Rusya’nın S-300 hava savunma sistemlerini Suriye’den çektiği ve Karadeniz’e gönderdiği iddiaları Kiev yönetimini harekete geçirdi. Ukrayna, Türkiye’den silah yüklü gemi geçişlerine engel olmasını istedi. Ancak Rusya merkezli geminin sahip olduğu firma iddiaları reddederken, ‘Biz zeytinyağı taşıyorduk’ dedi.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde 6’ncı ay geride kalırken, Rusya’nın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’a hediye ettiği ve 2018’de gönderilen S-300 hava savunma sistemlerinin askeri araçların geçişine kapatılan Boğazlardan geçerek Karadeniz’e ulaştığı iddia edilmişti.
Bu iddiaların ardından Kiev yönetimi, Ankara’dan Rus üssünden askeri teçhizat taşıdığını söylediği en az dört kargo gemisine karşı harekete geçmelerini istedi.
Ukrayna, Pazartesi günü Türk büyükelçisini çağırarak, S-300’lerin yüklendiği Rus yük gemisi Sparta II’nin boğazlardan geçirip Ukrayna yakınlarındaki Rus limanı Novorossiysk’e gittiğini belirtip nota vermişti.
‘ZEYTİNYAĞI TAŞIYORUZ’
Sparta II adlı geminin Rusya Savunma Bakanlığı’nın “askeri ve özel amaçlı durumlar için” nakliyelerini yaptığı Moskova merkezli bir şirket olan Oboronlogistics LLC’e ait olduğu belirtildi. ABD’nin şirkete savaşın başladığı günden bu yana yaptırımlar uyguladığını vurguladı.
Oboronlogistics ise iddialara ‘zeytinyağı taşıyoruz’ diyerek yanıt verdi.
ABD merkezli Wall Street Journal gazetesi, bu iddiaların ortaya çıkmasının ardından Kiev’in Ankara üzerindeki baskıyı artırdığını yazdı.
‘SAVAŞ GEMİSİ OLARAK KABUL EDİLSİN’
Ukrayna, Türkiye’nin Rus askeri teçhizatını taşıyan ticari gemileri engellemesini isterken, malzemelerin Ukrayna’daki Rus kuvvetlerine götürüldüğünü öne sürdü. Kiev yönetimi, Sparta II’nin Montrö Boğazlar Sözleşmesi şartlarına göre bir savaş gemisi olarak kabul edilmesi ve yasaklanması gerektiğini savundu.
Türkiye, Montrö gereği savaşın başladığı günlerde boğazın savaş gemilerine kapatıldığını duyurmuştu.
Gazeteye konuşan bir Türk yetkili, uluslararası hukuka göre Türkiye’nin “savaşta olmadıkça veya geçiş yapan ülkenin düzenine ve güvenliğine zarar vermedikçe ticari gemilerin geçişini reddetme hakkına sahip olmadığını” söyledi. Yetkili, “Sözleşmeye göre, ticaret gemileri Boğazlarda herhangi bir bayrak altında, her türlü kargo ile ve hiçbir formalite olmaksızın tam geçiş ve seyrüsefer özgürlüğünden yararlanacaklardır” dedi.
RUSYA’DAN YANIT GELMEDİ
Rusya Savunma Bakanlığı, gemiler ve kargoları hakkında WSJ’nin sorularını yanıtsız bırakırken, Rusya Dışişleri Bakanlığı, konunun kendi yetki alanına girmediğini söyledi.
Denizcilik uzmanı ve Türk Boğazlarındaki faaliyetleri analiz eden bir danışmanlık firması olan Bosphorus Observer’ın başkanı Yörük Işık, “Günün sonunda Rusya’nın ticari gemilerde silah taşıması yasal” dedi. Işık, “Ancak, ‘siyasi irade’ varsa, Türkiye Rusya’ya bu tür hareketlerin kabul edilemez olduğunu söyleyebilir.” dedi.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı eski uluslararası güvenlik işleri genel müdürü Alper Coşkun, ticari gemileri yasaklamak için “Yasal olarak Türkiye’ye verilen bir yetki değil” ifadelerinde bulunurken, Rusya’nın ticari gemileri bu şekilde kullanması “Montrö Sözleşmesinin açık bir şekilde kötüye kullanılması ve bir yasal boşluktan yararlanmaktır” dedi.