22 Mayıs’ta başlayan Avrupa Parlamentosu seçimleri süreci 25 Mayıs Pazar günü bazı ülkelerde yapılacak seçimlerle tamamlanacak. Ancak, dünyanın ve Avrupa’nın gözleri AP seçimlerinden çok “öteki Avrupa seçimlerinde”, Ukrayna seçimlerinde olacak. Ukrayna bir Avrupa ülkesidir. Son aylarda ülkede yaşanan kriz Avrupa bağlantılıdır. Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesi, merkezi hükümetin ülkenin doğu bölgelerinde kontrolü büyük oranda kaybetmesi, Ukrayna’daki seçimleri ülkenin geleceği açısından belirleyici hale getirdi. İki büyük dev AB ve Rusya arasında mücadele alanı haline gelen bu ülke, seçimler sonrasında meşru bir hükümete ve siyasi istikrara kavuşacak mı? Seçimler normalleşme yönünde bir adım olacak mı?
Rusya Cumhurbaşkanı Putin, Ukrayna’da yapılacak seçimlerin sonuçlarını tanıyacağını açıkladı. Daha önce Ukrayna sınırına yığdığı askeri birliklerin bir kısmını geri çektiğini açıklamıştı. Belli ki, Rusya bu aşamada Ukrayna krizini daha da büyütmek istemiyor. Batı’nın uyarıları etkili olmuş gibi. Putin, bir süre büyük Kırım lokmasını hazmetmeye çalışacak. Ukrayna’nın doğu bölgelerinde etkisi devam edecek. Kendi karar vereceği zamanda krizi yine körükleyebilir. Ukrayna’nın doğu bölgelerini de facto kendine bağımlı kılacak bir formül için çaba harcamaktan vazgeçmeyecek. Bu arada dikkatini Moldavya’ya yöneltebilir. Yakında Moldavya manşetlere çıkabilir. Kısacası Rusya’nın stratejisi değişmiyor, taktikler değişiyor.
Ukrayna’da Rusya’nın nüfuzuna karşı jeo-politik mücadele içinde olan AB ve Batı ne yapacak? Batı, seçimlerin başarı ile tamamlanmasını, kurulacak yeni hükümetin krizi aşma yönünde adımlar atmasını ve AB ile yakınlaşma sağlayacak reformlar yapılmasını umut ediyor. Ukrayna’nın çok ciddi ekonomik sorunları var. Bağımsızlığını kazanmasından sonra bu ülke kleptokrasiye (hırsızlar rejimi) dönüşmüştü. Yanukoviç döneminde bu doruk noktasına ulaştı. Şimdi ülkede ekonomik dengelerin yeniden sağlanması, yolsuzluk ve rüşvete dayalı sistemin aşılması, Batı’nın Ukrayna’ya ciddi ekonomik destek sağlaması gerekecek. Ukrayna’nın dış borçları ve özellikle Rusya’ya olan doğal gaz borcu da böylesi bir mali desteği zorunlu kılıyor. Önemli olan Batı’dan gelecek bu paraların yine birilerinin cebini doldurmamasıdır. Ukrayna ekonomisini ve siyasi sistemini düzene koymak kolay olmayacak.
Ukrayna’da yapılacak seçimlerde 21 kişi devlet başkanı seçilmek için yarışacak. Ülkede 36.5 milyon seçmen var. Katılım oranının çok düşük olması beklenen Avrupa Parlamentosu seçimlerinin aksine Ukraynalı seçmenler sandığa gitmekte kararlı. Yüzde 86 oranında seçmen oyunu kullanacağını belirtti. Kırım’da yaşayan seçmenler oy kullanamayacak. Rusya vatandaşlığı almayanlar önceden kayıt yaptırmak şartı ile Ukrayna’ya geçip oy kullanabilir ama 1.8 milyon seçmenden 1200 kişi kayıt yaptırmış. Ülkenin doğusundaki Donetsk ve Luhansk bölgelerinde Rusya yanlıları etkin. Hükümet binaları onların denetiminde. Seçmenlerin yüzde 13’ü bu bölgelerde yaşıyor. Merkezi hükümetin bu bölgelerde seçim güvenliği sağlaması çok zor veya imkansız. Buralarda normal bir seçim süreci kolay olmayacak. Provokasyonlar, şiddet olayları yaşanacak mı? Göreceğiz.
Seçimleri kazanmak için 21 adaydan birinin yüzde 50 üzerinde oy alması gerekiyor. Hiçbir aday bu oranda oy alamazsa en fazla oy alan iki aday 15 Haziran’da ikinci turda yarışacak. Anketlerde öne çıkan aday Meydan’daki direnişe destek vermiş olan 48 yaşındaki milyarder Petro Poroshenko. Yüzde 45-48 civarında bir desteğe sahip olduğu görülüyor. Seçimi ilk turda kazanabilecek aday Poroshenko. İkinci sırada ise eski Başbakanlardan Yulia Timoshenko var. Devam etmekte olan krizi göz önünde bulundurduğumuzda seçimlerin birinci turda sonuçlanması Ukrayna için daha iyi olur. Ukrayna seçimlerinin AP seçimlerinden bir diğer farkı aşırı sağ partilerin alacağı oy oranı ile ilgili. AP seçimlerinde birçok ülkede aşırı sağ oyların artması bekleniyor. Ukrayna’da anketlerde aşırı sağın oy oranı yüzde 2 civarında.
Ukrayna’da “öteki Avrupa seçimleri” yapılıyor. Krizin temelinde AB vardır. Bakalım bu seçimler nasıl sonuçlanacak? Rusya nasıl bir tavır izleyecek? Batı ne yapacak? Pazar akşamı saat 8 civarında exit poll denen anketlerin sonuçları açıklanacak. Esas sonuçlar Pazartesi günü belli olacak.
Dünyanın gözleri Ukrayna üzerinde olacak. Umarız provokasyonların, şiddet olaylarının yaşanmadığı bir seçim gerçekleşir. Seçimleri kazanacak kişinin önünde dağlar gibi sorunlar olacak.