Tam bir yıl önce 30 Haziran’da Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi göreve başlamıştı. Bugün, muhalefet Mursi’nin istifa etmesi ve erken seçimlere gidilmesi talebi ile yığınsal protesto gösterileri düzenliyor. Ülkede gerginlik had safhada. Vatandaşlar evlerine gıda maddeleri ve diğer temel ihtiyaçları depoluyorlar. Din yetkilileri iç savaş uyarısında bulundular. Çeşitli kentlere asker konuşlandırıldı. Genel Kurmay Başkanı Abdel Fattah al-Sisi, ülkenin “kontrol edilemez bir çatışma ortamına” sürüklenmesine izin vermeyecekleri uyarısında bulundu. Cuma günü Kahire ve İskenderiye’de hem Mursi taraftarları, hem de muhalefet bugünün provası sayılabilecek gösteriler düzenlediler. İskenderiye’de en az bir kişi hayatını kaybetti, çok sayıda insan yaralandı. Ülkede istikrarsızlık hızla tırmanıyor. Ekonomik durum çok kötü. İnsanlar akaryakıt temin etmekte zorlanıyor, uzun kuyruklarda beklemek zorunda kalıyorlar. Bugün Mısır halkı ve tüm dünya nefesini tutarak gelişmeleri izleyecek. Mısır, tehlikeli bir kavşakta. Ortadoğu’nun bu önemli ülkesinin kaosa sürüklenmesi kimsenin yararına olmaz.
Mısır’da muhalefet Cumhurbaşkanı Mursi’nin istifa etmesi gerektiğine inanıyor. Mursi ve taraftarları ise yasal Cumhurbaşkanı olarak görev süresinin sonuna kadar ülkeyi yönetme hakkı olduğunu vurguluyor. Başkanlık sistemlerinin katı olduğunu, 5 yıl için seçilen başkanı görevden almanın neredeyse imkansız olduğunu, parlamenter sistemde benzeri krizlerin güvensizlik oyu ile aşılabildiğini yazmıştım. Mısır şimdi başkanlık sisteminin katı olmasının bedelini ödüyor. Tamarrud (İsyan) isimli muhalif hareket, Cumhurbaşkanını görevden alarak erken seçimlere gidilmesini sağlamak için imza kampanyası yöntemine başvurdu. Hareket 22 milyon civarında imza topladığını açıkladı. Muhalefet, toplanan imzaların Cumhurbaşkanının istifası için yeterli olduğunu savunuyor. Tamarrud Hareketi’nin sözcüsü Mahmud Badr, “Bu, Müslüman Kardeşler’in devlet başkanına güvensizlik oyudur” dedi. Tabii, başkanlık sisteminde böyle bir mekanizma yok. Mursi taraftarları, muhalefetin görüşlerini reddediyor. Mursi’nin seçimle işbaşına geldiğini, meşruiyetini vurguluyorlar. Muhalefeti darbe peşinde olmakla suçluyorlar. Kısacası ülkeye sağırlar diyaloğu hakim. Muhalefet işte bu temelde bugün insanları büyük çaplı gösteriler yapmaya davet etti. Gösteriler muhalefetin beklediği gibi milyonları sokaklara dökecek mi? Bugün bir dönüm noktası olacak mı? Bilmiyoruz. Mursi taraftarları karşı gösterilerle cevap verecek mi? İki grup arasında kanlı olaylar yaşanacak mı? Ordu duruma müdahale edecek mi? Bu soruların cevaplarını bu akşam alacağız.
Umudumuz gösterilerin barışçı olması, ordunun siyasete karışmaması ve siyasi sorunlara siyasi yöntemlerle çözüm bulunmasıdır. Kilitlenen siyasetin önünü açmak gerek. Şiddet hiç kimseye yarar getirmez, ülkedeki kutuplaşmayı daha da artırır. Bugünkü protesto gösterilerinin ülkedeki siyasi açmazı çözümleyeceğini sanmıyorum. Büyük çaplı gösteriler ve bazı ölüm olayları olabilir. Mursi iktidarda kalmaya devam eder ve büyük olasılıkla güçler dengesinde fazla bir değişiklik olmaz. Hem iktidar, hem de muhalefet siyasi uzlaşma yollarını bulmayı öğrenmeli. Siyasetin görevi budur. Ordunun siyasete müdahalesine izin verilmemeli.
Bugün için planlanan gösteriler öncesinde halka hitaben konuşma yapan Muhammed Mursi,devlet kurumlarında acil ve radikal reformlar yapma sözü verdi. "Bazı konularda doğru, bazılarında da yanlış yaptım" dedi. Kriz konusunda “Mısır’ın düşmanlarını” suçladı. İstifa etmeyeceğini söyledi. Sonuçta bu konuşma ülkedeki gerginliği gidermeye ve diyalog yolunu açmaya yetmedi. Tam tersine gerginlik tırmanmaya devam etti. Cuma günkü olaylar bu konuşmadan sonra yaşandı. Mübarek rejiminin devrilmesinden sonra Mısır’da kurulan sistem bugün en zor sınavını verecek.
Sokaktaki vatandaşın esas sorunu ekonomik ve sosyal sorunlar. İnsanlar geçim derdinde. Mursi’nin bir yıllık iktidarı döneminde ekonomik iyileşme yaşanmadı. “100 günde durumu düzelteceğim” demişti. Durum daha kötü oldu. Döviz rezervleri Mübarek dönemine göre yarı yarıya azaldı. Mısır para birimi geçen yıl ABD doları karşısında yüzde 10 oranında değer kaybetti. Suç oranı arttı. Bu nedenlerle halkın bir kesimi hayal kırıklığı içinde. Muhalefet bu hayal kırıklığından yararlanmaya çalışıyor. Mursi’ye halk desteğinde önemli düşüş olduğu bir gerçek. Anketler bunu gösteriyor. Ama ona desteğini sürdüren Müslüman Kardeşler taraftarı, sempatizanı milyonlar da var. Oluşan kutuplaşma çok tehlikeli.
Mısır halkının bugün gerekli olgunluğu göstererek şiddet olaylarına teslim olmaması gerek. Kutuplaşmanın diyalog yolu ile giderilmesi, sorunlara uzlaşmaya dayalı çözümler üretilmesi aklın ve mantığın gereği. Dayatmacı yaklaşımlarla durum daha da kötüleşebilir.