Brüksel’de İrlanda Başbakanı Leo Varadkar ile görüşen Donald Tusk, AB’nin Brexit anlaşmasında Kuzey İrlanda için öngörülen “backstop” uygulamasında herhangi bir değişikliği kabul etmeyeceğini belirtti. AB’nin öncelikle “bir barış projesi” olduğunu vurgulayan Tusk, birliğin Kuzey İrlanda’da barış sürecinin tehlikeye girmesini istemediğini kaydetti.
Tusk, “Barışla kumar oynamayacağız. Ya da uzlaşmaya son kullanma tarihi koymayacağız” dedi. Basın toplantısının ardından Varadkar’ın Tusk’a “İngiliz basını başınızı ağrıtacak” şeklindeki sözleri duyuldu.
Tusk görüşlerini daha sonra Twitter’da da paylaştı.
Tusk toplantıda “Gerçekler hata götürmüyor. Şu anda İngiltere Başbakanı ve ana muhalefet liderinin Brexit yanlısı tutumu bu soruyu ortadan kaldırıyor. Bugün (İngiltere’de) AB’de kalmak için ne bir siyasi güç ne de etkin bir liderlik var. Bunu memnuniyetsizlik içinde söylüyorum ama gerçekler böyle” dedi.
Brexit yanlılarından ‘küstahlık’ suçlaması
İngiltere’de Brexit’i destekleyen politikacılar, açıklamalarına tepki göstererek Tusk’ı “küstahlıkla” suçladı. Başbakanlıktan yapılan açıklamada, Tusk’ın söyleminin “yararlı olup olmadığı” sorgulandı.
İngiltere Başbakanı Theresa May’in sözcüsü “Bu ülkede sağlam ve ateşli bir kampanya yapıldı. Tarihimizin en büyük demokratik uygulamasında halk tercihini AB’den ayrılma yönünde kullandı. Şimdi buna odaklanmalıyız” dedi. AB karşıtı Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi’nin (UKIP) eski lideri ve Avrupa Parlamentosu üyesi Nigel Farage da Twitter üzerinden Tusk’a atıfla, “Brexit’ten sonra senin gibi seçilmemiş küstah zorbalardan kurtulacağız ve ülkemizi kendimiz yöneteceğiz. Bu bence daha çok cennete benziyor” mesajını paylaştı.
Kuzey İrlanda’nın Demokratik Birlik Partisi (DUP) lideri Arlene Foster Tusk’ın açıklamaları hakkında “kasıtlı olarak provokatif ve saygısızca” ifadelerini kullandı.
AB Konseyi Başkanı Tusk yarın Brüksel’de İngiltere Başbakanı Theresa May’le görüşecek. May bugün Kuzey İrlanda’nın beş ana siyasi partisiyle Brexit üstüne görüşmelerde bulundu. Tusk’ın başkanı olduğu Konsey, AB’nin yürütme organı.
‘Backstop’ nedir?
İngiltere’nin AB’yle yeniden müzakere etmek istediği, Brüksel’in ise buna yanaşmadığı “Backstop” esasında bir acil durum mekanizması. Brexit sonrası AB ile İngiltere arasındaki serbest ticaret anlaşması müzakereleri nasıl sonuçlanırsa sonuçlansın, Birleşik Krallık’ın parçası Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasında fiziki sınır olmamasının garanti altına alınmasını amaçlıyor.
Ancak İngiltere ile AB arasında varılan anlaşma, taraflardan herhangi birinin bu sürece tek taraflı olarak son verememesini öngörüyor. İngiltere’de anlaşmaya karşı çıkanlar da bunun, Birleşik Krallık’ın tamamında gümrüklerin kontrol edilememesi anlamına geleceğini vurguluyor.
En büyük korku, Kuzey İrlanda Cumhuriyeti’nin fiili olarak İrlanda Cumhuriyeti’nin parçası haline gelmesi ve Kuzey İrlanda gibi 2016’daki referandumda Brexit’e karşı çıkan İskoçya’da 2014’ten sonra yeniden bir bağımsızlık referandumu yapılması. Yani, Birleşik Krallık’ın parçalanması.
İrlanda adasındaki çatışmalara son veren 1998 tarihli Hayırlı Cuma Anlaşması, İrlanda Cumhuriyeti ve Kuzey İrlanda’nın ortak bir ekonomik pazarda yer almasını; sınırın iki tarafında serbest yaşamı, dolaşımı ve çalışmayı sağladı. Zira Birleşik Krallık ve İrlanda Cumhuriyeti AB üyesiydi. Ancak Brexit ile beraber bu durum noktalanacağından; hem İngiltere hükümetini hem AB’yi hem İrlanda Cumhuriyeti’ni hem de Kuzey İrlanda’daki tüm tarafları tatmin edecek bir formülün bulunması gerekiyor. Brexit sürecinin bugün itibarıyla çeşitli senaryolara açık olmasının en önemli nedeni de bu olarak görülüyor.
Brexit sürecinde son durum ne?
İngiltere mevcut şartlarda 29 Mart’ta AB’den ayrılacak. Ancak İngiltere Parlamentosu, Brexit anlaşmasını geçen ay 230 oy farkla (202’ye karşı 432) reddetmişti. Parlamento’nun daha sonra kabul ettiği iki değişiklik önergesinden bağlayıcı olmayan lki, İngiltere’nin AB’den anlaşma olmadan ayrılmamasını öngörüyordü.
Hükümetin desteklediği ikinci önerge ise İngiltere’nin AB ile Kuzey İrlanda konusunu yeniden müzakere etmesi çağrısı yapıyordu. İngiltere Başbakanı May de yarın bu kapsamda Brüksel’e gidecek ama AB anlaşmayı yeniden müzakere etmemekte kararlı.
