İngiltere’de AB’den ayrılmadan önce erken seçim mümkün mü?

Boris Johnson 31 Ekim öncesi erken seçime gitmeyi düşünmediğini söylüyor

İngiltere’de Başbakan Boris Johnson’ın Avrupa Birliği’nden (AB) anlaşma olmadan ayrılmayı tercih etmesi nedeniyle parlamentoda olası bir güven oylamasını kaybetmesi durumunda, mevcut Brexit tarihi 31 Ekim’den önce erken seçim yapılmasının mümkün olup olmadığı tartışılıyor.

Boris Johnson’ın liderliğindeki Muhafazakar Parti, İngiltere’yi azınlık hükümetiyle yönetiyor. Dışardan destek aldığı Kuzey İrlandalı birlikçilerin oluşturduğu Demokratik Birlik Partisi (DUP) ile birlikte parlamentoda sadece 1 sandalyelik çoğunlukları bulunuyor.

Muhalefet partilerinin yanısıra Muhafazakar Parti içinde de AB’den anlaşmasız ayrılığa karşı çıkan çok sayıda vekilin olması, Johnson’ın 3 Eylül’de parlamento yeni yasama yılına başladığında olası bir güven oylamasını kaybetme ihtimalini yükseltiyor.

Peki bu durumda 31 Ekim’den önce bir erken seçim mümkün mü? Veya parlamento seçim olmadan da Brexit’i erteleyebilir mi?

Seçim için yeterli zaman var mı?

Siyasi yorumcular bu konularda ikiye bölünmüş durumda. Bunun en önemli nedeni de parlamentonun açılış tarihi ile 31 Ekim arasında 2 aydan bile kısa bir süre olması.

Mevzuata göre İngiltere’de güven oylamasını kaybeden bir hükümetin yeni bir hükümet kurmak için 14 gün süresi var.

Güven oylaması verilir ve hükümet başarılı olamazsa o süreçte Muhafazakar Parti yeni bir hükümet kurmayı deneyebilir ama muhalefet partileri de ittifaklarla bir hükümet alternatifi arayabilir.

Güvenoyu alabilecek bir hükümet oluşamaması halinde ise 14 gün sonra erken seçim kararı alınması öngörülüyor.

Bu hesaba göre, hükümetin 4 Eylül’de güvenoyunu kaybetmesi durumunda en erken 25 Ekim Cuma günü bir erken seçime gitmek mümkün olacak.

Fakat İngiltere’de seçimler Perşembe günleri dışında pek yapılmadığından bir hafta daha beklemek gerekebilir. Perşembe dışındaki son seçim 27 Ekim 1931’de yapılmıştı.

O kadar sıra dışı koşullar yaşanıyor ki Kraliçe’nin bütün gelenekleri bir yana bırakıp siyasete müdahale ihtimali bile dile getiriliyor

Başbakanın 14 günlük sürenin tamamını kullanmadan erken seçime gitme kararı alması mümkün olduğu gibi, seçimin 31 Ekim’den sonra yapılması da mümkün.

İngiltere’nin AB’den anlaşma olmadan ayrılmasına karşı çıkan Muhafazakar Parti’nin milletvekilllerinden Dominic Grieve, seçim kararı alındıktan sonra hükümetin önemli konularda adım atmaması ve geçici hükümet rolü oynaması geleneği bulunduğunu, bu yüzden de seçim kararının alınırsa o süreçte AB’den ayrılmasının doğru olmayacağını söylüyor.

Öte yandan erken seçim kararı alındıktan sonra İngiltere’nin AB’den çıkması için hükümetin bir hamlede bulunmasına aslında teknik olarak gerek yok zira mevcut yasalar ile otomatik çıkış tarihi 31 Ekim olarak belirlenmiş durumda.

Kraliçe siyaset sahnesine çıkabilir mi?

Bazılarına göre bu süreç Kraliçe 2. Elizabeth’i politika sahnesine çıkmak zorunda bırakabilir.

İngiltere’de Kraliçe’nin bazı özel durumlarda başbakanı görevden alma hakkı bulunuyor.

Daily Telegraph gazetesinin editör yardımcısı Camilla Tominey, bunu “sıra dışı bir gelişme” olarak değerlendiriyor.

The Times gazetesine konuşan Institute for Government (Hükümet Enstitüsü) adlı düşünce kuruluşunun kıdemli araştırmacısı Catherine Haddon ise böylesi bir durumda Kraliçe 2. Elizabeth’in Johnson’ı görevden alması için çağrılar yapılabileceğini söylüyor.

Bir diğer sıra dışı senaryo da imza kampanyası başlatarak Kraliçe 2. Elizabeth’in Ekim ayındaki AB zirvesine giderek Brexit tarihini ertelemeyi talep etmesini sağlamak. Ancak Camilla Tominey’e göre 67 yıldır siyasi tarafsızlığını koruyan 93 yaşındaki Kraliçe 2. Elizabeth’in böyle bir yolu tercih etme ihtimali son derece az.

Times gazetesinin editör yardımcısı Steven Swinford ve politika muhabiri Henry Zeffman’a göre, Johnson’ın 31 Ekim’den sonra bir seçim tarihi belirlemesi durumunda milletvekillerinin atabileceği bazı adımlar da var.

Bunlar arasında parlamentoya Johnson’ın AB’den Brexit’i ertelemesini talep edecek tasarılar sunmak veya kabul edilmiş Brexit yasasını değiştirerek çıkış tarihi olarak görülen kısımdan 31 Ekim ibaresini çıkarmak gibi seçenekler de var.

BBC News’tan Tom Edgington, böylesi bir sürecin daha önce hiç yaşanmadığına dikkat çekiyor ve hükümetin güvenoyu alamaması durumunda, iki tarafın da birbirlerine itirazlarını Yüksek Mahkeme’ye taşımasının beklenebileceğini söylüyor.