Ankara Rus Mir ödeme sisteminin kullanımını genişleterek Batı yaptırımlarının yarattığı ödeme darboğazını aşmaya ve Rus turistleri çekmeye çalışıyor.
Türkiye, bu yıl turizm gelirini pandemi öncesi seviyelere çıkartarak Türk Lirası’ndaki değer kaybı ile derinleşen ekonomik krizi bir nebze frenlemeyi hedefliyordu. Ancak Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırıları nedeniyle bu planın sekteye uğraması riski bulunuyor.
Türkiye Rusya’ya sadece enerji konusunda değil, turizmde de bağımlı durumda. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2019 yılında 26,3 milyar dolar düzeyindeydi.
NATO üyesi Türkiye, Batı ülkelerinin Rusya’ya yönelik yaptırımlarına katılmadı. Enflasyonun son 20 yılın zirvesine ulaştığı Türkiye’de hükümet derinleşen ekonomik krizin ortasında hem Rusya hem de Ukrayna ile dengeli bir politika yürütmeye çalışıyor.
Türkiye açısından turizm gelirleri, cari açığı azaltmak için hayati önem taşıyor. Rusya’ya yönelik yaptırımlar ile ödeme sistemlerindeki ve uçuşlardaki kısıtlamalar nedeniyle Rus turist sayısında düşüş olacağı endişeleri artarken, Türk hükümeti Rus turistleri çekmek için Rus ödeme sistemi Mir’in Türkiye’de kullanımını yaygınlaştırmaya çalışıyor.
Ruslar Mir kart ile ödeme yapabilecek
ABD’li banka ve kredi kartları Mastercard ve Visa, Ukrayna işgali nedeniyle Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i cezalandırmayı amaçlayan ABD yaptırımlarının bir parçası olarak Rusya operasyonlarını askıya almıştı. Ancak Türkiye, Visa ve Mastercard’ın askıya alınmasını baypas ederek Rus turistlerin Türkiye’ye seyahat etmesini kolaylaştıracak bir formül buldu. Türkiye’deki Ruslar, banka hesaplarının Rusya’nın kendi ulusal ödeme sistemi Mir aracılığıyla erişebiliyor.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati Nebati, turizm sezonunun başlamasıyla Visa ve Mastercard engellemelerinden dolayı Rus turistlerin harcamalarında herhangi bir sıkıntı yaşamayacaklarını belirterek, “Mir ve TROY var. TROY’u yurt dışında kullanamıyorlar ama Mir kart çok iyi kullanılıyor ve katlamalı gidiyor. Mir kartta herhangi bir sorun yaşamayacaklar” açıklamasını yaptı.
Türkiye’deki işletmelerin Mir kart kullanım oranının yüzde 15’ler civarında olduğunu aktaran Nebati, bankaların bunu artırmak için çalışmalar yürüttüklerini söyledi.Ukrayna Merkez Bankası geçen ay yaptığı açıklamada Türkiye’nin dahil olduğu ülkelere Mir kart sistemi ile yapılan ödemeleri kabul etmemeleri çağrısı yapmıştı. Mir kart nedir?
Rusya, 2014 yılında Kırım’ın ilhakı nedeniyle bazı Rus bankalarına ve iş insanlarına yönelik Batı yaptırımlarının ABD merkezli Mastercard ve Visa ile yapılan işlemleri engelleyebileceği korkusuyla, Rusça’da “Dünya” veya “Barış” anlamına gelen kendi kartlı ödeme sistemi Mir’i oluşturdu. Mir daha sonra Rusların seyahat ettiği ve yaşadığı bazı yabancı ülkelerde de kullanılmaya başlandı.
Rusya Merkez Bankası internet sitesindeki bilgilere göre Mir kart, Rusya Federasyonu’nun yanı sıra Ermenistan, Kırgızistan, Kazakistan, Belarus, Vietnam, Türkiye ve Kıbrıs dahil olmak üzere 12 ülkede kabul ediliyor. 2021 yıl sonu itibarıyla kullanılan Mir kart sayısı 113,6 milyona ulaştı.
Türkiye’de Mir kart ile yapılan ödemeler şu anda İş Bankası, Ziraat Bankası ve VakıfBank tarafından kabul ediliyor. İş Bankası, iki ülke arasındaki ticari ilişkilere atıfla 2019 yılında Mir kartı kabul etmeye başlamıştı. Ziraat Bankası da birkaç ay sonra İş Bankası’nı takip etmişti.
