Bu hafta dünya diplomasisinin kalbi New York’ta, BM Merkezi’nde atıyor. Her yıl olduğu gibi bu yıl da bir çok ülkenin lideri BM Genel Kurulu çalışmalarına katılmak için New York’ta bulunuyor. Bu yılki 72. BM Genel Kurulu’na Genel Sekreter Antonio Guterres ve ABD Başkanı Donald Trump ilk kez katılıyorlar. Kuşkusuz New York’ta tüm gözler Trump üzerinde olacak. Bu yılki genel kurulun teması “Focusing on People: Striving for Peace and a Decent Life for All on a Sustainable Planet”. Genel Kurul’da liderler hem birer konuşma yapacaklar, hem de çeşitli etkinliklere katılacaklar, ikili temaslar yapacaklar. Çeşitli ülkelerden liderlerin özellikle Donald Trump’la yapacağı görüşmeler ve elde edecekleri/edemeyecekleri sonuçlar merakla bekleniyor. Trump’ın BM ile ilgili görüşleri malum. BM’ye sıcak bakmıyor. Buna rağmen Genel Sekreter Guterres ile iyi ilişkiler geliştirmeye çalışıyor. Guterres de ABD olmadan BM’nin etkin olamayacağını biliyor. Bakalım şimdi pragmatik yaklaşımlar ortaya konabilecek mi? BM Genel Kurulu çalışmaları hem uluslararası örgüt, hem de dünyamız için önemli.
Kıbrıs’tan bakıldığında BM Genel Kurulu Kıbrıs sorununun tartışıldığı yer olarak görülür. Gazetelerde çıkan haberler genellikle iki liderin yaptığı temaslar, özellikle de Genel Sekreter ile görüşmeleri ile ilgilidir. Sanki genel kurulun esas konusu Kıbrıs’tır. Halbuki BM Genel Kurulu’nun önünde duran ciddi uluslararası sorunlar var. İklim değişikliği, Kuzey Kore’nin nükleer programı, Donald Trump’ın İran’la imzalanan nükleer anlaşmadan çekilme niyeti, sürdürülebilir kalkınma, Suriye savaşı hemen akla gelen bazı sorunlar. Bu sorunların tümünde ABD’nin izleyeceği politika belirleyici olacak. Donald Trump, tek yanlı yaklaşımlarını sürdürecek mi, yoksa çok yanlı diplomasiye mi geçecek? Tek yanlı yaklaşımlar herkese zarar veriyor. Müttefiklerini dinlemeden Paris İklim Anlaşması’ndan çekilmesi büyük bir hataydı. Şimdi bu hataya bir yenisini ekler ve ABD İran’la imzalanan nükleer anlaşmadan çekilirse dünyamızı zor bir dönem bekleyecek. Trump, Kuzey Kore ile sonuç alıcı, etkili mücadele istiyorsa müttefiklerine önem vermek zorundadır. BM Genel Kurulu’nda işte bu konuların pazarlıkları yapılacak. Bakalım Trump sınavı geçecek mi? Genel kurulda yaptığı konuşma umut verici değildi.
BM Genel Kurulu genelde çok sayıda konuşmanın yapıldığı ama fazla sonuç doğurmayan bir yer olarak bilinir. Bir tür konuşma kulübü. Yine de her yıl çok sayıda lider New York’a gider ve konuşmasını, temaslarını yapar. Demek ki Genel Kurul’un faydası var. BM Genel Kurulu’nun görev ve yetkileri BM Antlaşması’nda belirlenmiştir. BM’nin 193 üyesi var ve tüm bu ülkeler genel kurulda oy hakkına sahiptir. Genel Kurul BM içinde temsil yetkisi en geniş organdır. Genelde tavsiye nitelikli kararlar alır. Esas önemli organ Güvenlik Konseyi’dir. BM konusunda en çok konuşulan konulardan biri reform ihtiyacıdır. BM’de reform yapılması gerektiği uzun yıllardır konuşuluyor. Donald Trump da yaptığı konuşmada reform ihtiyacına değindi. Genel Kurul’un reforma ihtiyacı var mı? Var. 2005 yılında dönemin Genel Sekreteri Kofi Annan, Genel Kurul’un çalışmalarını eleştiren bir rapor hazırlamıştı. Reformların ne zaman gerçekleşeceği bilinmiyor. BM’de çarkların dönmesi kolay değil. Genel Sekreter Guterres reformlara destek veriyor. Bakalım yılan hikayesine dönen BM reformları hayata geçirilebilecek mi? İyimser olmak kolay değil.
BM’yi bir çok yönden eleştirebiliriz ama elimizdeki en önemli uluslararası kuruluştur. Barış, savaş gibi konularda çok başarılı değil ama bir çok diğer alanda çok önemli görevler yerine getiriyor. Uzmanlaşmış örgütleri çok değerli çalışmalar yapıyorlar. Yerine koyacak daha iyi bir şey olmadığına göre BM’yi daha sonuç alıcı hale getirmek herkesin görevi olmalıdır. 72. Genel Kurul sürprizler ortaya koymayacak. İşlerin çoğu perde gerisinde yapılacak. Dünyamızın önünde duran ciddi sorunlara çözümler üretilmesi en büyük dileğimiz. Genel kurul çalışmalarına başarılar dileriz.