İngiltere’de yükselen mortgage maliyetleri İngiltere halkı için tehdit oluşturmaya başlarken, ödemelerini geciktirenlerin sayısı artıyor.
İngiltere’de yükselen mortgage (konut kredileri) maliyetleri ev sahiplerinin, yatırımcıların ve politikacıların korkularını artırıyor.
İngiltere halkı bir yandan da gıda, yakıt ve temel hizmetlerdeki yüksek fiyatlar ile mücadele ederken artan mortgage oranlarının İngiltere’nin 1,7 trilyon poundluk (2,2 trilyon dolar) konut piyasasına zarar verip vermeyeceği ise yakından takip ediliyor.
İNGİLTERE’DE MORTGAGE ORANLARI NEDEN YÜKSELDİ?
İngiltere’de değişken ve sabit faizli olmak üzere iki tür mortgage var. Değişken oranlı olanlar İngiltere Merkez Bankası’nın faiz oranına bağlı olarak değişirken sabit faizli mortgage ise 2 ila 5 yıllık sürelerle faiz oranının anlaşma boyunca değişmeden uygulanacağını garanti ediyor. Sabit oranlı faizlerde, BoE’nin oranlarının gelecekteki oranlarının bu dönem içerisinde ne olacağı tahmin edilmeye çalışılıyor.
İngiltere’de enflasyonun beklenenden daha katı olduğunu gösteren veriler, piyasaların BoE oranlarının daha yüksek ve daha uzun süre kalacağına dair beklentinin oluşmasına neden oldu ve bu durum da swap piyasalarına yansıdı.
Refinitiv Eikon verileri, iki yıllık ve beş yıllık takasların perşembe günü sırasıyla yüzde 5,99 ve yüzde 5,26’ya ulaştığını gösterirken; bankalar, mortgage kredilerini zararına fiyatlandırmaktan kaçınmak için bu piyasa hareketlerini yansıtmaları gerektiğini söylüyor.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Bankalar, yalnızca az sayıda müşterinin mali sıkıntı yaşadığını veya ödemelerinde geride kaldığını söylüyor. Ancak yüksek enflasyondan en çok etkilenen düşük gelirli hanelere özellikle dikkat ediyorlar.
Müşterilerin şu ana kadar dirençli olmasının bir nedeni, çoğunun hala çalışıyor olması ve gelirleri daralmış olsa bile kredilerini ödeyebilmesiyken İngiltere’de işsizliğin artmasının bu dengeyi değiştirebileceği söyleniyor.
UK Finance’in verilerine göre, ödenmemiş yaklaşık 9 milyon konut kredisinden 800 milyonunun 2023’ün ikinci yarısında, 1,6 milyonunda 2024’te bitmesi gerekiyor.
Borç kuruluşu StepChange’in perşembe günü yayımladığı verilere göre konut kredisi alanların yüzde 45’i kredi taahhütlerini yerine getirmekte zorlanırken, UK Finance’in verilerine göre ise ülkede yüksek maliyetli ve teminatsız kredi kullananların sayısı 2022’ye oranla yüzde 4,9 arttı.
ÖDEMESİ GECİKENLERİN SAYISI ARTTI
UK Finance, bu yılın ilk üç ayında bir 750 ipotekli eve el konulduğunu aktardı. Bu oran bir önceki çeyreğe göre yüzde 50 artsa da önceki krizlerde görülen seviyelerinin çok altında.
Ödemesi gecikmiş ev sahiplerinin sayısı, ödenmemiş konut kredilerinin yaklaşık yüzde 0,8’ini oluştursa da sayı her geçen gün artıyor. 2023’ün ilk çeyreğinde, ödenmemiş kredilerin yüzde 2,5’i veya daha fazlası kadar ödemesi geciken ev sahiplerinin sayısı 76 bin 630 oldu. Bu sayı bir önceki çeyrekten yüzde 2 daha fazla.
Diğer bir yandan bankalar ise bu kez kitlesel hacizlerin olmasının pek olası olmadığını söylüyorlar.
Büyük bankalar desteğe ihtiyaç duyabileceğini belirledikleri müşterilere finansal sağlık kontrolleri, geçici ödeme tatilleri, müşterileri kısa bir süre için sadece faizli geri ödeme planlarına yönlendirme veya uzatılmış kredi vadeleri gibi yardımlar sunuyor. Ancak pandemi döneminde olduğu gibi geri ödemelere ara verilmesinin istenmeyen sonuçlara yol açabileceğini söylüyorlar.
ÇÖZÜM UZUN VADELİ SABİT FAİZ Mİ?
Bazı uzmanlar kredi alanları kötü anlaşmalara hapsetme riski taşısa da, daha uzun sabit vadelerin artan korkuya ve baskıya bir cevap olabileceğini söylüyor.
Reuters’a konuşan Campaign for Fair Finance kurucusu Roger Gewolb ise bankaların konut kredilerinin çoğunun uzun vadeli sabit oranlı olduğu ABD uygulamasına geçilmesinin piyasayı sakinleştirebileceğini söyledi.