Dünya liderleri Suriye’nin kuzeyinde elinde kalan son toprak parçasını da kaybeden IŞİD üyelerinin nasıl yargılanacağına karar vermeye çalışıyor. Sadece son operasyonda 5 bine yakın IŞİD üyesi yakalandığı ve bunlardan binden fazlasının Avrupalı olduğunu belirtildi.
Karar’da yer alan habere göre Suriye ve Irak’ta ele geçirilen IŞİD militanlarının bu bölgelerde kurulacak uluslararası bir mahkemede yargılanması fikri gittikçe daha çok kabul görüyor. İsveç Başbakanı Stefan Löfven tarafından dile getirilen bu fikre, Finlandiya ve Avusturya içişleri bakanlarından da destek geldi. Avusturya İçişleri Bakanı Herbert Kickl, kurulacak bu uluslararası mahkemeye AB ve BM’nin de dahil olması gerektiğini söyledi. ABD Başkanı Donald Trump, Avrupa ülkelerinden kendi vatandaşı olan IŞİD militanlarının alıp kendi ülkelerinde yargılamalarını talep etmişti.
Alman İçişleri Bakanı Horst Seehofer de AB İçişleri Bakanları toplantısında bu fikre yakın olduğunu açıklarken “Terörizm enternasyonal bir hareket. Biz de buna hukuki olarak enternasyonal cevap vermeliyiz“ şeklinde konuştu. Militanların Avrupa ülkelerinde yargılanması durumunda kanıt bulmanın güç olacağı ve sürecin çok uzayacağı görüşü hakim. Avrupa ülkeleri bu yargılamalarla ortaya çıkacak olası hukuki ve siyasi tartışmaları da gündeminden uzak tutmak niyetinde.
BM önücülüğünde uluslararası mahkeme fikrine Suriye ve Irak kendi içişlerine müdahale olarak gördükleri için sıcak bakmıyor. Batılı ülkeler de örgüte katılmış olan kendi vatandaşlarını geri almada gönülsüz olunca bu durumda Irak hükümetinden yardım talep edilmişti. ABD yönetiminin araya girmesiyle Irak Başbakanı Adil Abdülmehdi, Irak halkına karşı suç işlemiş olan Suriye’deki IŞİD militanlarını yargılamayı kabul ettiklerini açıklamıştı. Adbülmehdi ayrıca, IŞİD’in tutuklu yabancı üyelerinin ülkelerine iade edilmeleri için çaba gösterecekleri sözünü vermişti. Bu kapsamda şu ana kadar 280 Irak vatandaşı IŞİD üyesi ile birlikte 14 Fransız vatandaşı yabancı militan Suriye’den Bağdat’a nakledildi. Bu sayının 500’e tamamlanması öngörülüyor. Uluslararası Kızılhaç Örgütü’nün verdiği bilgiye göre Iraklı IŞİD üyeleri ve aileleriyle beraber toplamda ise 20 bin kişinin Irak’a nakledilmesi için pazarlıklar sürüyor. Uluslararası mahkemenin Irak’ta kurulması konusunda üç büyük engel bulunuyor. İlki Irak’ın Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne üye olmaması. İkincisi de Irak’ta idam cezasının halen uygulanıyor olması. Üçüncü neden de Irak yasaları. Bağdat kanunlarına göre Irak dışında suç işleyen Iraklılar ülkelerinde yargılanamıyor, suçun işlendiği ülkede yargılanması gerekiyor.
Suriye’nin kuzeyinde yönetimi elinde bulunduran Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ise uluslararası mahkeme kurulmasına taraftar ve bu amaçla BM’yi de mahkeme kurmaya davet etti. Ancak bu davetin kabul edilmesi durumunda ana omurgasını YPG’nin oluşturduğu SDG de resmi bir devlet olarak kabul edilmiş olacak. Avrupa ülkeleri bu çözüme sıcak bakmıyor. Alman Dişişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada “Kürt özyenetimi diye isimlendirilen yapıyla resmi bir ilişkimiz yok” denildi.Bu durumda BM’nin bir komşu ülkede ya da Lahey uluslararası Adalet Divanı’nın da bulunduğu Hollanda’nın Den Haag kentinde Bağdat ve Şam’ın onayı olmadan bir mahkeme kurması opsiyonu ortaya çıkıyor. İsveç Adalet Bakanı Morgan Johansson Yugoslavya’daki savaştan sonra Avrupa’da, Ruanda’daki katliamdan sonra Afrika’da bir mahkeme kurulduğunu hatırlatarak, aynı yöntemin şimdi de kullanılabileceğini söyledi.
Suriye’nin kuzeyinde elinde bulundurduğu son toprak parçasını da YPG’ye kaybeden IŞİD’in fiziki alan hakimiyeti sona erdi. Sadece son operasyonda aralarında bin civarı Avrupalı örgüt üyesinin de olduğu yaklaşık 5 bin IŞİD’li yakalandı. ABD Başkanı Trump’ın dünyaya ‘vatandaşınız olan IŞİD’lileri alın ve yargılayın’ çağrısına şu ana kadar sınırlı bir destek geldi.
Naziler böyle yargılanmıştı
Nürnberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi, İkinci Dünya Savaşı’nın sona ermesinin ardından Ekim 1945’te, ABD, İngiltere, Fransa, ve Sovyetler Birliği’nin Nazi Almanyası savaş suçlularını yargılamak için açtıkları dava. Yargılamalar Almanya’nın Nurnberg şehrinde kurulan mahkemede yapıldığı izi bu isimle anılmıştır.