Türkiye’deki Rusların halihazırda Mir kart ve nakit dışında ödeme yapmak için başka seçeneği bulunmuyor. Basında, Türk bankalarının, Batı’nın Moskova’ya yönelik yaptırımlarını ihlal etme korkusuyla Türkiye’ye yeni gelen Ruslar için banka hesabı açma konusunda temkinli olduklarına dair haberler çıktı. 24 Şubat’ta savaşın başlamasından bu yana binlerce Rus, güvenli bir sığınak olarak gördükleri Türkiye’ye geldi.
“Türkiye’nin kendini korumaya çalışması anlaşılabilir”
Türkiye’nin girişimlerinin Rusya’ya yönelik yaptırımları atlatmak olarak yorumlanabileceği konusunda uyarılar da yapılıyor.
Ekonomist Güldem Atabay, DW’ye verdiği demeçte, hem Rusya hem de Ukrayna ile Karadeniz’de komşu olan Türkiye’nin hem Rusya hem de Ukrayna ile siyasi ve ekonomik ilişkilerinin “girift” olduğuna dikkat çekti.
“Almanya nasıl enerji ambargosu koyamıyorsa Rusya’ya, Türkiye’nin de kendini korumaya çalışması anlaşılabilir” şeklinde konuşan Atabay öte yandan Halkbank’a karşı ABD’nin İran yaptırımlarını delme suçlamasıyla açılan davayı hatırlatarak dikkatli olunması gerektiğinin altını çizdi.
Atabay “Rusya’dan enerjiyi alıp Batı’ya satmak gibi çabalar olursa o zaman Türkiye haklı durumdan haksız duruma düşecektir. O açıdan bu tür girişimlerin potansiyelinin yüksek olduğu bir ülke olduğumuz düşünülürse, petrol ürünlerinin alınıp burada işlenmesi gibi şeyler duymaya başlarsak, Rusya’nın Batı ambargosunu delme aracı haline gelirse, o sıkıntı olabilir” ifadelerini kullandı.
Londra merkezli BlueBay Asset Management stratejisti Timothy Ash, Türkiye’nin Rusya’ya yönelik yaptırımlarla ilgili yaklaşımında dikkatli olması gerektiğini belirtti.Ash, Twitter’dan yaptığı paylaşımda, “Nebati, Rus turistlerin Türkiye’yi ziyaret ederken ödeme sorunu yaşamayacaklarını söylüyor – burada aktif olarak savaştan (Ukraynalıların sefaleti ve Rus savaş suçları) ve yaptırımlardan yararlanmaya çalışmak suçlamalarıyla karşılaşmak konusunda arada ince bir çizgi var” ifadelerini kullandı.
Türkiye turizm hedeflerine ulaşabilir mi?
Türk hükümeti, pandemi öncesi seviyelere geri dönerek Covid-19 salgını sonrası bir toparlanma umuyordu. Bakan Nebati, “Turizmde 45 milyon turist, 35 milyar dolar gelir hedefimizi geçeceğimize inanıyorum” şeklinde konuştu.
Rusya’da bu yıl beklenen yüzde 10 ekonomik daralma ile birlikte Türkiye’nin turizm hedefleri gerçekleşmesi konusunda şüpheli olduğunu belirten ekonomist Atabay sözlerini şöyle sürdürdü: “Ben o seviyeye ulaşabileceğimizi düşünmüyorum. Sadece Mir sistemi ile ticaret yapabilmenin ötesinde Rusya’da bu sene yüzde 10’dan fazla daralma beklentisi var. Paraları değer kaybetmiş durumda, enflasyon çıkmış durumda. Dolayısıyla Rus turistlerin, Rus halkının alım gücü düşmüş durumda. Bir kısım Rus vatandaşı da tatil yapmaktan vazgeçecek. Ödeme sorunu da buna eklenecek. Bir yandan gelecekler ödemeler nasıl yapılacak. Karşılıklı bu konuda sistemler kurulacak, bana çok gerçekçi gözükmedi.” Geçen yıl Türkiye’ye gelen toplam turist sayısının yüzde 19’unu Ruslar oluştururken, onu yüzde 12,5 ile Almanya ve yüzde 8,3 ile Ukrayna izledi. 2019 yılında yaklaşık 51,7 milyon yabancı turist Türkiye’yi ziyaret etti ve turizm geliri tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 34,5 milyar dolara ulaştı. 2019 yılında Türkiye’yi ziyaret eden Rus turist sayısı 7 milyonu aşmıştı. Turizm Bakanlığı verilerine göre, geçen yıl Türkiye’yi yaklaşık 4,5 milyon Rus ve 2 milyon Ukraynalı turist ziyaret etti.
