Türk Lirası’ndaki değer kaybı Türkiye, KKTC ve İngiltere’deki Türk vatandaşlarını da etkiledi. 1 Sterlinin 3.57 TL’ye yükselmesi, genelde ev kiraları ve alım satım gibi işlemlerin Sterlin üzerinden yürütüldüğü Kıbrıs’ta moralleri bozdu. Yaşadıkları İngiltere’de, memleketlerinde ev almak isteyen binlerce kişinin sterlin üzerinden borçlandığına dikkat çeken uzmanlar, adada yaşayan vatandaşların da TL üzerinden maaş almalarına karşın, sterlin üzerinden kira gibi harcamalarını yapmasının çok sayıda kişiyi olumsuz etkilediğini belirtiyor. Maaşların son bir kaç yıldır artmadığı KKTC’de, dövizin yükselmesi kira, taksit ve hatta kredi ödemelerini sterlin üzerinden yapması vatandaşın yoksullaşmasına neden oluyor. Adadaki gazetelerde yer alan haberlerde de 2 binden fazla ikinci el aracın satışlarının, dövizdeki artış nedeniyle gerçekleştirilemediği kaydediliyor.
Öte yandan hammadde ihtiyacının önemli bir bölümünü yurt dışından karşılayan ve dövizle borçlanan firmalar da dövizdeki artıştan olumsuz etkilendiler. Özel sektörün 168 milyar dolara ulaşan borcu, iç pazarda TL kazanan ihracatçı firmalar açısından kaygı uyandırıyor. İş çevreleri, 17 Aralık’ta oğlu yolsuzluk soruşturmasında tutuklanan Ekonomi eski bakanı Zafer Çağlayan’ın bu konuda çarpıcı uyarılar yaptığını hatırlatarak, uluslararası ticaret yapan Türk firmalarının dikkatli olması gerektiği uyarısında bulunuyor. Eski Bakan Çağlayan geçen yıl Eylül ayında yapılan bir toplantıda, “Özel sektörün borcu, Türk lirasının değer kaybettiği durumlarda hep dile getiriliyor. Hep söylüyorum. Bu özel sektörün kendi sorumluluğunda kendi yapması gereken bir davranıştır. Türk lirası kazanan dolarla, euro ile borçlanırsa Allah ona yardım etsin. Eder mi etmez mi, onu da bilmiyorum. Onun kendisinin mutlak suretle alması gereken bir tedbir. Kendi girdisine göre borçlanmasını yapmasıdır.” demişti.
KKTC ve Türkiye’de sterlinin değer kazanmasının olumlu etki yapması beklenen neredeyse tek sektör ise turizm olacak. Sterlin’in TL karşısında son yılların en yüksek değerine ulaşmasının İngiliz tatilciler için önemli bir fırsat olduğunu belirten turizmciler, Türkiye’nin euro kullanılan İspanya, Yunanistan gibi ülkelere karşı avantaj elde edebileceğini ifade ediyor.
Ekonomi dalgalı dövize hücum
Türk ekonomisi uzun bir aradan bu yana yeniden dalgalı bir döneme girdi. 17 Aralık’ta yapılan yolsuzluk operasyonları ve sonrasındaki gelişmeler Türkiye’de olduğu kadar yurt dışında da yakından takip ediliyor. Başbakan Erdoğan operasyonların yükselen Türkiye ekonomisini hedef aldığını iddia ederken, kredi derecelendirme kuruluşu Fitch’in Türkiye’nin kredi notunu düşürmeyeceği kararı finans çevrelerinde geçici de olsa bir rahatlama sağladı. Fitch’in açıklamasına karşın JP Morgan, HSBC ve Ak Yatırım gibi bazı yatırım bankaları ise Türkiye hakkındaki öngörülerini düşürürken Morgan Stanley ise Türk Lirası’nın daha da değer kaybedeceğini ileri sürdü. Merkez Bankası’nın da Haziran ayından bu yana döviz satmaya devam etmesine rağmen Türk Lirası’ndaki değer kaybını önleyememesi de ekonomistler arasında farklı yorumlar doğuruyor ve Türkiye’de faizlerin artacağı beklentilerini de körüklüyor.
Bu tartışmaların en önemli sonuçlarından birisi Türk lirasının döviz karşısındaki değer kaybı oldu. Tam bir yıl öncesine kıyasla yüzde 30 civarında değer kaybeden Türk Lirası’nın geleceği dünyada da yakından izleniyor. İngiliz gazetesi Financial Times, 2013’ün ikinci yarısında Türk bankalarındaki yabancı para mevduatının yaklaşık yüzde 20 arttığını yazarken, Türk mevduat sahiplerinin son 6 ay içinde 20 milyar dolarlık döviz aldığına dikkat çekti. Türk Lirası’ndaki kaçışının, Türk hükümetinin ekonomiyi idare edişine güven duyulmaması olarak yorumlayan gazete, hükümetin Lira’nın değer kaybını önlemek ve enflasyonu düşürmek için faiz oranlarını yükseltmesi gerekebileceğini ileri sürdü.
Habere göre, Türkiye’de ‘yerli’ döviz mevduatı miktarı geçen yıl Temmuz ayında 98,3 milyar dolarken, sene sonunda 119.3 milyar dolara çıktı. Haberde liradan kaçışın başını esas olarak, döviz üzerinden yüklü borcu olan Türk şirketlerinin çektiğine işaret ediliyor.
