Milletvekilleri 221’e karşı 295 oyla, Kuzey İrlanda Protokol yasa tasarısını kabul etti. Böylece, tasarının ilgili komitede detaylı incelemesinin önü açıldı. Komite aşamasındaki olası değişiklik önergelerinin ardından yeniden oylanacak tasarı, daha sonra Lordlar Kamarası’na gidecek.
Başbakan Boris Johnson, hükümete Brexit sonrası Kuzey İrlanda anlaşmasının bazı kısımlarını geçersiz kılma yetkisi veren tasarının, yıl sonuna kadar yasalaşabileceğini söyledi.
Dışişleri Bakanı Liz Truss da İngiltere’nin müzakere edilmiş bir çözüm aramaya kararlı olduğunu ve yasa tasarısının “güçlü bir yasal gerekçesi” olduğunu savundu.
Milletvekillerinin tasarıya destek vermesinden duyduğu memnuniyeti dile getiren Truss, AB’nin protokolde yapılan değişiklikleri kabul etmesi gerektiğini belirtti.
Eski Başbakan May’den eleştiri
Ancak eski Başbakan Theresa May’in başını çektiği Muhafazakar Partili vekiller, tasarının yasallığına ilişkin eleştirilerde bulundu. Metni desteklemeyeceğini açıkça belirten May, tasarının İngiltere’nin küresel konumunu olumsuz etkileyeceği uyarısında bulundu.
Tasarıya Kuzey İrlanda’daki partiler ise farklı tepkiler verdi. İngiltere’ye birlik yanlısı Demokratik Birlik Partisi (DUP) lideri Jeffrey Donaldson, tasarının mükemmel olmadığını ancak yine de bakanlara gerekli değişiklikleri yapma yetkisi verdiğini söyledi.
İngiltere’den ayrılıp İrlanda Cumhuriyeti ile birleşmek isteyen Sinn Fein partisinden John Finucane, hükümetin planlarını “utanç verici” olarak nitelendirerek, bunun bölge için “daha fazla istikrarsızlık” anlamına geleceğini belirtti.
Tasarı
AB’nin tepki gösterdiği tasarı, Birleşik Krallık’ı oluşturan İngiltere, Galler ve İskoçya’dan Kuzey İrlanda’ya giden malların gümrüğe tabi tutulması zorunluğunu büyük ölçüde kaldırıyor.
Metne göre, Kuzey İrlanda’da kalacak mallar, gümrük kontrolüne gerek duyulmadan “yeşil şerit” üzerinden taşınabilecek. Ancak İrlanda Cumhuriyeti dolayısıyla AB’ye gidecek mallar ise “kırmızı şerit” uygulamasıyla gümrüğe tabi tutulacak.
Kuzey İrlanda’daki işletmeler, AB veya İngiltere regülasyonlarından birini seçebilecek. Dolayısıyla AB regülasyonlarınca uygun görülmeyen mallar da Kuzey İrlanda’da satılabilecek.
Ayrıca, anlaşmazlık durumunda artık Avrupa Adalet Divanı değil İngiliz mahkemeleri son sözü söyleyecek.
AB yasal işlem başlatacak
AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic, yasa teklifinin tek taraflı olarak uluslararası hukuku ve 2 yıl önce birlikte varılan Kuzey İrlanda’daki barış ve istikrarı sağlayan anlaşmayı ihlal ettiğini belirterek, “Bir uluslararası anlaşmanın tek taraflı olarak değiştirilmesinin ne yasal ne de siyasi gerekçesi olabilir. Bir uluslararası anlaşmanın tek taraflı olarak değiştirilmesine kapı açmak uluslararası hukukun da ihlalidir. Bunun adını koyalım. Bu yasa dışıdır.” demişti. Sefcovic, tasarıya karşı yasal işlem başlatacaklarını söylemişti.
Tartışmalı Kuzey İrlanda Protokolü
Brexit anlaşması kapsamındaki protokol, Birleşik Krallık’ın parçası olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenliyor.
Protokole göre, Brexit’e rağmen Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor.
Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren Belfast Anlaşması gereği, kontrollerin yapılabildiği fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor.
Bu yüzden kontrollerin ancak denizde yapılması kararlaştırılsa da İngiltere hükümeti uzun süredir değişiklik talep ediyor.
Ayrıca, Kuzey İrlanda’da İngiltere’yle birlik yanlısı DUP de protokolün iptal edilmesini ya da en azından değiştirilmesini istiyor.
Parti, Londra’ya baskı yapabilmek için mayıs ayındaki yerel seçimler sonrası Kuzey İrlanda’da yeni yönetimin oluşturulmasını engelliyor.
