KUZEY Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki yeni hükümet yetkilileri, yurt dışındaki Kıbrıslı Türklerin geriye dönüşünü teşvik edecek projeler yaratılacağını açıklamıştı. Dışişleri Bakanı Kudret Özersay özellikle Büyük Britanya’da bulunan Kıbrıslı Türkleri de kapsayacak yeni bir proje fikrinin hazırlığını yaptıklarını ve Haziran ayında bunu açıklayacaklarını belirtmişti. Biz de Londra Gazete bu konuyla ilgili Londra’da yaşayan Kıbrıslı Türklerle röportajlar yapmıştık. Bu hafta ise Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan Kıbrıslı Türklere bu proje hakkında düşüncelerini sorduk. Birbirinden ilginç yorum ve cevaplar aldığımız röportajımızın, böyle bir proje girişimi olumlu olarak yorumlandı fakat bu projenin gerçekleşmesi için kuzey Kıbrıs’ta sistemin iyileştirilmesi gerektiği vurgulandı.
Arda Çilekler (Öğrenci)
Kıbrıs’ta doğup büyüyen bir genç olarak yeni hükümetimizin yurt dışındaki Kıbrıslı Türklerin tekrar adaya dönmesine yönelik politikasını çok anlamlı bulmakla birlikte yöntemsel olarak yanlış olduğu kanaatindeyim. Tıpkı daha önceki açıklamalara bir yenisi eklenmiş gibi, halbuki bu proje altı doldurulduktan sonra açıklanmış olsaydı daha etkili olacaktı. Kurulu bir düzeni bozup yeni bir düzen kurmanın ne anlama geldiğini en iyi bilenler yurtdışında yaşayan yurttaşlarımızdır. Barınma, iş imkanları nasıl sağlanacak, yaşam kaliteleri nasıl etkilenecek? Bunları koordine etmeden açıklama yapmak çok kolay geliyor. Ülkemiz yıllardır siyasi istikrarsızlıklarla boğuşuyor, vesayetin üstü örtülmeye çalışılsa da bazen o kadar acı bir şekilde kendini gösteriyor ki Kıbrıs’ta yaşayan bizlerin bile artık bitti deyip yıldığımız çoktur. Hükümetimiz bu konuyu diğer tüm konularla eş güdüm halinde ciddiyetle ele almalıdır.
Osman Cantaş (Çiftçi)
Öncelikle böylesi bir projenin içeriği yurt dışındaki Kıbrıslı Türklerin adaya geri dönme ihtimalini belirleyecektir. Kuzey Kıbrıs’taki halkımız ve yurtdışındaki Kıbrıslı Türklerin böyle bir projeden nasıl faydalanacağı çok önemli. Yurtdışındaki Kıbrıslı Türklerin geri dönmesi için hükümetin onlara bir sosyal güvence sağlamalı, burada istihdam veya mali bir düzen yok bu nedenden dolayı yurt dışındaki Kıbrıslı Türkler ancak Kıbrıs’ta bir anlaşma olursa eğer adaya geri döner çünkü bu insanlar Avrupa standartlarını alıştı ve aynı şekilde böyle bir beklentileri olacaktır. Böyle bir proje fikir muhtemelen Recep Tayip Erdoğan’nın nüfusunuzu Güney ile eşitleyin önerisi ile gelmiştir, fakat bir proje fikri aceleye gelmiştir ve gerçek dışıdır. Kuzey Kıbrıs yurtdışındaki Kıbrıslı Türklerin gelmesine hazır değil çünkü bu insanlara maddi ve manevi bir güvence sunamayacak. Mevcut koşullarda yurtdışındaki Kıbrıslı Türkler geri dönemeye de yakın bakmayacak çünkü belirli bir düzenleri ve yatırımları var ve risk alıp her şeyi kaybetme olasılıkları var burada. Bizler düşe kalka devam ediyoruz lakin bu insanlar burada yıkılırsa toparlanmakta zorlanacaktır.
Serdar Kavaz (Müzisyen)
İngiltere’de dünyaya gelmiş bir Kıbrıslı Türk olarak, İngiltere’deki Türklerin adaya geri dönmeleri konusunda çelişkilerim var. İngiltere’deki Kıbrıs Türklerin geri dönüş sebebi önemli; mesela emeklilik hayatı yaşamak için adaya dönmeleri daha sağlıklı olur. Genç ve çalışan bir insanın İngiltere’den Kıbrıs’a dönüş yapması pek gerçekçi gelmiyor. İngiltere’deki kültüre ve yapıya alışmış bir insanın, Kıbrıs’a geri dönüş yapması mantıklı değil. İngiltere’deki Kıbrıslı Türklerin adaya dönüş yapabilmesi için buradaki hükümetin onlara güzel bir olanak sağlayarak gerçekleşebilir aksi halde yurt dışındakilerin geri dönüş yapmaları için sebep yok. Ayrıca yurt dışındaki Kıbrıslı Türklerin geri dönmesi ile çelişkiler ve farklılıklar yaşanacaktır ve doğal olarak bir problem halini alacaktır. Lakin bütün olay aslında buradaki hükümetin İngiltere’deki Kıbrıslı Türklere güzel bir imkan sağlamasıyla gerçekleşebilir.
