Bugün 40 milyonluk Ukrayna’da devlet başkanlığı seçimlerinin ikinci turu yapılıyor. Ukrayan bir çok açıdan önemli bir ülke. Sovyetler Birliği’nden bağımsızlığını kazanması sonrasında sorunlarını çözümleyemedi. Ülke iki kez “devrim” diye nitelenen olaylar yaşadı. 2004’te Viktor Yuşçenko devlet başkanı seçilmiş ve büyük beklentiler yaratmıştı. Bu beklentiler gerçekleşmedi. 2014’te Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç iktidardan uzaklaştırıldı ve yerine şimdiki devlet başkanı Petro Poroşenko seçildi. Rusya’nın bu gelişmelere cevabı Kırım’ı ilhak etmek ve ülkenin doğusunda ayrılıkçı hareketleri desteklemek oldu. Ülkenin doğusundaki çatışmalarda 10 binden fazla insan hayatını kaybetti.
“Maidan devrimi” sonrasında Poroşenko iktidarı da halkın beklentilerine cevap veremedi. Rusya ile devam eden anlaşmazlıklarla birlikte Ukrayna’nın bir numaralı sorunu, kanayan yarası yolsuzluklar. Poroşenko yolsuzlukla mücadelede pek başarılı olamadı. Şimdi halk politikada tek deneyimi televizyon dizisinde devlet başkanı rolü oynamak olan 41 yaşındaki komedyen Vladimir Zelensky’i cumhurbaşkanı seçmeye hazırlanıyor. Seçimlerin birinci turunda komedyen Zelensky ilk sırada yer almıştı. Zelensky oyların yüzde 30,4’ünü, Poroşenko ise yüzde 17,8’ini almıştı. Bugün Zelensky ve Poroşenko yarışacak. Anketler Zelensky’nin seçimleri kazanacağını gösteriyor. Hiç bir siyasi deneyimi olmasa da Zelesky halk arasında çok popüler. Halk değişmeyen yolsuzluk düzenine tepkili ve tıpkı diğer Avrupa ülkelerinde olduğu gibi popülist bir adaya destek veriyor.
Zelensky Ukrayna siyasetinde yeni ve yıpranmamış bir yüz. Deutsche Welle konu ile ilgili yorumunda “Seçim sürecini takip edenler, Zelensky’nin başarısını, çok sayıda Ukraynalının yeni, kullanılmamış siyasi yüzlere duydukları hasret ile açıklıyor. Komedyen özellikle de onu tanıyan ve komik bulan genç seçmenden destek buluyor” diyor. Chatham House araştırmacılarından Mathieu Bolegue, Euronews’a yaptığı değerlendirmede “İnsanlar yeni bir yüz istiyor ve bu nedenle hiç bilmedikleri birine oy vermeye hazırlar” dedi. Zelensky’i meşhur eden dizinin adı “Halkın Hizmetkarları” (Sluho Narodu). Komedyen siyasi hareketine de bu ismi verdi. Dizide Zelensky’nin oynadığı lise öğretmeni, Ukrayna’daki sorunlardan ve yolsuzluklardan sinir krizi geçirir. Bir öğrencisi kriz anını gizlice videoya çeker ve sosyal medyada paylaşır. Video internette yoğun ilgi görür, öğretmen kısa bir süre sonra ülkenin devlet başkanı olur. Şimdi Zelensky dizideki gibi devlet başkanı olmaya hazırlanıyor. Ama bu kez rol ibacı değil gerçekten devlet başkanı olacak. Seçimleri kazanması durumunda ne yapacağı belli değil. Ortaya koyduğu bir program, vizyon yok. “Yolsuzluğun olmadığı, maaşların yüksek olduğu, hızlı internete ve iyi yollara sahip bir Ukrayna” yaratacağını söylüyor. Ülkeyi yönetenleri eleştirerek destek topluyor. Ülkenin doğusundaki savaşı bitireceğini söylüyor ama bunu nasıl başaracağı meçhul. Poroşenko onu Rusya’nın adamı olmakla suçluyor ama bu gerçeği yansıtmıyor. Zelensky nasıl bir devlet başkanı olacak? Bunu kimse bilmiyor. Poroşenko ise seçim kampanyasını Rusya ile mücadele teması üzerine oturttu. Seçim sloganlarından biri “Ya Poroşenko, ya Putin.”
Mühdan Sağlam’ın Gazete Duvar’daki “Ukrayna’da gözler başkanlık seçiminde” başlıklı yazısında Ukrayan ekonomisi konusunda şu bilgiler veriliyor: “Ukrayna ekonomisi 2018’de ortalama yüzde 3,4 düzeyinde büyüdü. Ancak Dünya Bankası başta olmak üzere ekonomik kuruluşlar Ukrayna’nın geleceğinin IMF ile yapılacak anlaşmaya ve reformlara bağlı olduğunun altını çiziyor…. Ukrayna’nın dış borcunun Gayri Safi Yurtiçi Hasıla oranı yüzde 110 düzeyinde. Üstelik bu borcun yüzde 70’ten fazlası kamuya ait. Borcun yanında Ukrayna’da enflasyon 2014’ten sonra bir dönem yüzde 15’ler düzeyini zorladı, ancak 2017’de yeniden yüzde 10’un altına inebildi. Öte yandan genç işsizliği ve yolsuzluklar ülkenin diğer kronik problemleri.” Bugün seçimleri kazanacak olan adayın bu sorunlara çözüm bulması gerekecek. Tabii, Ukrayna için Rusya ile ilişkiler çok önemli. Bu ilişkilerin düzelmesi kolay değil. Putin, Ukrayna’yı cezalandırma politikalarına devam edecek. Bu durumda Ukrayna Avrupa Birliği ve genelde Batı’dan aldığı destekle Rusya’ya karşı mücadeleyi yürütebilir.
Ukrayna’da seçim yarışı bugün bitmiyor. Ülke yarı başkanlık sistemi ile yönetiliyor ve bu sistemde parlamento önemli. 27 Ekim 2019’da parlamento seçimleri yapılacak. Bu seçimler de büyük öneme sahip. Parlamento seçimleri bugünkü devlet başkanlığı yarışının devamı olacak. Zelensky bugün seçimleri kazanırsa ülkeyi yönetmek için parlamentoda çoğunluğa ihtiyacı olacak.
Büyük sürpriz olmazsa bu gece bir komedyen Ukrayna devler başkanı olacak.
