Birleşik Krallık 2016’da gerçekleştirdiği referandumda yüzde 52 oyla Avrupa Birliği’nden ayrılmaya karar vermiş, sandıktan çıkan sonuç başta Avrupalı yatırımcılar ve işçiler olmak üzere herkesi şok etmişti. Oy kullanan 33,2 milyon seçmenin yüzde 51,8’i ‘AB’den ayrılma’ yönünde oy vermiş, yüzde 48’si ise ‘AB’de kalalım’ yönünde oy kullanmıştı. Böylece İngiltere’nin AB’den ayrılma kararı kesinleşmişti.
Birleşik Krallığın AB’den çıkış kararı, hem siyasal hem de ekonomik sonuçlar doğururken Brexit kararı tüm dünyadaysa soğuk duş etkisi yarattı. Bu süreç içinde en çok konuşulan konulardan biri ise yeni süreçte gıda sektöründe nelerin yaşanabileceği.
BREXİT GIDA SEKTÖRÜNÜ NASIL ETKİLEYECEK?
Birleşik Krallığın Brexit kararı, İngiltere’nin ekonomisine etkisi olacaktır elbette ve bu konu ile ilgili İngiltere’de Gıda ve İçecek Federasyonu yetkileri, AB’den çıkış sürecinde iş gücü yetersizliğinin gıda sektörünün üçte birinin çökmesine neden olabileceğin uyarısında bulunmuştu. Bu konuyla ilişkin, İngiltere’nin Gıda ve İçecek Federasyonu bir araştırmaya gerçekleşti.
Araştırmaya katılan İngiltere’deki şirketlerin yarıya yakını, AB vatandaşı çalışanlarının ülkeden ayrılmayı düşündüğünü söyledi. Bu çalışanların yüzde 31’i ise ülkeyi şimdiden terk ettiği belirtildi. Araştırmanın sonucunda federasyon, “Brexit sürecinin hızla iş gücü kesintisi ve vasıflı çalışan eksiğine eviriliyor.” dedi.
ERKEN ÖNLEM ALINIRSA SORUNLAR AŞILABİLİR
Brexit kararı her sektörde soru işaretler yarattığı gibi, gıda sektöründe de nitekim endişeleri var. İngiltere parlamentosunun Çevre, Gıda ve Kırsal ilişkiler komitesi, Brexit’in gıda sektörüne olası etkileri ile ilgi şu açıklamayı yapmıştı; “İş gücü arzındaki eksikliği gidermek için bir an önce önemler alınmazsa, şu an ki sorun ileride krize dönüşecek. Yiyecek ve içecek tedarik zincirlerinde önemli aksamalar olacak.” demişti.
Her ne kadar Brexit süreci endişe yaratıyor olsa da, İngiltere Çevre, Gıda ve Köyişleri Bakanı Michael Gove bir açıklamasında Brexit hakkındaki görüşünü şu cümle ile ifade etmişti: “Brexit sonrasında gıda üretiminde küresel ‘altın standart’ sunacak bir üretim geliştirmek için İngiltere’nin önü açılacak.”
Michael Gove ayrılık kararının hayvan refahının, kalitenin, güvenliğin ve çevresel kaygıların İngiltere’nin gıda ve tarım politikasını şekillendireceğini savunuyor.
İNGİLTERE ALTIN STANDART’DA DOĞRU MU GİDİYOR?
İngiltere hükümet yetkilileri, Brexit sonrasında gıda üretiminde küresel altın standart sunmak için girişimlerde bulacağını söyledi. Altın standart belirlemek için, daha çevre dostu gıda ve çiftlik uygulamalarının geliştirmesine destek verdikçe İngiltere’nin yüksek kaliteli gıda üretimi küresel kıstaslarının yukarıya çekeceği ve daha fazla bilgi sunabilmek için yeni bir gıda etiketleme standardını geliştirmek için Bakanlığın çalışmaya başladığı söylendi. Bu çalışmaların yol haritasını belirlenebilesi için çiftçiler ve gıda üreticileri ile istişare halinde olacağı belirtildi.
Michael Gove
Gove, İngiltere ticaret temsilcilerinin, düzenlemelerin daha zayıf olduğu piyasalarla serbest ticaret anlaşmaları yapmak adına gıda kalitesi, hayvan refahı ve çevresel düzenlemelerden taviz verebileceği yönündeki endişelerini de ortaya koydu ve şunları ekledi:
“Herhangi bir ticaret anlaşması uğruna hayvan refahı veya çevre standartlarını düşürmemiz çok yanlış bir adım olur. Dibe doğru yarıştığımız için değil, katma değer zincirinin tepesinde rekabet ettiğimiz için küresel piyasalarda başarılı olacağız.”
Abdurrahman Bilgiç.
TÜRKİYE’NİN ŞANSI NEDİR?
Türkiye’nin İngiltere gıda sektöründe daha fazla söz sahibi olabilmesi yeni dönemde geliştireceği stratejilere bağlı. Bunun nedeniyse, İngiltere kozmopolit ve varlıklı nüfusuyla dünyanın en çeşitli ve yeniliğe açık pazarlarından birisi olarak gösteriliyor. Türkiye’nin yüksek meyve-sebze ihracatının potansiyeline ulaşmasının önünde bazı AB uygulamaları şimdiye dek engel teşkil ediyordu. Brexit ile beraber bu engellerin kademeli olarak kalkacak olması Türkiye’deki meyve ve sebze ihracatçıları ve üreticileri açısından olumlu bir haber. Fakat Türk ürünlerinin İngiltere pazarından daha iyi bir noktaya gelebilmesi için ‘paketleme’ ve ‘etiketleme’ konularında hızlı bir gelişim gerekiyor. Çünkü Türkiye’den giden ürünlerin zincir mağaza ürün portföylerine dahil edilerek İngiliz tüketicilerine ulaşması için, sağlık ve hijyen standartlarına en üst düzeyde uyumlu olması şart. Paketleme işte bu açıdan kritik önem arz ediyor. Brexit ile birlikte Türk gıda ürünleri İngiltere pazarından kendi markalarıyla satılabileceği gibi, ‘private label’ yani özel etiket uygulamasından faydalanılabilir.
Ayrıca, Türkiye’nin Londra Büyükelçisi Abdurrahman Bilgiç de Eylül ayında katıldığı bir etkinlikle bu konuyla ilgili önemli açıklamalarda bulunmuştu. Bilgiç; “Türkiye ve İngiltere Brexit sonrası ekonomik ilişkilerin sekteye uğramaması adına tüm gerekli adımları atıyor. Bu amaçla kurduğumuz ilgili uzmanlardan oluşan ticaret çalışma grubumuz gelecekte bir Serbest Ticaret Anlaşma imzalanması da dahil tüm opsiyonları ve senaryoları titizlikle çalışıyorlar. Her iki ülkenin Ekonomi Bakanları geçtiğimiz altı ay içerisinde iki toplantı gerçekleştirdiler ve Kasım ayında Londra’da Sayın Nihat Zeybekçi Ortak Ekonomi ve Ticaret Komitesi Toplantısına iştirak edecekler.” bilgisini vermişti.
