Yeni bir yıla, 2018’e giriyoruz. Geride bıraktığımız yılda çeşitli önemli gelişmeler yaşandı. Şimdi sıra gelecek yıla bakmakta. Acaba 2018 bize neler getirecek? Neler beklemeliyiz? Sosyal yaşam konusunda geleceği tahmin etmek mümkün değil. Gelecek bize kapalıdır. Geçmişe bakarak bazı tahminler yürütebilir, spekülasyonlar yapabiliriz. Hayat çok zengin ve karmaşık, gelişmeleri etkileyen faktörler çok ve değişken olduğu için doğru tahminde bulunmak zordur. Geleceği bildiğini söyleyenler doğruyu söylemiyorlar. Spekülasyonlar nadiren tutabilir ama genellikle tutmaz. Tarihten öğrenme konusunu da fazla abartmamak lazım. Muhakkak ki tarihi iyi bilmek avantajdır. Ama tarih kendini tekrarlamaz. Her tarihi olayı kendi koşulları içinde ele alıp incelememiz gerekir. Tarih bize insanlığın geçmiş deneyimlerini aktarır. Bunları bilmenin büyük yararı var ama gelecekte aynı şeylerin tekrarlanacağını düşünmek yanlıştır. Bu kısa girişten sonra 2018’e bakalım.
Dünyanın gidişatını en çok etkileyen büyük güçlerdir. Bu açıdan işe ABD’ye bakmakla başlayalım. Başkan Trump Beyaz Saray’da bir yılını tamamladı. Bu bir yılın çok başarılı olduğu söylenemez. Bazı Müslüman ülkelere yasaklar getirme, Paris İklim Anlaşması, Transpasifik İşbirliği’nden çekilme, NAFTA’da değişiklik talep etme, Dünya Ticaret Örgütü ile gerginlikler, ABD elçiliğini Kudüs’e taşıma gibi tartışmalı kararlar aldı. Yayınladığı Ulusal Güvenlik Strateji Belgesi çok eleştirildi. İçte yıl sonuna doğru Kongre’den geçirmeyi başardığı vergi paketi dışında büyük işler yaptığı söylenemez. Zenginlerin vergilerini azaltmak ona oy veren yoksul kesimlerde hoş karşılanmış olabilir mi? Dışta başarı yok. “Trump uzun süre Beyaz Saray’da kalamaz” tahminleri doğru çıkmadı ama Rusya’nın seçimlere müdahale edip etmediği soruşturması devam ediyor. Mueller soruşturması Trump’ın başının üstünde Demokles’in Kılıcı gibi sallanıyor. ABD iç siyasetinde 2018’in en ilginç gelişmeleri Mueller soruşturması çerçevesinde yaşanabilir. Trump bunu atlatırsa iktidarda dört yılını tamamlayacak. İlk yıl bitti. Son yıl seçim yılıdır. Demek ki geriye aşağı yukarı iki yılı kaldı.
Yakından izlememiz gereken diğer büyük güç Çin’dir. Çin ekonomik ve askeri güç topluyor. Xi Jinping iddialı bir lider. Son parti kongresi ile konumunu güçlendirdi. Gücü arttıkça Çin bölgesinde ve dünyada daha aktif dış politika izlemeye başladı. Güney Çin Denizi’ni tamamen kendi denetimine sokmak istiyor. ABD, Çin’in yükselişini derin kaygıyla izliyor. Bu kaygı Trump’ın Ulusal Güvenlik Strateji Belgesi’ne yansıdı. Çin uluslararası etkisini artırmak için öncelikle ekonomik gücünü kullanıyor. Ancak gerekli gördüğünde askeri gücünü de hissettiriyor. Çin’in komşusu ülkeler bu devin askeri gücünün hızla artmasını korkuyla izliyor ve önlemler almaya çalışıyorlar. ABD’nin gücü olmadan Çin’i dengelemeleri mümkün değil. Bu açıdan Trump’ın bölgede ne yapacağına bakmak lazım. 2018’de Çin’in yükselişi devam edecek.
Aynı bölgede kalırsak Kuzey Kore’nin nükleer programı ve oluşturduğu tehlikeler 2017’ye damgasını vurdu. BM Güvenlik Konseyi’nin aldığı yeni yaptırımlar kararı Kuzey Kore üzerindeki baskıyı artırıyor. Dünyamızda nükleer savaş riski bu anlaşmazlıktan kaynaklanıyor. Savaş hiç kimsenin yararına olmayacağına göre soruna diplomatik çözüm bulmak gerek. Bu da kolay değil. İsterse Çin Kuzey Kore’ye daha fazla baskı yapabilir. Nükleer bir savaş bölge ve dünya için felaket olur.
Avrupa Birliği (AB) de büyük güçtür. 2017 yılı AB’nin kendini toparladığı bir yıl oldu. Ancak AB’nin önünde hala ciddi iç ve dış sorunlar var. Kötümserlik yerini iyimserliğe bırakırken daha yapılacak çok iş olduğu ortada. Brexit müzakerelerini başarı ile sonuçlandırmak zor görevlerden biri. Katalonya seçimleri ayrılıkçılığın bazı AB ülkelerinde baş ağrıtmaya devam edeceğinin habercisi. AB, dünya ekonomisi, barışı ve demokrasisi için önemli bir aktör.
2018’de bazı ülkeleri yakından izlemek gerekecek. Bu ülkelerin bazıları 2017’de başarılıydı. İran, Rusya gibi aktörler 2018’de de başarılarını sürdürecek mi? Rusya’da sonucu önceden belli seçimler yapılacak. Otoriter sistem devam edecek. 2018 Türkiye için 2019 seçimlerine giden yıl olacak. Ekonomide, dış politikada aşılması gereken sorunlar var. Türkiye yeni yılda ilgi ile izlenecek ülkelerden biri. Kıbrıslı Türkler ve Rumlar Ocak’ta sandık başına gidecek. Venezuela gibi devamlı kriz yaşayan ülkeler var. 2018 bu ülkelere ne getirecek? Suriye, Yemen nihayet barışa kavuşacak mı?
Dileğimiz ve umudumuz barış, refah, demokrasi ve insan haklarının güçlendiği bir yıla girmek.