Geçen yıl İngiltere’nin Cotswolds bölgesindeki Winchcombe kasabasına düşen bir göktaşı, Dünya’dakinin neredeyse aynı olan su içeriyordu. Bu, uzaydan gelen kayaların, milyarlarca yıl önce, gezegenin ilk zamanlarında su da dahil olmak üzere önemli kimyasal bileşenleri getirdiği fikrini destekliyor.
Göktaşı, İngiltere’de kurtarılan en önemli göktaşı olarak kabul ediliyor. Detaylı analizlerini yayımlayan bilim insanları, sonuçların çok önemli bilgiler sağladığını söylüyor.
Dev bir ateş topunun gece gökyüzünü aydınlatmasının ardından, insanların bahçelerinden, yollarından ve tarlalardan 500 gramdan fazla kararmış moloz toplandı. Ufalanan kalıntılar, Londra Doğa Tarihi Müzesi’nde (NHM) dikkatlice kataloglandı ve daha sonra araştırmaları için Avrupa’daki ekiplere ödünç verildi.
Su, göktaşının ağırlığının %11’ini oluşturuyordu ve Dünya’daki suya çok benzer bir oranda hidrojen atomu içeriyordu. Bazı bilim insanları, göktaşının su da dahil olmak üzere uçucu içeriğinin çoğunu buharlaştıracak kadar sıcak olduğunu söylüyor.
Bugün Dünya’da bu kadar çok suyun olması -yüzeyinin %70’i okyanuslarla kaplı- sonradan su eklendiğini düşündürüyor. Bazıları bunun donmuş su içeren kuyruklu yıldızlardan gelmiş olabileceğini söylüyor ama kimyaları pek uyumlu değil. Winchcombe’ye düşen göktaşı gibi Winchcombe karbonlu kondritlerin yapısıysa kesinlikle öyle.
Ve Dünya’ya düşmesinden 12 saatten daha kısa bir süre sonra toplanmış olması, toprağın suyunu veya herhangi başka bir maddeyi çok az emdiği anlamına gelir. Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Dr Ashley King, BBC News’e verdiği demeçte, “Diğer tüm göktaşlarının kalitesi karasal ortam tarafından bir şekilde bozuldu” dedi.
“Ama Winchcombe, toplanma hızı nedeniyle farklı. “Bu, onu ölçtüğümüzde, baktığımız bileşimin bizi 4,6 milyar yıl önceye, Güneş Sistemi’nin başlangıcındaki bileşime götürdüğünü biliyoruz.” Yeni analizler göktaşının kökenini de doğruluyor.
Ateş topunun kamera görüntüleri, araştırmacıların çok kesin bir yörünge üzerinde çalışmasına olanak sağladı. Geriye doğru hesaplandığında bu, göktaşının Mars ve Jüpiter’in arasında kalan asteroit kuşağından geldiğini gösteriyor. Daha ileri araştırmalar, muhtemelen bir çarpışmada, bir ana asteroitin en üstteki birkaç metresinden düştüğünü ortaya koyuyor.
Göktaşındaki neon gibi belirli atomların sayısı Dünya’ya varmasının sadece 200.000 ila 300.000 yıl sürdüğünü ortaya koyuyor. Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden Dr Helena Bates, “0.2-0.3 milyon yıl kulağa oldukça uzun bir süre gibi geliyor ancak jeolojik açıdan bakıldığında aslında çok hızlı” diyor. “Karbonlu kondritler buraya hızla gelmeli, yoksa çok ufalanırlar, öylece parçalanır giderler.”
‘Güneş Sistemimizin kökenlerine ilişkin daha fazla sır açığa çıkacak’
Science Advances dergisinin bu haftaki sayısında yer alan bilim insanlarının ilk analizi, Winchcombe’un özelliklerine yalnızca bir genel bakış niteliğinde. Meteoritics & Planetary Science dergisinin bir sayısında kısa bir süre içinde uzmanlık konularıyla ilgili bir düzine makale daha çıkacak. Ve onlar bile son söz olmayacak. Glasgow Üniversitesi’nden Dr Luke Daly, “Araştırmacılar, bu örnek üzerinde yıllarca çalışmaya devam ederek, Güneş Sistemimizin kökenlerine ilişkin daha fazla sırrı açığa çıkaracaklar” dedi.
