- BM Genel Kurulu 13 Eylül’de açıldı. 193 üye ülkenin devlet veya hükümet başkanlarının konuşmalarının yapılacağı Genel Görüşmeler 20 Eylül’de başlayacak. Biz Kıbrıs’ta BM Genel Kurulu’nu iki liderin BM Genel Sekreteri ile yapacağı ortak görüşme temelinde konuşuyoruz. (İlginçtir taraflar bu görüşmenin ismi konusunda bile anlaşamıyorlar. Kıbrıs Türk tarafı “üçlü görüşme” diyor. Anastasiades bunun “üçlü görüşme” olmadığını, iki liderin Genel Sekreter ile görüşmesi olduğunu söylüyor. İsim anlaşmazlığı bu konuyla sınırlı değil. Liderlerin dün yaptığı açıklamayı Türk tarafı “ortak açıklama”, Rum tarafı “basın açıklaması” olarak tanımlıyor. Güvenlik ve garantiler konusunun ele alınacağı gelecekteki olası toplatıyı Türk tarafı “beşli konferans”, Rum tarafı “çok taraflı konferans” olarak niteliyor.)
Kuşkusuz BM Genel Kurulu’nu Kıbrıs sorunu veya bu bağlamda liderlerin New York’ta yapacağı görüşmelere indirgemek yanlış olur. BM Genel Kurulu dünyanın önemli sorunlarının tartışıldığı, üye ülkelerin bu konularla ilgili görüşlerini ortaya koyduğu bir forum. Bir tartışma kulübü. 20 Eylül’de başlayacak genel oturumun teması “Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri: Dünyayı Değiştirmek için Evrensel İtiş”. Bu yıl Genel Kurulda Suriye’deki savaş, mülteciler, IŞİD türü terör örgütleri, Zika gibi salgın hastalıklar ve benzeri konuların tartışılması bekleniyor. “Akdeniz havzasında düzensiz göç ve Suriyeli sığınmacılar” maddesi Türkiye’nin talebi üzerine gündeme alındı. Her ülke kendisi için önemli olan konulara parmak basar. BM Genel Kurulu Başkanı Peter Thomson, 71. Genel Kurul’u açarken yaptığı konuşmada, “Uzun süredir çözülemeyen küresel sorunlar, global terör, insani krizler, göçmen ve sığınmacı problemlerini çözmek için yeni metotlar bulmaya çalışacağız” diyerek gündem konusunda ipuçları verdi. Bu çerçevede 19 Eylül’de BM Göçmenler ve Mülteciler Zirvesi yapılacak. 21 Eylül’de de salgın hastalıklar konusunda üst düzey bir toplantı olacak. Esas tartışılacak konu ise “Sürdürülebilir Kalınma Hedefleri.” Genel Kurul Başkanı Thomson,17 hedefin hayata geçirilmesi için yoğun çaba harcama taahüdünde bulundu.
BM Genel Kurulu’nun görev ve yetkileri BM Antlaşması’nda belirlenmiştir. Genelde tavsiye nitelikli kararlar alır. Esas önemli organ Güvenlik Konseyi’dir. Bu yılki BM Genel Kurulu Ban Ki-moon’un Genel Sekreter olarak katılacağı son Genel Kurul. Yeni Genel Sekreter yıl sonuna doğru seçilecek ve 1 Ocak 2017’de göreve başlayacak. Yeni Genel Sekreteri seçme çalışmaları başlamış durumda. New York’ta biraraya gelecek üye ülke liderlerinin konuşacağı konulardan biri yeni Genel Sekreter olacak. Ayrıca 71 yaşındaki BM’nin acil reformlara ihtiyacı var. İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan uluslararası örgüt kendini 21. yüzyıla, yeni uluslararası dengelere uydurmak durumunda. Ne var ki BM reformları yıllardan beri tartışılan ancak üzerinde bir türlü anlaşmaya varılamayan bir konu. Özellikle Güvenlik Konseyi’nin yapısının nasıl olacağı çok hassas ve tartışmalı. BM Genel Kurulu’nun da reformlara ihtiyacı var. 2005 yılında dönemin Genel Sekreteri Kofi Annan, Genel Kurul’un çalışmalarını eleştiren bir rapor hazırlamıştı. BM reformları 71. Genel Kurul’da da konuşulacak ancak somut bir sonuç beklenmiyor. BM bir türlü kendini yenileyemiyor.
Suriye savaşı BM’nin prestijini derinden sarstı. Büyük güçler anlaşamadığı zaman BM’nin işe yaramadığı görüldü. Beş yıldır devam eden, yüzbinlerce insanın hayatına mal olan, milyonlarca insanı göçmen yapan bu savaş karşısında BM etkili hiç bir şey yapamadı. Şimdi yürürlüğe giren ateş kes anlaşması BM’nin kararı değil, ABD ve Rusya’nın anlaşmasının ürünüdür. Bu iki ülke konuyu Güvenlik Konseyi’nde görüşmek yerine kendi aralarında halletmeyi tercih ettiler. Bakalım ateş kes anlaşmasını Güvenlik Konseyi’ne onaylatacaklar mı? BM’nin bazı organları elbette önemli işler yapıyorlar. BM tüm eksikliklerine, aksaklıklarına rağmen en önemli uluslararası örgüt. Genel Kurul’da yapılan konuşmalar genellikle iç tribünleri de göz önünde bulunduran, dilek ve temennilerden ibaret konuşmalar olsa da bu kadar çok liderin tek bir çatı altında biraraya gelmesi, kendi aralarında görüşmeler yapmaları önemli. Genel Kurul sırasında dünya diplomasisinin kalbi New York’ta atar. Yapılan konuşmalardan çok ikili ve çok taraflı temaslar önemli.
