Yılın son yazısını geride kalan yılın değerlendirmesine, yeni yıl hakkında öngörülere ayırmak gelenektir. 2012 yılının son yazını böylesi bir konuya ayırmak yerine, üniversitelerin geleceği konusunda devam eden tartışmalara değinmeyi tercih ettim. Üniversiteler her toplum için çok önemli. Bu alanda ilginç bazı gelişmeler var. ABD’nin Harvard, Princeton, Yale, MIT gibi önde gelen üniversiteleri, internet olanaklarından yararlanarak yeni bazı girişimler, denemeler yapıyorlar. İlginç projeler hayata geçiriliyor. Hızla değişmekte ve gelişmekte olan teknolojiler, yüksek öğrenimi nasıl etkileyecek sorusu cevap bekliyor. Geleceğin bu alanda ne getireceği konusunda görüş birliği olmayabilir ama ciddi değişikliklerin eşiğinde olduğumuz kesin.
Eğitimin ömür boyu devam etmesi gerektiğine inanan bir kişi olarak dünyanın en iyi üniversitelerinin bu konuda sunmaya başladığı fırsatları yakından izliyorum. Yale Üniversitesi, kendi öğrencilerine verilen dersleri videoya çekip internete koyduğu zaman heyecan yaşamıştım. Şu anda “Open Yale Courses” sitesinde çeşitli konularda 42 dersin videoları var. Yale öğrencilerinin dinlediği dersleri ücretsiz dinleyerek, ilgilendiğiniz konuda bilgilerinizi zenginleştirmek mümkün. İnternet üzerinden derslerini dünyaya açan başka üniversiteler de var. University of California Berkeley, Stanford bunlardan ikisi. Yani, internet bağlantınız varsa, evinizde otururken, size uygun zamanda, ilgi duyduğunuz alanda, önde gelen üniversitelerin hocalarının derslerini izleyebilirsiniz. Bilgiye ulaşmak için büyük bir olanak. “The Great Courses” aynı şeyi para karşılığında yapıyor.
Yale Üniversitesi’nin attığı adımı başka bir adım izledi. İnternet bağlantınız varsa, dünyanın önde gelen üniversitelerinin biraraya gelerek kurduğu MOOC (Massive Online Open Course) derslerine kaydolarak, ücretsiz eğitim alabilirsiniz. COURSERA bunlardan biri. Otuz üç üniversiteyi biraraya getiriyor. Bu üniversiteler arasında Columbia, Princeton, Duke, Stanford, Johns Hopkins gibi isimler var. Kanada, İngiltere ve başka ülkelerden üniversiteler de bu grupta. Çok değişik konularda, çok sayıda dersler sunuluyor. İsteyen herkes kaydolabilir. Ben, COURSERA’da, Princeton Üniversitesi’nin sunduğu uluslararası tarih konulu bir dersi tamamlamak üzereyim. Dersler Eylül’de başladı. Her hafta iki dersin videosu ekleniyor. Öğrenciler bunları izliyor. Dersi izlerken araya sorular giriyor. Doğru cevabı verdikten sonra dersi izlemeye devam ediyorsunuz. Kaydolduğum derste 6 yazılı ödev isteniyor. Derste kullanılan kitabı ve başka kitapları kullanarak yazılı ödevleri hazırlayıp verilen sürede web sitesine yüklüyorsunuz. Her öğrenci, diğer 5 öğrencinin yazılı ödevini okuyup değerlendirmek durumunda. Kaydolduğum derse dünyanın hemen hemen her yerinden, çeşitli yaş gruplarından, 80 bin civarında insan kaydoldu. İlk yazılı ödevi yapanların sayısı 1500 civarında. Öğrencilerin web sitesi üzerinden çeşitli konuları tartışma olanağı var. Konuk hocalarla yapılan söyleşileri izleme olanağı da var. Dersleri tamamlayınca sertifika verilmiyor. Bilgi almış oluyorsunuz. Şu anda COURSERA derslerine kaydolanların sayısı galiba 2 milyonun üzerinde. Ocak ayında başlayacak bir çok ders var.
UDACITY bir diğer MOOC. Bilgisayar ağırlıklı dersler veriliyor. Stanford Üniversitesi’nde verilen bilgisayar derslerini dünyaya açmak amacıyla Sebastian Thrun, David Stavens ve Mike Sokolsky tarafından kuruldu. Şimdi sunulan derslerin sayısı 15. Harvard, MIT, UC Berkeley, Georgetown, Wellesley ve Texas üniversiteleri edX isimli kendi MOOC’unu kurdu. edX şimdi 15 ders sunuyor. Bunlar zamanla artacak. Khan Academy, hemen hemen her konuda bilgiye ulaşma fırsatı veren bir diğer proje. Başka projeler de var.
MOOC adımından sonra atılacak adım internet üzerinden eğitim ve tanınmış diploma verecek kurumlar. Oxford Üniversitesi, 300 Sterlin’ne yakın bir ücret karşılığında, belirli dersleri internet üzerinden alma olanağı sunuyor. Bu derslerin kredileri tanınıyor. Böylesi fırsatlar giderek artacak. “The Minerva Project” (Minerva Projesi) çok ilginç bir proje. Başarılı olursa, Ivy League üniversitelerinin yarı fiyatına, aynı kalitede, internet temelinde eğitim sunmayı amaçlıyor. Uzaktan eğitim yeni bir şey değil. Londra Üniversitesi, 150 yıldan beri bu olanağı sağlıyor. Open University türü üniversiteler hemen hemen her yerde var. Şimdi değişen teknolojinin sunduğu geniş olanaklar.
The American Interest dergisinin son sayısında, Nathan Harden imzalı “Bildiğimiz anlamda üniversitenin sonu” başlıklı ilginç bir yazı var. Yazıda, teknolojik devrimin önümüzdeki 50 yıl içerisinde üniversiteleri nasıl etkileyeceği, ne gibi değişiklikler getireceği analiz ediliyor. İnternetin başka alanları değiştirdiği gibi yüksek öğrenimi de değiştireceği öngörüsü yapılıyor. Harden’a göre eğitim çok daha ucuza, çok geniş kitlelere ulaşabilecek. Yaşadığınız yeri terketmeden, en iyi üniversitelerden eğitim ve diploma almak mümkün olacak. Tüm avantajlarına rağmen klasik, sınıf merkezli eğitimin payı azalacak. Gelişmekte olan ülkelerde yaşayan insanların kaliteli eğitime ulaşma olanakları artacak. The Economist dergisinin son sayısında yayınlanan "Ücretsiz Eğitim" (Free Education) başlıklı yazıda da bu konular irdeleniyor. Okumanızı tavsiye ederim.
Yüksek öğrenim alanında ilginç bir döneme giriyoruz. Değişim kapıyı çalıyor. Farklı denemeler yapılıyor. Bunları yakıdan izlemekte yarar var.
Not: İngiltere üniversiteleri de MOOC kuruyor. Futurelearn isimli MOOC The Open University (OU), Birmingham, Bristol, Cardiff, East Anglia, Exeter, Lancaster, Leeds, Southampton, St Andrews ve Warwick<span style="display: none;"> </span> üniversiteleri tarafından kuruluyor. Kings College, Futurelearn'a katılabileceğini ortaya koydu. Futurelearn konusunda yakında daha detaylı açıklama yapılması bekleniyor.