Prof. Dr. Ahmet Sözen (Öğretim Görevlisi)
Bir şekilde bir zamanlar Kıbrıs’ı bırakıp daha iyi bir yaşam için ülkeyi terk edenler insanlardan bahsediyoruz, bu insanlar diledikleri şeyi Kıbrıs’ta bulamamışlar ve daha iyisini bulmak için başka ülkelere gitmiştir. Çoğu Kıbrıs’tan İngiltere’ye gidiyorsa eğer demek ki daha fazla fırsatı olan bir yer İngiltere’dir. Kuzey Kıbrıs ne bakımdan İngiltere’den daha avantajlı ki insanlar bu insanlar hareket yönünü terse çeksin, eğer bir proje ile KKTC hükümeti İngiltere’deki yaşayanları cesaretlendirip motive edecek ve böylece Kıbrıs’a doğru hareketlenmelerini sağlayacaksa, çok ciddi ve özendirici teşvik tedbirleri icaz etmesi lazım ve bu ne kadar mümkün tartışılır. Aslında baktığınız zaman en özendirici teşvik kuzey Kıbrıs’ın yaşam kalitesini yükselmeleri gerekir. Öncelikle bürokratik sıkıntıları ortadan kaldırmanız veya azaltmanız lazım. İnsanların iş yaparken bir daireden ötekine koşturmamaları lazım, çok daha otomasyon ve elektronik ortamda bazı şeyleri çözmeniz lazım. Ayrıca Kuzey Kıbrıs’ın çok ciddi bir çevre sorunu var, temizlik sorunu var, bütün bunları çözebilecek misiniz? Sağlık konusunda hastanelerimiz beli bir standartta getirebilecek misiniz ki insanlar gönül rahatlığıyla özellikle de beli bir yaşın üstünde olanlar veya hastalıkları olan insanlar burada o hizmetleri bulabilecek mi? Şimdi eğer bütün bunları siz sunamazsanız Avrupa standartlarında olan İngiltere’deki insanlar niye gelip Kuzey Kıbrıs’ta yaşasın? En büyük teşvik Kuzey Kıbrıs’taki koşulları iyileştirmektir.
Aşkım Özlen (Serbest Meslek)
Kıbrıs’ta doğup büyüdüm fakat 16 yaşında İngiltere’ye gitmiştim ve hayatımın uzun yılları orada geçmişti, bu neden dolayı geri dönme projesinin etkili olacağını düşünmüyorum. Kıbrıs’ta hayat kurmak gerçekten zor ben defalarca denedim ve hala denemekteyim fakat adada bir çözüm sağlanmadıkça Kıbrıs Türkleri yok olmaya mahkumdur. 50 kişilik meclis için seçimler yapılıyor ama o seçimlere her defasında şaibe karıştırılıyor. Anavatan dediğim Kıbrıs’ın da anası var olduğundan hep. İngiltere’deki yaşam standartları Kuzey Kıbrıs’ta uygulanırsa insanların geri dönme ihtimalleri daha yüksek olacaktır aksi takdirde mali ödemelere halka zamanında yapılmazsa ve sosyal yaşam garantisi verilmezse bu projenin gerçekleşmesi mümkün olmayacak. Bunların gerçekleşmesi için önce devletin, devlet gibi fonksiyon etmesi gerekir. Kendi memleketimizde söz sahibi olduğumuz ve kendi ayaklarımızın üzerinde durduğumuz zamana kadar yurt dışındaki Kıbrıslı Türkler adaya ger dönmeyi düşünmeyecektir ve bu proje geçmişteki diğer söylemler gibi havada kalacaktır.
