Soğuk Savaş döneminde NATO’nun rakibi Varşova Paktı idi. Sovyetler Birliği ve müttefiklerinden oluşuyordu. Soğuk Savaş’ın sona ermesi ile Varşova Paktı dağıldı. NATO ise varlığını sürdürdü ve genişledi. En son Karadağ NATO’ya kabul edildi. NATO’ya katılan ülkeler arasında eskiden Varşova Paktı içinde yer alan ülkeler var. Polonya bunlardan biri. Şimdi NATO zirve toplantısı 8-9 Temmuz’da Polonya’nın başkenti Varşova’da gerçekleşecek. Buradaki sembolizm gözden kaçamaz. Eski rakibine ismini veren şehirde zirve toplantısı yapmanın sembolizminin ötesinde NATO zirvesi çok kritik bir dönemde gerçekleşiyor ve önemli kararlar alması bekleniyor. Rusya ile yaşanmakta olan gerginlik ve bu çerçevede olası bir Rus saldırısına karşı savunmanın güçlendirilmesi, caydırıcılığın artırılması zirve toplantısının en önemli gündem maddesini oluşturacak. 8-9 Temmuz’da yapılacak NATO’nun Varşova zirvesi Batı ittifakının kararlılığı ve birliği açısından önemli bir sınav olacak.
Rusya’nın “yakın çevrede” izlediği politikalar Batı’da alarm zillerinin çalmasına neden oluyor. Kırım’ın ilhakı ve Ukrayna’nın doğusunda yaşananlar Rusya’ya komşu ülkeleri tedirgin ediyor ve NATO’nun kararlılığını sınıyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg “Varşova’daki NATO zirvesi güvenliğimiz açısından önemli bir döneme denk geliyor” diyerek kestirilmesi mümkün olmayan tehlikelerle, sınırları değiştirmek için kuvvet kullanmaktan çekinmeyen Rusya’nın dahil olduğu çetin görevlerle karşı karşıya bulunulduğunu vurguladı. NATO, bu çerçevede Rusya’ya yakın doğu bölgelerdeki askeri varlığını güçlendirecek. Polonya ve üç Baltık cumhuriyetine çok uluslu 4 tabur konuşlandırılacak. Her taburda iki binle dört bin arasında asker olacak. Taburları ABD, İngiltere, Almanya ve Kanada yönetecek. Stoltenberg, terörizm ve göçe yol açan Ortadoğu’daki durumun da tehlike kaynağı olduğunu belirtti. Tehdit algılamaları çerçevesinde NATO savunma harcamalarını artırmayı amaçlıyor. Stoltenberg, Avrupalı müttefiklerle Kanada’nın savunma harcamalarında yüzde 3 oranında reel artış beklediklerini söyledi.
NATO için en önemli rakip Rusya olduğuna göre Varşova zirvesi bu konuda neler yapılabileceğini masaya yatıracak. Polonya, Latviya, Litvanya ve Estonya’da konuşlandırılacak çokuluslu askeri birlikler Rusya için büyük bir engel teşkil etmez. Ancak burada amaç kararlılık göstermek, Moskova’ya mesaj vermek ve gerekirse başka önlemler de alınabileceğini göstermektir. Ukrayna’nın bağımsızlığı ve istikrarı NATO için önemli olmaya devam edecek. Aynı şekilde Rusya’nın baskısı altında olan Gürcistan ve Moldova ile dayanışma güçlendirilecek. Rusya’ya karşı bu önlemler alınırken Moskova ile diyalog yolu kapatılmayacak. Bilindiği gibi Rusya, NATO’nun aldığı askeri önlemlere kendi önlemleri ile cevap veriyor. Bu nedenle ilişkiler geriliyor. NATO’nun Varşova zirvesinde sonra toplanması beklenen Rusya-NATO Konseyi’nde tüm bu konular masaya yatırılacak.
Bu kritik dönemde İngiltere’nin AB’den ayrılma kararı NATO ittifakını nasıl etkileyecek? Varşova zirvesinde tartışılacak konulardan biri de Brexit’in Batı savunması açısından doğuracağı sonuçlardır. Bilindiği gibi Brexit kararını Rusya memnuniyetle karşıladı. İngiltere, AB içinde en büyük askeri güce sahip ülkedir. Herkesin beklentisi İngiliz ordusunun Batı ittifakı içinde katkılarını sürdürmeye devam edeceği yönündedir.
Rusya ile denizlerde de gerginlik yaşanıyor. Bu çerçevede Karadeniz ve Akdeniz ön plana çıkıyor. Kırım’ın Rusya tarafından ilhakı Karadeniz’de dengeleri değiştirdi. NATO üyesi Türkiye, Bulgaristan ve Romanya ile üye olmak isteyen Gürcistan Karadeniz’e kıyıdaş ülkeler. Bu ülkeler Rusya’nın Karadeniz’de artan gücünden kaygı duyuyorlar. Varşova zirvesinin Karadeniz’deki durumu değerlendirip politikalar oluşturması gerekiyor. Aynı şeyler Akdeniz için de geçerli.
Ortadoğu’daki gelişmeler, ittifakın nükleer stratejisi, ittifakın genişlemesi konusu, ortaklık politikasında reform yapılması da Varşova zirvesinin gündeminde olacak. Rusya’nın meydan okuması karşısında ittifakın birlik içinde olduğunu kanıtlaması son derece önemli. Bakalım Varşova zirvesi birlik ve kararlılık mesajı verebilecek mi? Bu önemli zirveyi ve sonuçlarını yakından izleyeceğiz.