“Karmaşık bir dünyada barışı ölçmek” alt başlığı ile Dünya Barış Endeksi 2018 açıklandı. Ekonomi ve Barış Enstitüsü (Institute for Economics and Peace) tarafından hazırlanan rapor bu yıllık raporların on ikincisi. Barış ve barışçı toplum geliştirme konusunda somut verilere dayalı ve 163 ülkeyi, dünya nüfusunun yüzde 99.7’sini kapsayan bir çalışma. Araştırma üç temel konu üzerinden yapılıyor: Toplumsal güvenlik düzeyi, devam eden iç ve uluslararası anlaşmazlıklar, militerleşme düzeyi. Geçen yıl her üç alanda da kötüleşme görüldü. 96 sayfalık kapsamlı Dünya Barış Endeksi 2018 raporunun sonuçlarına kısaca göz atalım.
Rapora göre dünya genelinde barışta geçen yıl yüzde 0.27 oranında kötüleşme oldu. Kötüleşme arka arkaya dört yıldan beri devam ediyor. 92 ülkede durum kötüleşirken, 71 ülkede iyileşme oldu. Son 10 yıl içindeki kötüleşme oranı yüzde 2.38. Bölgeler bazında baktığımızda toplam dokuz bölgeden altısında durum kötüleşti. Örneğin dünyanın en barışçıl bölgeleri olan Avrupa, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Asya-Pasifik’te geçen yıl kötüleşme oldu. 2018’de dünyada, özellikle de Ortadoğu’da, daha önce ortaya çıkmış olan gerginlikler, anlaşmazlıklar ve krizlerin devam ettiği, çözümlenemediği görüldü.
Ülkeler sıralamasına baktığımızda dünyanın en barışçıl ülkesi İzlanda. Bu ülke 2008’den beri birinciliği koruyor. İzlanda’dan sonra Yeni Zelanda, Avusturya, Portekiz ve Danimarka yer alıyor. Beş yıldan beri barış açısından en kötü durumda olan ülke Suriye. 163. sırada yer alıyor. Suriye’yi Afganistan, Güney Sudan, Irak, Somali izliyor. Türkiye maalesef 149. sırada. Bu çok kötü bir düzey. Türkiye’den sonra Kuzey Kore (150.) ve Pakistan’ın (151.) yer alması durumun vahametini ortaya koymuyor mu? Avrupa ülkeleri sıralamasında ise Türkiye sonuncu ülke. Nijerya, Lübnan, İsrail Türkiye’den önce gelen ülkeler. Rusya Türkiye’den daha kötü durumda. 154. sırada yer alıyor. Kıbrıs ise 62. sırada.
Dünyanın en barışçıl bölgesi olan Avrupa’da üç yıldan beri kötüleşme gözlemleniyor. Bu açıdan en kötü durumda olan ülke İspanya. Bu ülke sıralamada 20. olmaktan 30. olmaya düştü. Katalonya’da yapılan bağımsızlık referandumu ve buna bağlı olaylar bu sonuçta etkili oldu. Barış açısından en önemli ilerlemeler Güney Asya’da oldu. Hindistan, Sri Lanka, Nepal, Butan ilerleme kaydeden ülkeler. Sahara Altı Afrika’da Gambiya ilerleme kaydetti. 2015 yılından beri dünyanın en az barışçıl bölgesi Ortadoğu. Dünyadaki en az barışçıl 10 ülkeden dördü Ortadoğu’da bulunuyor. Hiçbir Ortadoğu ülkesi toplam sıralamada 40. sıranın altında yer almıyor. Ortadoğu’da Irak gibi bazı ülkelerde görece iyileşmeler görülse de genel durum çok kötü. Bölgesel sıralamada en iyi durumda olan ülke Kuveyt, en kötü Suriye. Uygulanan abluka nedeniyle Katar’ın durumu kötüleşti.
Dünyada barışı olumsuz yönde etkileyen iki konu iç çatışma ve terörizm. Geçen yıl 100 ülkede daha fazla terörizm olayı yaşandı. Terörizm tüm dünyaya yayıldı. Sadece 38 ülkede terörizm açısından iyileşme oldu. 2018’de Avrupa’da sadece 6 ülkede son 5 yılda terörizm yaşanmadı. 2008’de bu ülkelerin sayısı 13’tü. Militerleşme açısından baktığımızda 11 ülkenin GSMH’nın yüzde 5’ten fazlasını askeri harcamalara ayırdığını görüyoruz. Bu ülkelerin sekizi Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da. GSMH’nın askeri harcamalara oranı açısından dünyada birincilik yüzde 24 ile Kuzey Kore’ye ait. İkinci sırada Umman (12.08) ve üçüncü sırada Suudi Arabistan (11.3) yer alıyor. Rapor şiddet olaylarının ekonomik sonuçlarına da bakıyor. 2016’dan 2017’e çatışmaların, anlaşmazlıkların ekonomik faturası yüzde 2.1 oranında arttı. Bu fatura 14.76 trilyon dolardı. Bunun esas nedeni içi güvenlik harcamalarıydı. 2012’den günümüze şiddetin ekonomik faturası yüzde 16 oranında arttı. Şiddet nedeniyle en fazla ekonomik kayba uğrayan ülkeler Suriye, Irak, Afganistan, Kolombiya, Güney Sudan, Somali, Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkeler. Barış durumunun iyileşmesi ise ülke ekonomilerini olumlu yönde etkiliyor.
Toplumsal güvenlik düzeyi açısından en iyi durumda olan ülkeler sıra ile İzlanda, Norveç, Danimarka, Singapur, Yeni Zelanda. En kötü durumda olan ülkeler Afganistan, Irak, Güney Sudan, Somali ve Orta Afrika Cumhuriyeti. Devam eden çatışmalar kriteri bazında en iyi ülkeler sıra ile Botswana, Brezilya, Şili, Mauritius, Uruguay. En kötü durumda olan ülkeler Suriye, Afganistan, Güney Sudan, Pakistan, Ukrayna. Militerleşme kriteri açısından en iyi durumda olan ülkeler İzlanda, Macaristan, Yeni Zelanda, Slovenya, Moldova. En kötü durumda olan ülkeler İsrail, Rusya, Kuzey Kore, ABD, Suriye.
Raporun tüm sonuçlarını burada aktarmamız mümkün değil. İlgilenenler enstitünün sitesinde bulup okuyabilirler. Barış hepimizi yakından ilgilendiren bir konu.