Prof. Dr. Necdet Osam (DAÜ Rektörü)
Kıbrıslı Türk gençlerin Doğu Akdeniz’de yükseköğrenime gelmeleri için biz elimizden geleni yaptık yapmaya da hazırız. Bu arada onların Doğu Akdeniz’de öğrenim görmelerini cazip hale getiren birçok neden vardır. Bunlardan bazılarına değinecek olursak, bir kere anayurtlarını tanımak, köklerini yeşertmek esas vatanlarına duygu yüküyle yaklaşabilmek nedenlerin psiko-sosyal boyutudur. Akademik olarak da 11 farklı fakültede, programları tam akredite olmuş, Times Higher Education’da yer almış, hocaların her zaman kapılarının açık olduğu, Rektör’e kadar erişilebilen ve belki de birçok İngiliz üniversitesinde dahi bulunması güç olan 106 farklı ülkeden gelen bir kültür mozaiği içinde eğitim görmek yanında 360 gün güneşi olan, birçok spor ve deniz sporları bağlamında imkan sağlayan bir dünya üniversitesinde hayata adım atmak paha biçilemeyen bir fırsattır. Bu arada belirtelim bugün yaz okullarımız devam etmekte ve her yıl dünyanın çok farklı yerlerinden binlerce öğrenci gelip hem profesyonel bilgi almakta hem de yazın tadını çıkarmaktadır. İngiltere’den gençlerimizin de bu programlara katılmalarını bekliyoruz.
Mustafa Alkan (Medya Mensubu)
Yurtdışında yaşayan Kıbrıslı Türklerin adaya dönüşlerini her zaman savundum. Hatta ülkemizin ileri gitmesinde çok önemli bir adım olarak görüyorum. Yurtdışında yaşayan yurttaşlarımızın adaya dönüşü için birçok çalışmalar yapılabilir. Örneğin gümrükler kaldırılabilir, askerlikten muaf tutulabilir hatta geri dönecek olanlara bazı maddi yardımlar da söz konusu olabilir. Tabii ki burada en önemli konu bürokrasidir. Dönecek olan yurttaşlarımızın bürokrasi engeline takılmadan ve tekbir merkezden işlerini halletmelerinin önü açılmalıdır. Vatanına dönen her bir yurttaşımız ülkemiz için bir kazançtır. Bu dönüşleri sağlamak da hükümetlerin görevidir.
Aslı Murat (Avukat)
Kuzey Kıbrıs’ta hala göçün yaşandığı bir dönemde, hali hazırda diasporada olan Kıbrıslıların hangi koşullarda adaya dönecekleri büyük bir soru işaretidir. Öncelikle Kıbrıs sorunundaki karmaşa, durumu daha da kötü bir boyuta götürmektedir. Göçün başlıca nedenlerinden birinin; siyasi ve ekonomik belirsizlik olduğu varsayıldığında, geri dönüşün çok yakın olduğunu söylemek mümkün değil. Özellikle askerlik, başlı başına bir problem olarak ortada duruyor ve bu sebeple memleketine gelemeyen insanlar var. Her ne kadar milliyetçi ve aslında barışın 1974 yılında gerçekleştiğini söyleyen bir kesimde yer alsalar da, yurtdışında yerleşik bulunan kesimlerin KKTC’nin şu an içinde bulunduğu bataklıktan, herhangi bir çözüm olmadan çıkacağına inandığını sanmıyorum. Çünkü elimizdeki tüm veriler, ekonomik ve askeri bağımlılık devam ettiği sürece, Kıbrıslı Türklerin kendilerini gerçek anlamda yönetmelerinin pek mümkün olmadığını söyler. BM parametrelerini içeren bir çözümün gerçekleşmemesi, Kıbrıslı Türklerin ada üzerindeki iradesinin gün geçtikçe erimesine neden olmaktadır. Hal böyle iken, ters göçü sağlamanın en temel formülünün adaya barış ve çözüm getirilmesi olduğuna inanıyorum. Buna ek olarak devletin bağımlı ve hantal yapısı, özlük haklarında yapılan budamalar ve özel sektörde yaşanan haksızlıklar, yurtdışında sorunsuz bir şekilde iş hayatını kurmuş ve devam etmekte olan bir gencin adaya dönmesine engeldir. Gereken koşullar sağlanırsa, dönecek insan sayısının az olacağını düşünmüyorum. Ama esas hedefin, Kıbrıs’ın kuzeyine davetten öteye geçip, tüm Kıbrıs’ı yurt yapmaya dönük olması gerektiğine inanıyorum.”
