İngiltere Maliye Bakanı Rishi Sunak’ın eşi Akshata Murty’nin “kendi vatanında ikamet etmeyen kişi” (non dom) statüsü sayesinde, yurtdışı gelirlerinin vergisini İngiltere’de ödemek zorunda olmadığının ortaya çıkması, İngiliz basınında tartışılıyor.
Akshata Murty halen Hindistan vatandaşı ve İngiltere’de “non domicile” yani “kendi vatanında ikamet etmeyen kişi” statüsünde bulunuyor. Bu statü için yılda 30 bin sterlin ödemek zorunda.
Moda tasarımcısı olan Murty’nin, Hindistan’da milyarder babasının kurduğu yazılım şirketi Infosys’de de hisseleri var, ve İngiltere’deki bu statüsü sayesinde yasal olarak bu gelirlerin vergisini İngiltere’ye ödemek yükümlülüğünde değil.
Murty’nin sözcüsü Maliye Bakanı’nın eşinin İngiltere’de ödemek zorunda olduğu tüm vergileri ödediğini, yurt dışında elde ettiği gelirlerin vergilerini de diğer ülkelerde ödediğini açıkladı.
Ancak muhalefetteki İşçi Partisi süreç hakkında “tam şeffaflık” çağrıları yapıyor.
Haber ilk olarak Independent sitesinde, sigorta primi artışının devreye girdiği gün yayımlanmıştı.
Çift 2009 yılında evlenmişti.
Guardian: 7,5 yılda 20 milyon sterlin vergi tasarrufu yapmış olabilir
Guardian gazetesi Murty’nin bu statü sayesinde yaptığı vergi tasarrufunun 20 milyon sterlini bulmuş olabileceğini yazdı.
Murty’nin, babasının şirketindeki hisselerinden yıllık 11,5 milyon kâr elde ettiğini belirten gazete, İşçi Partisi lideri Keir Starmer’in “O sorumluluklarından kaçarken, Maliye Bakanı olan kocasının artan hayat pahalılığı yanında vergileri artırmasının nefes kesici bir ikiyüzlülük olduğu” sözlerine yer veriyor.
Gazetenin yaptığı hesaplamaya göre, Murty Infosys şirketindeki hisseleri üzerinden geçen 7,5 yılda yaklaşık 54,5 milyon sterlin kâr elde etti. Gazeteye göre Murty bu süreçte “non dom” statüsü sayesinde İngiltere’de yaklaşık 20 milyon sterlin vergi ödemekten kaçınmış oldu.
Liberal Demokratlar da olay üzerine milletvekillerinin bu statüden faydalanmasını yasaklayan kuralın, vekil eşleri için de geçerli olması gerektiğini savunan açıklamalar yaptı.
Sunak ise vergiden kaçınma ve ikiyüzlülük suçlamalarını reddetti ve “Beni vurmak için eşimi lekelemeye çalışmak korkunç. Ben bu ülkeyi ne kadar çok seviyorsam, o da kendi ülkesini o kadar seviyor” dedi.
Gazetenin dikkat çektiği bir diğer nokta ise bu statünün bir tercih olup olmadığı. Murty’nin sözcüsü Hindistan vatandaşı olduğu için vergi statüsünün otomatik olarak bu şekilde olduğunu savunuyor.
Ancak Guardian’ın konuştuğu Sheffield Üniversitesi’nden Prof Richard Muprhy “İkametgahın bir insanın vatandaşlık durumuyla ilgisi yok. Başka bir deyişle Murty tarafından yapılan açıklama doğru değil” dedi.
Times: Sunak ifşanın kendisine yönelik saldırı olduğunu düşünüyor
Times gazetesi ise olayın siyasi arka planını öne çıkarıyor ve Sunak’ın, eşi üzerinden kendisine yapılan siyasi bir saldırı olduğunu düşündüğünü yazıyor.
Gazete “Sunak bir siyasi saldırının kurbanı olduğuna ve sigorta primlerini artırdığı gün yapılan bu ifşanın koordineli olduğuna inanıyor” diyor.
Haberde, Sunak’ın tarafında olanların bu ifşanın bir suç sayılabileceğini düşündükleri, ancak Sunak ya da Murty’nin olayla ilgili olarak polise başvurmadığını aktarıyor.
Times’ın verdiği bilgiye göre de Murty’nin Infosys’te 690 milyon sterlinlik hissesi bulunuyor ve geçen yıl bu hisseler üzerinden 11.6 milyon sterlin kazanç elde etti.
Gazete ayrıca Sunak’ın hükümette çok az sayıda kişiye, eşinin vergi statüsüyle ilgili bilgi vermiş olduğuna, Bakan’ın danışmanları ve hatta Başbakan Boris Johnson’ın da durumdan haberdar olmadığına vurgu yapıyor.
Bilgileri kim sızdırdı?
Murty’ye ait bilgileri kimin sızdırdığı da tartışma konusu.
Times, son zamanlarda Johnson ile Sunak arasında bazı siyasi anlaşmazlıklar olduğunu hatırlatarak, bazı milletvekillerinin, bilgilerin Başbakanlık ofisi tarafından sızdırılmış olabileceğini düşündüğünü aktarıyor. Ancak iki taraf da bu iddiaya itiraz ediyor.
Gazeteye göre bir diğer olasılık ise, durumun bir yetkili tarafından İşçi Partisi’ne ihbar edilmiş olması.
Times ismini vermediği bir bakanın, “Bu sürdürülebilir değil” diyerek Sunak’ın istifa etmesi gerektiğini söylediğini aktarıyor.
Telegraph’a konuşan kaynak Başbakanlık’tan sızdırıldığını iddia etti
Telegraph da Sunak’ın “bir lekeleme kampanyasının kurbanı” olduğu sözlerine manşette yer veriyor.
Gazete, İngiltere’de artan hayat pahalılığı nedeniyle Sunak’ın kamuoyu desteğinin de düşüşte olduğunu hatırlatıyor.
Telegraph, kendilerine bilgi veren ve ismi açıklanmayan bir kaynağın “Hepsi Başbakanlık Ofisi’nden geliyor” dediğini aktarıyor.
Tarafların dün yaptıkları açıklamalarda bu iddiaları reddettiğini de hatırlatan gazete, Hazine’den bir kaynağınsa “Ne Başbakan ne de ekibinden herhangi biri bu sızdırmanın Başbakanlık Ofisi’nden yapıldığına inanmıyor” sözlerine yer veriyor.
Independent: Sunak üzerindeki baskı artıyor
Haberi ortaya çıkaran Independent, Sunak ve eşinin vergi statülerini açıklığa kavuşturmaları için üzerlerindeki baskının giderek arttığını yazıyor.
Gazetenin konuştuğu vergi hukukçuları, Murty’nin vergi statüsünün Hindistan vatandaşlığı nedeniyle “otomatik” olmadığını, bu statünün kendi seçimi olduğunu vurguluyor.
Independent, İşçi Partisi’nin Sunak’a 12 soruluk bir önerge gönderdiğini, eşinin vergiden kaçınmasından kendisinin de fayda elde edip etmediğini yanıtlamasını istediğini aktarıyor.
