolünde olmayan iki bölgeden birisi.
1974 öncesinde ağırlıklı olarak Rum nüfusun yaşadığı bu bölge, Kıbrıs sorununun çözümündeki en kritik meselelerden biri olan mülkiyet hakkı uyuşmazlığının da önemli bir parçasını oluşturuyor.
Ağustos ayında Türkiye ve Kuzey Kıbrıs basınında yer alan haberlerde, o tarihe kadar Maraş’taki gayrimenkuller için Kuzey Kıbrıs’taki Taşınmaz Mal Komisyonu’na 281 Kıbrıslı Rum’un başvurduğu belirtildi. Bu başvurular kapsamındaki taşınmaz mallar, Maraş bölgesinin yarısını kapsıyor.
Başvuranlardan 193’ü gayrimenkullerinin iadesini talep ederken, diğerleri de toplamda 1,4 milyar euroyu bulan tazminat talebinde bulundu.
Hafta başında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşen Kuzey Kıbrıs Başbakanı Ersin Tatar, “Kendi toprağımızdan kamuya ait olan sahil ve Demokrasi Caddesi ile kıyı bölgesini halkımızın istifadesine sunmak için çalışmalarımızı başlatıyoruz. Perşembe günü sabah saatlerinde halkımızın Maraş sahilinden istifade etmesine başlayacağız” demişti.
Erdoğan da Maraş’ın açılmasına Türkiye’nin her tür desteği vereceğini ifade etmiş ve “Maraş Ada’daki çözümsüzlüğün bir parçasıdır. Kıbrıs’ın geleceğini artık hayaller yerine somut gerçekler üzerine inşa etme kararı aldık” diye konuşmuştu.
Koalisyon ortağından tepki ve istifalar
Kuzey Kıbrıs’ta koalisyon ortağı Halkın Partisi, “Maraş’ın açılması projesi bu değildir” diyerek hükümetten çekilmiş, Yunanistan’dan Rusya’ya birçok ülke Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına uyulması çağrısında bulunmuştu.
Hükümetten çekilen partinin milletvekillerinden, Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay istifa ederken yaptığı açıklamada, “Yapılan açıklamalar halihazırda gerek kapalı Maraş içerisinde, gerekse yan tarafındaki Derinya bölgesinde sivillerin kullanımına açık olan sahil bölgelerine yenilerinin eklenmesi anlamı taşımaktadır, yani mülkiyete dair düzenlemeleri de içeren kapalı Maraş’ın açılması projesi bu değildir” demişti.
BM, Kıbrıs, Yunanistan ve Rusya’dan tepki
BM Genel Sekreteri’nin Sözcüsü Stéphane Dujarric, Genel Sekreter Antonio Guterres’in Maraş’ın açılma kararından kaygı duyduğunu aktardı.
Sözcü açıklamasında, “Genel Sekreter, Ada’da tansiyonun yükselmesine neden olabilecek ve diyalog ortamına geri dönülmesi ya da müzakerelerine ileride başarıya ulaşmasını akamete uğratabilecek tek taraflı eylemlerden kaçınılması gerektiğinin altını çiziyor. Tüm taraflara aralarındak görüş ayırlıklarını çözmek için diyalog kurma çağrısı yapıyor ve tarafları bir araya getirmeye hazır olduğunu yineliyor” dedi.
Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis de Maraş’ın açılması nın BM kararlarının ihlâli anlamına geldiğini söyledi.
Yunanistan’dan yapılan açıklamalarda da Maraş’ın açılmasının Ada’da diplomatik çözümü tehlikeye attığı vurgulandı.
Maraş’ın halka açılmasına tepki gösterenler arasında Rusya da vardı.
Çarşamba günü Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, Kuzey Kıbrıs’ın bu kararının “kabul edilemez” olduğu ifade edildi ve Kremlin’in gelişmelerden ciddi endişe duyduğu belirtildi.
Maraş, Türkiye’nin 1974’teki Kıbrıs Harekâtı öncesinde lüks otellerin bulunduğu, gözde bir sahil semtiydi.
1974’teki askeri operasyonlar sırasında semntin Rum nüfusu bölgeyi terk etmiş ve güneye yerleşmişti.
Harekâtın ardından Maraş, askeri yasak bölge ilan edilmişti.
1990’a kadar Türk Silahlı Kuvvetleri’nin idaresinde olan Maraş, 1990’da Kuzey Kıbrıslı güvenlik güçlerinin idaresine geçmişti.
2004 yılında hem Kuzey hem de Güney Kıbrıs’ta referanduma götürülen ancak Kıbrıslı Rumlar tarafından reddedilen Annan Planı, Maraş’ın denetiminin Kıbrıslı Rumlara bırakılmasını öngörüyordu.
