Tüm hayatını halkının özgürlük mücadelesine adayan, bu uğurda toplam 27 yıl hapis yatan, ülkesinin barışçı bir şekilde ırkçı rejimden demokrasiye geçişini sağlayan, sadece bir dönem devlet başkanı olmakla yetinen, Nobel Barış Ödülü sahibi Nelson Mandela artık aramızda yok. 95 yaşında vefat etti. Mandela’nın ölümü sadece Güney Afrika halkını değil, özgürlüğü seven tüm insanları yasa boğdu.
Mandela, tarihe damgasını vurmuş büyük bir lider, bir özgürlük meşalesiydi. Dünyada adaletsizliğe, haksızlığa, ayrımcılığa, eşitsizliğe, dışlanmışlığa, sömürüye karşı mücadele eden tüm insanların ilham kaynağı olmaya devam edecek. Hayatı ve mücadelesi örnek alınacak. Özgürlük meşalesi hiç sönmeyecek. Mandela’nın anısı hem ülkesinde, hem de dünyanın her köşesinde kalplerde olacak. Büyük özgürlük mücadelecisinin anısı önünde saygıyla eğiliriz.
Nelson Rolihlahla Mandela, 18 Temmuz 1918’de dünyaya geldi. Öğretmeni ona Nelson adını verdi. Halkı arasında Madiba ismi ile anılırdı. Hukuk öğrenimi gördü. Genç yaşta Güney Afrika’daki ırkçı beyaz rejime karşı aktif mücadeleye katıldı. Afrika Ulusal Kongresi (ANC) içinde Walter Sisulu, Oliver Tambo, Joe Slovo gibi ırkçı rejimle mücadelenin önde gelen isimleriyle omuz omuza mücadele verdi. ANC’nin halk arasındaki desteği yaygınlaştıkça ırkçı rejimin baskıları arttı. Mandela ve arkadaşları tutuklanıyor, polis baskısı altında çalışmak zorunda kalıyordu. Bu baskılar karşısında Mandela 1961’de Walter Sisulu ve Joe Slovo ile birlikte ANC’nin silahlı kanadı Umkhonto de Sizwe (Ulusun Mızrağı) örgütünü kurdu.
Mandela, 5 Ağustos 1962’de tutuklandı. Beş yıl hapse mahkum edildi. 12 Haziran 1964’te ise ömür boyu hapse mahkum edildi. 18 yıl Robben Adası’nda hapis yattı. Bu süreç içinde Mandela’nın ünü Güney Afrika’yı aştı. Tüm dünyada özgürlük mücadelesinin simgesi oldu. Hapishanedeki kötü koşullar nedeniyle verem hastalığına yakalandı. 1988’de başka bir hapishaneye nakledildi. Soğuk Savaş’ın sona ermekte olduğu 1989’da Güney Afrika’nın yeni Cumhurbaşkanı F. W. de Klerk ırkçı rejimi devam ettirmenin mümkün olmadığı sonucuna vararak Mandela ile diyalog başlattı. 11 Şubat 1990’da Nelson Mandela serbest bırakıldı. Mandela’nın özgürlüğüne kavuşması tüm dünyada sevinç gösterileriyle karşılandı. 1990-91’de rejimle müzakereler devam etti. Bu süre içinde Mandela bir çok ülkeyi ziyaret etti ve kahraman olarak karşılandı. Temmuz 1991’de yaşlanan Oliver Tambo’nun yerine ANC Başkanlığına seçildi. 1993’te F. W. de Klerk’le birlikte Noble Barış Ödülü’nü aldı.
26 Nisan 1994’te Güney Afrika’da ilk özgür seçimler yapıldı. ANC seçimleri kazandı. 10 Mayıs 1994’te Nelson Mandela Güney Afrika’nın özgür seçimlerle iktidara gelen ilk Cumhurbaşkanı olarak and içti. Böylece ırkçı rejim tarihe karıştı. Ülkenin tarihinde yeni bir sayfa açıldı. Tüm bu kritik süreçlerde Mandela’nın uyguladığı akılcı ve pragmatik politikalar sonucu geçiş sürecinde ülke için tehlikeli olaylar yaşanmadı. Ülke ekonomisinin istikrarı için önemli olan beyazlar ülkeyi terketmedi. Irkçı rejim ortadan kaldırılırken ulusal uzlaşma yolu seçildi. Kuşkusuz Mandela’nın en önemli siyasi miraslarından biri çok tehlikeli bu geçiş sürecini ustalıkla yönetmiş olmasıdır.
Mandela, 1994-1999 döneminde Güney Afrika Cumhurbaşkanı olarak demokrasiye geçişi yönetti. Bu süreçte şatafatlı yaşamdan uzak durdu. Gelirinin üçte birini 1995’te kurduğu Nelson Mandela Çocuk Vakfı’na bağışladı. Görev süresi dolunca yeniden aday olmadı. Bir dönemle yetindi. Emekliye ayrılarak gençlerin önünü açtı. Emeklilik yıllarında boş durmadı. Başta AİDS hastalığı ile mücadele olmak üzere ülkenin sorunları ile ilgilendi. 2004’ten sonra aktif çalışmalardan çekildi. Birleşmiş Milletler (BM) 2009’da Mandela’nın doğum günü olan 18 Temmuz’u “Uluslararası Mandela Günü” ilan etti.
Mandela’nın hapishanede başlayan sağlık sorunları giderek arttı. 2011’de ve 2012’de sağlık sorunları nedeniyle bir kaç kez hastahaneye kaldırıldı. 8 Haziran 2013’de yeniden hastahaneye kaldırıldı. Ondan sonra sağlık durumu iyileşmedi ve dün Güney Afrika Cumhurbaşkanı Jacob Zuma Mandela’nın vefat ettiğini açıkladı.
Güney Afrikalılar Mandela’yı “Ulusun Babası” olarak adlandırırlar. Şimdi Güney Afrika babasını yitirdi. Dünya, ender bir özgürlük mücadelecisini kaybetti. ABD Başkanı Barack Obama, Mandela için “O çoğumuzun gözünde sadece bir insan değildi, o Güney Afrika’da ve tüm dünyada adalet, eşitlik ve onur mücadelesinin simgesiydi” diye yazmıştı. Hepimizin başı sağ olsun. Nelson Mandela’nın temsil ettiği özgürlük ve adalet meşalesi ilelebet yanmaya devam edecek. Geride bıraktığı siyasi miras tüm insanlığa ait olacak.
