İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Kuzey İrlanda ile Avrupa Birliği (AB) üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenleyen Kuzey İrlanda Protokolü’nü tamamen bir kenara atmak istemediklerini ancak protokolün düzeltilebileceğini bildirdi.
AB ile gerginliğe neden olan Kuzey İrlanda Protokolü’ne ilişkin bölgedeki beş partiyle Belfast’ta yaptığı görüşmelerin ardından açıklamalarda bulunan Johnson, “Protokolü tamamen bir kenara atmak istemiyoruz fakat düzeltilebileceğini düşünüyoruz ve konuştuğum beş partinin tamamı (protokolde) reform ve iyileştirmeye ihtiyaç olduğunu düşünüyor.” ifadesini kullandı.
Johnson, AB ile anlaşma sağlanamaması durumunda İngiltere’nin Kuzey İrlanda Protokolü’nün “sigortası” olarak mevzuat çözümüyle devam edebileceği uyarısında bulundu.
“İngiliz hükümeti, Avrupa kurumlarıyla bir uçurumun eşiğinde”
Kuzey İrlanda’da 5 Mayıs’taki parlamento seçimlerinden birinci parti çıkan ve İngiltere’den ayrılığı savunan Sinn Fein’in Genel Başkanı Mary Lou McDonald, Başbakan Johnson’la görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, Johnson’la “oldukça zor” bir toplantı gerçekleştirdiklerini bildirdi.
Johnson’ı, protokolle ilgili “kabul edilemez” ve “engelleyici” taktikler uygulamakla suçlayan McDonald, İngiliz hükümetinin Avrupa kurumlarıyla “bir uçurumun eşiğinde” olduğu değerlendirmesinde bulundu.
“Uzlaşma olmadan güç paylaşımı yapamayız”
Seçimlerden ikinci çıkan karşıt görüşteki Demokratik Birlik Partisi (DUP) lideri Sir Jeffrey Donaldson da Johnson’la yaptığı görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, İngiliz hükümetinin protokolle ilgili önerilerinin ayrıntılarına sahip olmadığını ancak Johnson’ın planını “sözlerle değil, eylemlerle” değerlendireceğini belirtti.
Önceki açıklamalarında, Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenleyen protokolde “önemli değişiklikler yapılmadığı sürece hükümetin kurulmasına izin vermeyeceğini” açıklayan Donaldson, “Uzlaşma olmadan (Sinn Fein’le) güç paylaşımı yapamayız. O konsensüs yok.” dedi.
Protokol anlaşmazlığı nedeniyle yeni meclis başkanı seçilemedi
Kuzey İrlanda’da parlamento seçimlerini kazanan Sinn Fein ile seçimlerden ikinci çıkan DUP arasındaki protokol anlaşmazlığı nedeniyle 13 Mayıs’ta yeni meclis başkanı seçilememişti.
Kuzey İrlanda’daki özel yetki paylaşımı anlaşmasına göre, birinci ve ikinci partilerin bölgeyi birlikte yönetmesi gerekiyor. DUP, Sinn Fein lideri Michelle O’Neill’in başbakan olması durumunda başbakan yardımcılığı için de herhangi bir isim önermeyeceğini bildirdi. Böyle bir durumda bölgede herhangi bir hükümet kurulması da halihazırda mümkün görülmüyor.
Tartışmalı Kuzey İrlanda Protokolü
Brexit anlaşmasının bir parçası olan protokol, Birleşik Krallık’ın parçası olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenliyor.
Protokole göre, Brexit’e rağmen Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla ticareti ise Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.
Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren Belfast Anlaşması (Hayırlı Cuma Anlaşması) gereği, kontrollerin yapılabildiği fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor. Bu yüzden kontrollerin ancak denizde yapılması kararlaştırılsa da uygulanmasında sorunlar yaşanıyor.