Nilgün Erbulak (İlkokul Öğretmeni)
Bu projenin başlangıcı; Türkiye yetkililerinin, Kıbrıs’ın doğal kaynaklarının adanın her iki tarafına da nüfusla doğru orantılı paylaştırılması gerektiğiyle ilgili bir tez ortaya koymalarından sonra olmuştur. KKTC yetkililerinin; Türkiye yetkililerince yapılan bu söylemden etkilenerek böyle bir projeyi başlatmış olduklarını düşünmekteyim. Bu projenin gerçekleşmesi durumunda, ekonomik yönden; adanın kuzeyinde demografik yapı bozulmayacak şekilde pek çok kazanım elde edilecektir. İngiltere’den buraya taşınan kesim; gerek konut alıp burada yaşamaya başlayarak, gerek yatırım yapıp bir iş kurarak, v.b. Sebeplerden hem adanın kuzeyine para akışı sağlayacaklar, hem de yeni iş imkanı yaratıp istihdam yapabilecekler. Bunlar yanında bu proje, sosyolojik ve psikolojik açıdan; gerek memleket gerekse aile ve dost özlemi çeken kişilerin, özlemlerinin ve sosyal-duygusal sıkıntılarının sona ermesine neden olacaktır.
Derya Serdarlı (Öğretim Görevlisi)
İngiltere’den Kıbrıs’a göç eden birisi olarak, Kuzey Kıbrıs’ta yaşamının birçok avantajı ile birlikte dezavantajı da bulunmakta. Kıbrıs’ın küçük bir yer olmasına rağmen hükümet yetkilileri toplu taşımacılığı daha fazla geliştirmek için gereken çalışmaları yapmadı, bu nedenden dolayı araba kullanmak zor ve İngiltere’de yaşayan çoğu insanlar toplu taşımalıkla her yere ulaşmaya alışkın. Londra’da bir sistem ve düzen var ve insanlara buna alışkın oysa Kuzey Kıbrıs’ta durum daha farklı. Hukuk sistemin geçerliği durumdan duruma değişiyor mesela. Öte yandan Kıbrıs’ta sosyalleşmek ve insanlarla tanışıp bir çevre oluşturmak çok kolay. Londra’dan buraya gelecek olanlar burada şanslı çünkü İngilizce konuşabildikleri için kolayca iş bulma ihtimalleri daha yüksek. Böyle bir proje olumlu sonuçlara neden olabilir yeter ki insanlara şans verilsin.
Çisem Gürbıyık (Anestezi Uzmanı)
Böylesi bir proje düşünce düşüncesi yurt dışındaki Kıbrıs Türkler için sevindirici olabilir ve aynı zamanda hayalperest gelebilir. Bunun nedeni ise bu insanların çoğu özellikle yaz dönemi Kuzey Kıbrıs’a geliyor ve görüyorlar ki burada ciddi eksiklikler ve imkansızlıklar mevcut. Yaşam burada zor, üniversite mezunu ve işsiz birçok gencimiz var veya mezun oldukları alanda istihdam yaratılamıyor. KKTC yetkililer öncelikle burada yaşayan insanlarımız için yaşanacak bir hal içine gelişmesi için ciddi projeler üretmeli. Yapılması gereken reformlar var, belediyelerimizin çoğu battı ve batmak üzere. Sağlık sektöründe ise yetersizlik mevcut ve Avrupa standartlarında hizmet sunmak önceliğimiz olmalı. Yurt dışındaki Kıbrıs Türkler memleket hasreti çekiyor belki lakin Avrupa standartlarını bırakıp alışkın olmadıkları bir düzene adapte olmaları zor olacak.
Erdem Özçakır (İşadamı)
Yurtdışındaki Kıbrıs Türklerin adaya geri dönmeye veya yatırım yapmaya teşvik edecek böylesi bir projenin iyi bir şekilde organize edilmesiyle birlikte başarılı neticelere sonuç verebilir. Oradaki iş adamlarının KKTC’ye yatırım yapmaları için kolaylıklar sağlanmalı ve eğer bir uyumsuzluk varsa, bunlar incelenip bir uyum ortamı yaratılmalı. KKTC özellikle turizm ve eğitim açısından hızlıca büyümeye başladı ve yurtdışındaki Kıbrıslı Türk iş insanların bu sektörlerde yatırım yapabilmeli. Genel olarak servis sektöründe KKTC başarılara imza atmaya devam ediyor. Eğitim açısından ise küçümsenmeyecek bir öğrenci sayısına sahibiz. Olası bir anlaşmada Güzelyurt ve Lefke’nin Kıbrıs Rum kesimine verilme ihtimalline rağmen bu bölgelerde ciddi bir kalkınma söz konusu. Özellikle Lefke Avrupa Üniversitesinde geçen yıl öğrenci sayısı 5,000 iken bu yıl ise 10,000 ve bizim için önemli ve olumlu bir gelişme. Bu sektörlerde iş insanların yatırım yapması KKTC için faydalı olacaktır. Ayrıca yurtdışındaki Kıbrıs Türk gençlerinde buradaki okullarda okumaları için teşvik edecek çalışmalar yapılabilir.
