Nüfus her açıdan önemli bir toplumsal faktördür. Bu nedenle demografi tüm ülkelerde üzerinde önemle durulan bir daldır. Her ülke kendi nüfusunu yakından izler, inceler. Dünya nüfusunu izleyip incelemek ise Birleşmiş Milletler’in görevidir. Birleşmiş Milletler dünya nüfus eğilimleri konusunda “Dünya Nüfus Beklentisi” başlıklı bir rapor hazırlar. Bu raporların 26’ncısı olan “Dünya Nüfus Beklentisi 2019” raporu kısa süre önce açıklandı. Raporda dünya nüfusu ve eğilimleri konusunda önemli bilgiler aktarılıyor. Bunlara kısaca bakmakta yarar var.
Halen dünya nüfusu 7.7 milyar civarında. 2050 yılında dünya nüfusunun 9.7 milyara yükselmesi bekleniyor. BM Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı’nın (DESA) Başkanı Liu Zhenmin, “Hızlı nüfus artışının gözlendiği ülkeler genellikle yoksul ülkeler, bu tarz bir nüfus artışı yaşama birçok zorluk katmakla birlikte yoksulluk seviyesini de artırır” diyor. Yüzyılın sonunda dünya nüfusunun 11 milyara ulaşması bekleniyor. Yüzyılın sonunda modern dönemde ilk kez dünya nüfusunun artması sona erecek. Bunun çeşitli nedenleri var. Tek bir nedenle açıklanamaz.
2100 yılında dünya nüfusunun10.9 milyar civarında olması bekleniyor. Ülkeler ve bölgeler bazında baktığımızda 2027 yılında Hindistan Çin’i geride bırakarak dünyanın en kalabalık ülkesi olacak. 2059 yılında Hindistan’ın nüfusu 1.7 milyara ulaşacak. 2050’ye kadar dünyada ciddi nüfus artışı dokuz ülkede yoğunlaşacak. Bunlar sıra ile Hindistan, Nijerya, Pakistan, Kongo, Etiopya, Tanzanya, Endonezya, Mısır ve ABD. Dünyadaki genel nüfus artışının yavaşlayarak durması eğiliminin bölge olarak istisnası Afrika olacak. 2060’ta Afrika’nın doğumlarda Asya’yı geride bırakması bekleniyor. 2020’de Afrika’nın nüfusu 1.3 milyar olacak. 2100’de 4.3 milyara ulaşacak. 2020’de Asya’nın nüfusu 4.6 milyar, 2055’te 5.3 milyar olacak. Sonra azalmaya başlayacak. 2100’de Avrupa ve Latin Amerika’nın nüfusları azalıyor olacak. 2020 ile 2100 arasında 90 ülkenin nüfusu azalma eğiliminde olacak. Kuzey Amerika’da nüfus artmaya devam edecek ama bunun nedeni dıştan gelen göç olacak. Göç demografide çok önemli bir etken. Önümüzdeki dönemde farklı nedenlerle insanlar bir ülkeden başka ülkeye göç etmeye devam edecek. Almanya, Estonya, Macaristan, İtalya, Japonya, Rusya, Sırbistan, Belarus ve Ukrayna göçmen alacak ülkeler arasında. Demografi incelemeleri bağlamında göç eğilimlerini yakından izlemek gerek.
Aşağı yukarı yüzyılın sonunda dünya nüfusunun artışının duracak olması yepyeni bir durum olacak. 20. yüzyılda dünya nüfusu dörde katlanmıştı. 21. yüzyılda ikiye katlanmayacak. BM’nin hesaplamalarına göre son 250 yıl içinde dünya nüfusu 10 kat artmış. Dünya nüfusunun artması aşağı yukarı 1700’de başladı. O zamana kadar çocukların yüksek ölüm oranı nüfus artışına olanak vermiyordu. Sağlık koşullarının iyileşmeye başlaması ve çocuk ölümlerinin azalmaya başlaması ile durum değişti. Böylece demografik gelişmenin birinci aşaması tamamlandı. Özellikle 20. yüzyılda nüfus artışı çok hızlı oldu. Dünya nüfusunun bu kadar hızlı artmasının dünyaya, çevremize, herşeye etkileri oldu, oluyor, olacak. BM raporunda “Küresel nüfustaki sürekli artış ve refah düzeyinde beklenen artış, doğal kaynaklar ve ekosistem üzerinde fazladan bir baskı yaratacaktır” deniyor. Yüzyılın sonunda dünya nüfusunun artışının durması ile demografide ikinci aşama bitmiş ve üçüncü aşamaya geçmiş olacağız.
Nüfusun artması için doğurganlık oranının 2.1 olması gerekir. BM raporuna göre halen bu oran yüzde 2.5, 2100’de 1.9 olacak. Yani nüfus artmayacak. BM Nüfus Dairesi Müdürü John Wilmoth küresel çapta gözlemlenen doğum oranı azalışının, özellikle kadınlar arasında yükselen eğitim seviyesi ve iş imkanlarına bağlı olduğunu belirtti. Ortalama insan ömrü de giderek uzuyor. Raporda 72,6 yıl olan dünya çapındaki ortalama insan ömrünün, 2050’de 77,1 olacağı belirtiliyor. Dünyanın yaş ortalaması da değişecek. 1950’de dünya yaş ortalaması 24 idi. Halen dünya yaş ortalaması 31. 2100’de 42 olacak. Yani dünya nüfusu yaşlanma eğiliminde olacak. Yaşlanma eğilimi halen bazı ülkelerde başlamış durumda. Japonya’da 2020’de ortalama yaş 48 olacak. 2065’te 55’e yükselecek. Japonya yaşlılar ülkesi olacak. Ortalama yaş oranın en yüksek olacağı ülke ise ortalama 61 yaşla Arnavutluk olacak. Ülke nüfuslarının yaşlanmasının bir çok sorun yaratacağını biliyoruz. Özellikle emeklilik sistemleri büyük baskı altında olacak.
BM raporu gelecek dönemde demografik eğilimler açısından zengin bilgiler içeriyor. Bunlardan faydalanmalıyız. Demografi önemlidir.