Yapay zeka konusunun önemi hızla anlaşılıyor. Dünyamızın ve insanlığın geleceğini büyük oranda yapay zeka belirleyecek. Yapay zeka devletlerin gücünün önemli bir öğesi olacak. Bu alanda ileri giden ülkeler dünyayı yönetecek. “Yapay zeka ve gelecek” başlıklı yazımda “Dünyamızın, insanlığın, savunmanın, uluslararası ilişkilerin, sağlığın, kısacası herşeyin geleceğini belirleyecek olan yapay zekâdır” demiştim. Google CEO’su Sundar Pichai, insanlığın üzerinde çalıştığı en önemli konulardan birinin yapay zekâ olduğunu, yapay zekânın insanların ateşi ve elektriği bulmalarından daha önemli olduğunu söylemişti. Henüz bu yolculuğun başlarındayız. Gelecekte ne olacağını öngörmemiz zor. Ancak insanlığın ve dünyamızın geleceğini belirlemede yapay zekanın giderek artan rol oynayacağı muhakkak. Bu alanda güçlü olanların dünyada sözünün daha fazla geçeceği de muhakkak. ABD, Çin, AB, Rusya gibi büyük güçler bu alanda yoğun çalışmalar yapıyorlar. Rusya ve Çin ile rekabet edebilmek için Pentagon’un bu konuda büyük paralar harcadığı sır değil. ABD halen yapay zeka alanında en güçlü ülke ama Çin arayı epey kapadı. Çin Devlet Konseyi, Temmuz 2017’de “Yeni Kuşak Yapay Zekâ Geliştirme Planı’nı” açıklamıştı. Çin, 2030’a kadar yapay zekâ geliştirmede dünya lideri olmayı hedefliyor. “Yapay Zekâ: Süpergüçler, Çin, Silikon Vadisi ve Yeni Dünya Düzeni” başlıklı kitabın yazarı, dünyanın önde gelen yapay zekâ uzmanlarından Kai-Fu Lee, Çin’in yapay zekâ alanında ABD’yi yakaladığını yazmıştı. Çin’in bu alanda hızla ilerlediğine kuşku yok.
Peki, bu konuda AB’de durum ne? AB konunun öneminin farkında ve diğer büyük güçlerin gerisinde kalmamak için yoğun çaba harcıyor. Ne var ki euobserver’in haberine göre bu alanda bir strateji oluşturma konusunda geç kalmış görünüyor. ABD ve Çin bu konuda AB’den daha ileride. Avrupa Komisyonu geçen Aralık ayında “Coordinated Plan on the Development and Use of Artificial Intelligence Made in Europe” başlıklı belgeyi açıklamıştı. Belge 2019 yılı ortalarına kadar tüm üye devletlerin yapay zeka stratejilerini oluşturup Komisyon’a sunmalarını öngörüyordu. Şimdi 2019 yılının ortalarındayız. Euobserver’in haberine göre sekiz ülke ulusal yapay zeka stratejilerinin oluşturmak için ek zaman talep ediyorlar. Hırvatistan, Macaristan, Kıbrıs ve İspanya stratejilerinin yıl sonuna doğru hazır olacağını belirtiyorlar. Hollanda Eylül veya Ekim’den, Avusturya sonbahardan, İrlanda yılın son çeyreğinden söz ediyor. Altı üye ülkenin ise stratejilerini ne zaman hazırlayacakları belli değil. AB, yapay zeka yardımı ile sosyal sorunları çözümleme ve ekonomiyi canlandırma konusunda iddialı açıklamalar yapmıştı. Belli ki bunların hayata geçirilmesi zaman alacak. Bu rekabette zaman kaybetmek çok akıllı bir iş değil.
AB, insan merkezli, etik, güvenli yapay zeka üretiminde dünyanın önde gelen bölgesi olmak istiyor. AB’nin iki büyük ülkesi Almanya ve Fransa yapay zeka stratejilerini geliştirdiler ve uyguluyorlar. AB’den ayrılmaya hazırlanan İngiltere de kendi stratejisini hazırlamıştı. Euobsevor’a göre bir diğer büyük üye olan İtalya’nın durumu ise belli değil. Yunanistan kendi stratejisini hazırlamanın ilk aşamalarında bulunuyor. Çok ülke ile birlikte çalışmanın zorluğu bu. ABD, Çin, Rusya gibi ülkeler karar alamada daha hızlı davranabiliyorlar. AB’nin kaybedecek fazla vakti yok. Süreçleri hızlandırması lazım.
AB şimdi yeni bir liderliğe sahip. Yeni Komisyon’un hiç vakit kaybetmeden bu alanda çalışma yapması gerekecek. Euobserver’in aktardığı gibi Avrupa Komisyonu yeni Başkanı Ursula von der Leyen, yapay zekaya yatırımın öncelikleri arasında olacağını belirtmişti. Bayan Leyen, yapay zeka ve verilerin yenilenmenin öğeleri olduğunu, sağlıktan tarıma, güvenlikten üretime kadar sosyal meydan okumaların çözümünde yardımcı olacağını vurgulamıştı. Yapay zekanın özellikle sağlık alanında önemli başarılara imza atması umut ediliyor. Yapay zekanın risklerinden, tehlikelerinden söz edenler de var. Bu konular yoğun olarak tartışılıyor. Yapay zeka yaşamımızı değiştirecek. Buna hazırlıklı olmamız lazım. Geleceğin nasıl olacağını makineler değil biz belirleyeceğiz. Bu nedenle herşeyi iyi düşünüp taşınarak yapmamız lazım. ABD ve Çin’den farklı olarak AB insan merkezli, etik ve güvenli yapay zeka hedefleri ile insanlığa büyük katkılarda bulunabilir.
Bu yıl Türkiye’de Hacettepe Üniversitesi’nde ilk “yapay zeka mühendisliği” bölümü açıldı. 30 öğrenci alınıyor. Bu önemli bir adım ama bunu süratle başka adımların izlemesi gerekir. Türkiye’de bu alanda yapılacak çok iş var.