ABD Başkanı Donald Trump uzun zamandan beri bir Ortadoğu barış planı vaad ediyor. Bu plana “yüzyılın planı” deniyor. Ona göre bu barış planı İsrail-Filistin anlaşmazlığına kalıcı çözüm getirecek. Planı hazırlama görevini damadı Jared Kushner’e verdi. Kushner Yahudi kökenlidir. İsrail Başbakanı Netanyahu’nun dostudur. Bu kişinin İsrail-Filistin anlaşmazlığına tarafsız yaklaşması mümkün mü? Trump’ın İsrail-Filistin anlaşmazlığına tarafsız yaklaşması mümkün mü? Değil. ABD elçiliğini Tel Aviv’den Kudüs’e taşıyan, Golan Tepeleri’nin İsrail’e ait olduğunu açıklayan kişi Trump değil mi? ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, İsrail’in Batı Şeria’daki Yahudi yerleşim yerlerinin uluslararası hukuka aykırı olmadığını iddia etti. Bu adamların tarafsız olmaları beklenebilir mi? Zaten kendilerinin de böyle bir iddiası yok. İsrail yanlısı olduklarını açıkça ortaya koyuyorlar. Trump’ın esas derdi, ABD’deki İsrail yanlısı Evanjelistlerin ve diğer grupların oylarını almak. Bu tartışmalı plan oyununun arkasında yatan hem kendisinin, hem de yakında seçimlere girecek dostu Netanyahu’nun seçim kazanmasıdır.
Trump, Perşembe günü yaptığı açıklamada planın Netanyahu ve rakibi Benny Gantz’ın Beyaz Saray ziyaretinden önce kamuoyuna duyurulacağını ifade etti. Yani planını taraflardan birine açıklayacak. “Filistinlilerle kısaca konuştuk. Tekrar konuşacağız” dedi. Planının önceleri Filistinlilerin hoşuna gitmeyeceğini, ama sonra “çok iyi bir plan” olduğunu göreceklerini söyledi. Trump’ın Netanyahu ve Gantz ile Salı günü Beyaz Saray’da görüşmesi bekleniyor. Trump planını “çok büyük bir plan”. “çalışacak bir plan”, “harika bir plan” olarak niteliyor. Planın mali yönü büyük miktarda para vaad ediyor. Batı Şeria’ya 10 yıl içerisinde toplam 25 milyar dolarlık bir yatırım öngördüğü belirtiliyor. 50 milyardan da söz ediliyor. Yani plan Filistinlileri satın almayı amaçlıyor. Bir tür “ahlaksız teklif”. Filistinliler “davalarının satın alınmaya çalışıldığının” farkındalar. Kendilerine vatanlarını satma karşılığında büyük miktarda para vaad ediliyor. Trump, para ile herşeyin satın alınabileceğine inananlardan. Filistinlilerin bunu kabul etmesi mümkün değil. İsrail’de seçimler üçüncü kez 2 Mart’ta yapılacak. Netanyahu, seçim vaadi olarak, iktidara gelmesi durumunda Batı Şeria’nn belirli bölgelerini ilhak edeceğini tekarlayıp duruyor. Yani Filistin devleti kurulması olanağını ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Trump buna karşı değil. Filistinlileri kendi topraklarında ırkçı Güney Afrika’daki siyahların konumuna, ya da ABD’deki kızılderililerin statüsüne sokmak istiyorlar. Trump’ın planı ile iki devletli çözümü tam olarak rafa kaldıracaklar.
Donald Trump’ın açıklayacağı Ortadoğu planı tamamen İsrail yanlısı olacak. Filistinliler tarafından kabul edilmeyecek. Uluslararası topluluk tarafından da desteklenmeyecek. Trump yanlısı az sayıda devlet dışında devletlerin çoğunluğu bu plana sıcak bakmayacak. Kısacası “ölü doğacak” bir plandan söz ediyoruz. Filistinliler Trump ve Netanyahu’yu kırmızı çizgiyi aşmamaları konusunda uyardılar. Filistin İdaresi’ni lağvedip bölgeyi yönetme görevini işgalci güce bırakabileceklerini ima ediyorlar. Filistin Yönetimi sözcüsü Nabil Ebu Rudeyna, “Eğer bir barış planı açıklanırsa, Filistin yönetim kademesi meşru haklarımızın korunması için bir dizi adım ilan edecek. İşgalci bir güç olan İsrail’den de üzerine düşen tüm sorumlulukları yerine getirmesi istenecek” dedi. Yani Filistinliler İsrail’den işgal gücü olma sorumluluklarını üstlenmesini isteyebilirler.
BBC Türkçe, “Trump Orta Doğu barış planını birkaç gün içerisinde açıklayacak” başlıklı haberinde “Açıklanacak barış planında İsrail işgali altında olan Batı Şeria topraklarına ne olacağı, bu topraklardaki Yahudi yerleşimlerinin statüsünün nasıl tanımlanacağı, Batı Şeria’nın ne kadarlık bir bölümünün İsrail kontrolünde bırakılmasının öngörüleceği, Filistinli mültecilerin anavatanlarına dönüp dönemeyeceği, Doğu Kudüs’ün olası bir iki devletli çözüm önerisinde Filistin’in başkenti olarak tanınıp tanınmayacağı sorularına yanıt verilmesi bekleniyor” diye yazdı. Bakalım plan bu sorulara cevap verecek mi ve nasıl cevaplar verecek? Cevap verilecekse İsrail yanlısı olacağına kuşku yok.
Trump ne açıklayacak diye heyecanlanmaya hiç gerek yok. Trump’ın planı Ortadoğu’ya kalıcı barış getiremez. Sorunları daha da büyütebilir. Adaletsizliği daha da artırabilir. İşgal altında yaşayan Filistinlilerin acılarını artırabilir. Netanyahu’yu memnun edeceğine kuşku yok. Trump’ın esas derdi ise 2020 seçimlerini kazanmak. Attığı tüm adımlar bu hedefe yönelik.