Günümüz dijitalleşmiş dünyasında, en eski entelektüel geleneklerimiz önemli dönüşümler geçiriyor. Felsefe özellikle, sadece seçkin birkaç kişiye erişilebilen bir kuleye hapsedilmiş gibi algılanması nedeniyle eleştirilere maruz kaldı. Ancak, son yıllarda hem Türkçe hem de İngilizce konuşan toplumlar felsefe temalı videoların ve ses içeriklerinin milyonlarca görüntülenme kazanmasına şahit oldu. Bu erişilebilirlik artışı, fikirlerini yaymak için yenilikçi yollar arayan yeni bir filozof türü olan “bilgi girişimcileri” tarafından yönlendiriliyor. Bu modern felsefe yaklaşımı, disiplinin 2500 yıllık tarihindeki geleneklerden koparak, okuyucular arasında artan ilgiyi teşvik ediyor. Özellikle pandemi döneminde, Albert Camus’un “Veba” ve Marcus Aurelius’un “Meditations” gibi eserleri Avrupa’da en çok satanlar listesinde zirveye tırmandı. Bu makalede, Türkiye’deki felsefe içerik oluşturma sahnesinde önemli bir figür olan ve King’s College London’da doktora öğrencisi olan Pelin Dilara Çolak ile felsefenin gelişen manzarasını incelemek için bir diyaloga giriyoruz.
Felsefenin Türkiye’de henüz geniş çapta kabul gördüğü bir dönemde, YouTube gibi platformlarda içerik üretmeye başladınız. Felsefe ve sanat geçmişinizi sosyal medya içeriği aracılığıyla paylaşmaya ne ilham verdi ve bu motivasyon zamanla nasıl evrildi?
Birkaç yıl önce, felsefeyle ilgili erişilebilir ve anlaşılır yayınlar nadirdi. Felsefenin herkesin yaşamlarını etkileyen ve derin sorulara ışık tutan bir pratik olduğunu fark ederek, bu eleştirel düşünme modeline ve cevaplarına erişimi genişletmenin önemli olduğunu düşündüm. Bunun beni düşündürdüğü bir şey, ‘Eğer bilgiyi, hatta kendi ebeveynlerime bile etkili bir şekilde iletemiyorsam, bu bilginin değeri nedir?’ oldu. Bunu motive eden, felsefi bir yaşam arayışında bir araya gelen bir topluluk yaratma vizyonumdu. Bu girişim aracılığıyla, amacım insanların felsefe konusunda bilgisi olmayanlar için bile felsefeyi görünür ve erişilebilir kılmaktı.Bu durum daha sonra ‘popüler felsefe’yi düşünmemize neden oldu.
Popüler felsefe size ne ifade ediyor? Akademik felsefe ile popüler felsefe arasında ayrım yapmanın gerekli olduğunu düşünüyor musunuz?
“Halka açık felsefe, son zamanlarda bilimsel literatürde popülerlik kazanan bir ayrımdır. Bugün, yöntemi ve toplumsal önemini inceleyen lisansüstü araştırmacılar var. Bilime ilgiyi artıran popüler bilim ve bilim iletişimi alanlarında yapılan ayrımlar gibi, felsefede de benzer bir eğilimin oluştuğunu önemli buluyorum.
Ancak, popüler ve akademik felsefe arasındaki ayrım basit bir ikilikten çok daha karmaşıktır. Akademik felsefe, felsefi üretimin yeri olarak hizmet eder, tarihî derinliği, terminolojik sıkılığı ve bu alanda yürütülen bilimsel sorumlulukları ile karakterizedir. Bununla birlikte, popüler felsefe, geniş bir kitleye hitap eden içeriği kapsar, genellikle çeşitli geçmişlere sahip bireyler için erişilebilir pratik felsefi konular etrafında odaklanır. Benim görüşüme göre, bu son alanın asıl amacı sadece eğitmek değil, aynı zamanda ilham vermektir.”
Günümüz dünyasında felsefeci olarak deneyimlemeyi nasıl görüyorsunuz?
“Öğrencilik yıllarımdan beri felsefe ilgimi belirttiğimde, genellikle aldığım tipik cevap, ‘Felsefe okumak sadece maddi sıkıntıya yol açar,’ olurdu. Ve bu duyguda bir gerçeklik payı var; gerçekten de, felsefe mezunları için özel olarak hazırlanmış sınırlı iş olanakları bulunmaktadır. Sonuç olarak, birçok kişi, eğitimci, bilim insanı veya yayıncılık gibi ilgili alanlarda kariyer yapmaya yönelir. Ancak, bugünün hızla değişen dünyasında, eskiden güvenli kabul edilen meslekler bile işsizlikle karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle, temel alanlar gibi belirli birkaç alan dışında, çoğu meslekteki belirsizliği tanıyarak, zamanınızı kişisel değer taşıyan uğraşlara yatırmanızı ve bunları sürdürülebilir kariyerlere dönüştürme yollarını keşfetmenizi öneririm. Kendi deneyimimle kanıtlandığı gibi, bireyler beklenmedik yolları kurabilir. Kendimi, dijital platformlarda çalışmalarımı paylaşarak geçimimi sağlama şanslı olarak görüyorum, böylece topluma değer katıyorum.”
King’s College London’daki felsefe eğitiminizi sürdürürken, yerel toplumlarla başlatmayı düşündüğünüz projeler var mı?
“Elbette… İngiltere’deki Türkçe konuşan toplum önemli bir büyüme yaşıyor. Burada karşılaştığım kişilerin girişimleri ve çabaları gerçekten ilham verici. Felsefe, bilim, kültür ve sanat alanları arasında işbirliği yapmaktan heyecan duyuyorum. Özellikle, yerel sanat etkinliklerinin bir parçası olarak sanat felsefesi üzerine seminerler düzenlemeye hazırlanıyorum. Umuyorum ki, anlamlı sonuçlar doğuran ortak girişimlere katılacağız.”
