İngiltere’nin 2003’teki Irak Savaşı öncesi ve sonrası aldığı kararlara yönelik en kapsamlı soruşturmanın bulgularını içeren Chilcot Raporu bugün kamuoyuna açıklanacak.
2 milyon 600 kelimeden oluşan raporda, dönemin bazı üst düzey yetkililerinin sert çekilde eleştirilmeleri bekleniyor.
Muhtemelen bu kişilerin başında, dönemin İngiltere Başbakanı Tony Blair gelecek.
Blair, özellikle Irak Savaşı sırasındaki karar alma süreci nedeniyle raporda en çok eleştirilen kişi olabilir.
Ancak Chilcot Raporu’nda, Irak’ın işgalinin yasal olup olmadığı konusunda bir yorum yapılmayacak.
Irak soruşturması başkanı ve adını rapora veren John Chilcot, BBC’ye, raporun gelecekte yapılabilecek askeri müdahalelerin yalnızca dikkatli bir analiz ve siyasi yargı sürecinden geçtikten sonra gerçekleşmesini umduğunu söyledi:
“Asıl umudum, gelecekte bu ölçekte ve ağırlıkta bir askeri müdahalenin veya siyasi bir manevranın, gerçekten zorlu ve dikkatli bir analiz sürecinden, değerlendirmeden ve kolektif siyasi yargı sürecinden geçmeden mümkün olmaması.”
“Raporda birçok ders var ama bu ders muhtemelen gelecek için merkeze alınacak ders olacak.”
Sir John Chilcot
SORUŞTURMA KARARINI BROWN ALMIŞTI
Irak Savaşı’nın ardından İngiltere’de o dönem gerek muhalefet partileri, gerekse de iktidardaki İşçi Partisi’nden bazı milletvekilleri İngiltere’nin savaşa katılım sürecinin soruşturulmasını talep etmişti.
Tony Blair 2007’de başbakanlığı bırakmış, halefi Gordon Brown Haziran 2009’da Sir John Chilcot başkanlığında beş kişilik bir soruşturma komisyonu oluşturmuştu.
2001-2009 yılları arasındaki olayları inceleyen Chilcot Komisyonu’nun faaliyetleri İngiltere’ye yaklaşık 10 milyon sterline mal oldu.
Blair, Brown ve bazı eski bakanlar ile dönemin üst düzey askeri ve istihbarat yetkilileri dahil 150’den fazla kişi Komisyon’a ifade verdi. 150 binden fazla resmi belge de incelendi.
Başta bir sene sürmesi planlanan soruşturma tam yedi yıl sürdü. Bu süre içerisinde soruşturma komisyonun beş üyesinden biri (Sir Martin Gilbert) öldü.
ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ RAPORU İNCELEYECEK
Uluslararası Ceza Mahkemesi önceki gün, adı geçenlerle ilgili olarak soruşturma açılıp açılamayacağını tespit etmek için raporu kapsamlı şekilde inceleyeğini açıklamıştı.
Irak’ta ölen 179 İngiliz askerinden 29’unu temsil eden avukatlar Chilcot Raporu’nun; Blair, bakanları ya da dönemin İngiliz hükümeti aleyhine dava açılmasına zemin hazırlayabileceğini söylüyor.
İngiltere’de daha önce Irak Savaşı’yla ilgili olarak olarak hazırlanan soruşturma raporlarında özellikle istihbarat alanında yapılan hatalara dikkat çekilmiş ancak hiçbir hükümet yetkilisi doğrudan suçlanmamıştı. (BBC Türkçe)