Bilim insanları tarafından geliştirilen yeni ‘süper enzim’in, plastik şişeleri altı kat daha hızlı ayrıştırdığı görüldü. İlk versiyonu 2018’de geliştirilen enzimin son hali, geri dönüşüm amacıyla bir ya da iki yıl içinde kullanılabilecek.
Bilim insanları giderek artan doğa kirliliğinin önüne geçerek plastik atıkların geri dönüşümünü hızlandıracak bir enzim geliştirdi. Mevcut imkanlar dahilinde plastik şişeleri, yenilerini üretmek için kimyasal parçacıklara ayırmak çok zorken bilim dünyasının 2018’te ilk versiyonunu geliştirdiği süper enzim son haliyle 6 kat hızlandı.
DOĞAL YOLLARLA PLASTİK YİYEN BAKTERİ
Guardian gazetesinin haberine göre, doğal yollarla ‘plastik yiyebilen’ bakteriden elde edilen süper enzim şişelerin tamamen geri dönüştürülmesini mümkün hale getiriyor. Süper enzim, iki farklı enzimin birbirine bağlanmasıyla oluşturuldu. Her iki enzim de, 2016 yılında Japonya’daki atıklarda keşfedilen plastik yiyen böceklerde keşfedildi. Araştırmacılar, süper enzimin ilk versiyonunu 2018’de geliştirdi. Bu enzim, birkaç gün içinde plastiği parçalayabildi. Ama süper enzimin son halinin, plastikleri altı kat daha hızlı ayrıştırdığı görüldü.
KUMAŞLARI DA GERİ DÖNÜŞTÜREBİLECEK
Bilim insanları, pamukları ayrıştırabilen enzimlerle birleştirildiğinde, yeni üretilen süper enzimin farklı kumaşlardan yapılan kıyafetleri de geri dönüştürebileceğine inanıyor. Milyonlarca tonluk kıyafet şu anda ya çöpe atılıyor, ya da yakılıyor.
YAPRAK YIĞINI ARASINDA BULUNDU
İngiltere’deki Portsmouth Üniversitesi Profesörü John McGeehan, Guardian gazetesine açıklamasında “Enzimleri birleştirdiğimizde, hiç beklemediğimiz şekilde aktivasyonunda olağanüstü bir artış gördük” dedi ve bu keşfin doğanın nasıl işlediğini anlamaya yardımcı olduğunu ve daha hızlı enzimler üretilmesini kolaylaştırdığını söyledi. Fransız şirket Carbios, enzimin farklı bir versiyonunu Nisan ayında duyurdu. Plastik şişeleri 10 saat içinde yüzde 90 oranında ayrıştıran bu enzim bir yaprak yığının arasında bulundu. Ama ayrıştırmak için 70 C derecelik bir ısıya ihtiyaç var.
BİR YADA İKİ YIL İÇİNDE KULLANILABİLİR
McGeehan, yeni üretilen süper enzimin ise oda sıcaklığında harekete geçebildiğini ifade etti. Farklı yöntemlerin birleştirilmesiyle ticari kullanıma da açılabileceğini belirten McGeehan, “Bunları birleştirip daha iyi daha hızlı enzimler geliştirebilirsek ve Carbios gibi şirketlere sunabilirsek, ortak çalışarak bir ya da iki yıl içinde kullanıma açabiliriz” dedi.
ENZİM SERT YÜZEYLERİ HEDEF ALIYOR
2018 yılında üretilen enzime PETase adı verildi. Bu enzim, plastik şişelerdeki sert, kristal yüzeyleri hedef alabiliyor. Bilim insanlarının kazara keşfettikleri yeni mutan versiyonu ise yüzde 20 oranında daha hızlı faaliyete geçiyor. Yapılan araştırmada, Japonya’da keşfedilen ikinci bir enzimin de iki kat daha hızlı aktive olduğunu ve ilk enzimden sonra kalan kimyasalları ayrıştırabildiği anlaşıldı.
DAHA HIZLI AKTİVİTE OLMASI İÇİN ARAŞTIRILIYOR
Portsmouth Üniversitesi ve dört Amerikan enstitüsünün araştırması Proceedings of The National Academy of Sciences adlı bilim dergisinde yayımlandı. Araştırma ekibi şimdi, enzimlerin ne tür değişikliklerle daha hızlı aktive olabileceğini inceliyor. McGeehan, “Potansiyel var. Laboratuvarda birbirlerine yapışan yüzlerce enzim var” dedi.
EN TEMEL ÇÖZÜM PLASTİK KULLANIMINI AZALTMAK
Araştırmacılara göre mevcut enzimlerle yeni üretilen enzimlerin birleşimiyle farklı materyallere sahip ürünlerin tamamen geri dönüşümü sağlanabilecek. McGeehan, geri dönüşümü en zor olan maddelerin ‘polyester ve pamuk gibi karışık kumaşlar’ olduğunu söylüyor. Çevrecilerse, çözümün plastik kullanımını azaltmaktan geçtiğini ifade ediyor.
