Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi’nin oluşturduğu Libya Veri Toplama Misyonu’nun 2016’dan bu yana yaşanan insan hakları ihlâllerini araştırdığı raporu yayımlandı. Raporda, Libya’daki iç savaşta Suriyeli çocuk savaşçıların da kullanıldığı ve Türkiye’nin bu “çocuk savaşçıların Libya’ya götürülüp savaştırılmasında” rol oynadığına dair ifadeler yer alıyor. BBC Türkçe’ye raporla ilgili değerlendirmede bulunan Türk diplomatik kaynaklar ise iddiaları reddetti.
Bu hafta yayımlanan ve BM İnsan Hakları Konseyi’ne sunulan raporda, Libya’daki iç savaşta çocuk savaşçıların da kullanıldığı ve Türkiye’nin “bu çocuk savaşçıların Libya’ya götürülüp savaştırılmasında rol oynadığına” dair ifadeler yer alıyor:
“2019 sonlarından itibaren elde edilen kanıtlara göre Türkiye, görünüşlerinden açıkça anlaşılacak şekilde 15-18 yaş arasındaki Suriyeli çocukların silah altına alınması ve Ulusal Mutabakat Hükümeti için para karşılığında Libya Ulusal Ordusu’na karşı savaşmasına aracı oldu.
“Bu çocuk savaşçılar muharip olarak veya güvenlik kuvveti gibi destekleyici görevlerde farklı alanlarda kullanıldı. İtaat etmemeleri halinde çoğu hapse atıldı, bir kısmı da yaralandı.”
‘Hem Libya hem Türkiye, yükümlülüklerini ihlal etti’
Raporda, bu uygulamanın bazı uluslararası anlaşmalara aykırı olduğu da belirtiliyor:
“Libya’nın, çatışma alanlarında, devlet ordusunda olacak veya olmayacak şekilde çocukların savaştırılması ya da doğrudan katılımını yasaklayan Çocukların Hakları ve Refahı için Afrika Sözleşmesi’ne uymadığına inanmak için gerçekçi sebepler var.
“Libya’nın çocukların silahlı çatışmaya girmemesi yönünde imzalanan Çocuk Hakları Sözleşmesi Tercihli Protokolü kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmediğine inanmak için de geçerli sebepler var. Bu protokol, devletlerin kendi sorumluluğu altında olan ve savaşlarda kullanılan çocukların geri gönderilmesi ve savaştırılmaması için her türlü önlemi alması zorunluluğunu getiriyor.
“Bunun da ötesinde hem Libya hem Türkiye, Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin ilgili protokolünde belirlenen “çocukların çatışmalarda kullanılmasını ve silah altına alınmasını engelleme” yükümlülüklerini ihlal etti.
“Misyonumuz, çocukların silah altına alındığı ve çatışmalara doğrudan katıldığı yönünde daha fazla suçlamayla da karşılaştı ancak bunların incelenmesi için daha fazla zamana ihtiyaç duyulmaktadır.”
Dışişleri Bakanlığı kaynakları: Tamamen asılsız iddialar
BBC Türkçe‘ye raporla ilgili değerlendirmede bulunan Türk diplomatik kaynaklar ise iddiaları reddetti:
“Bunlar tamamen asılsız, hiçbir somut dayanağı olmayan iddialardır. Bu tür dayanaksız iddiaların raporda nasıl yer aldığını esasen sorgulamak gerekir. Oysa, Veri Toplama Misyonu’nun Libya sathında araştırması gereken ve beklenen onlarca işlenmiş somut savaş suçu, toplu mezarlar ve insan hakları ihlalleri vardır. Misyonun çalışmalarının ve raporun asıl bunlara ne kadar odaklandığına bakmakta fayda bulunmaktadır.”
2020’de oluşturulan misyonun üyeleri, incelemelerinin sonunda Ağustos ayında Trablus’a giderek üst düzey Libyalı görevlilerle görüştü. Bu hafta da rapora son şeklini verdi.
Türkiye, Kasım 2019’da henüz iç savaş sürerken, yakın ilişki içinde olduğu Trablus’taki Ulusal Mutabakat Hükümeti’yle (UMH) savunma anlaşması imzalamış ve Türk askerleri “eğitim ve danışmanlık görevleri için” Libya’ya gitmişti.
UMH, kendisine karşı savaşan ve Trablus’u kuşatan, Libya’nın doğu ve güneyinde büyük bir kesime hakim olan General Halife Hafter’in Libya Ulusal Ordusu’na karşı savaşıyordu.
